Türkiyada Bosfor bwğazına balama jol jasau XVI ğasırda Osmanlı imperatorlığı twsında josparlanğan. Arağa birneşe ğasır salıp, biıl Qara teñiz ben Märmär teñizin jalğaytın köpirdiñ irgetası qalandı. Wzındığı 45 km, tereñdigi 21 metr bolatın köpirdiñ qwrılısı «Istambwl» megajobasınıñ ayasında bastaldı. El biligi kanal qwrılısı Türkiyanıñ halıqaralıq saudadağı rölin arttıradı dese, ekinşi tarap köpirden tuatın ziyan köp dep sanaydı.

Türkiya prezidenti Rejep Tayıp Erdoğan: «Bwl – älemdegi eñ iri ekologiyalıq joba bolmaq. Onıñ qwrılısına şamamen 15 milliard dollar jwmsaladı. Qwrılıstı 6 jılda ayaqtau közdelip otır», – dedi. Al türik oppoziciya ökilderi kanal qwrılısı ekologiyanı bwzıp, 16 milliondıq qalanı sumen qamtamasız etude qiındıqtar tudıradı deydi. Sonday-aq auıl şaruaşılıq jerlerin jaramsız etedi.

Birqatar ükimettik emes wyım kanal qwrılısına qarsı şığıp, narazılıq şeruin wyımdastırğan. Olardıñ pikirinşe, kanal qwrılısı köptegen tabiği apatqa äkep soğadı deydi.

Kanal qwrılısı. Foto: VVS

Joba tolığımen ayaqtalsa, jasandı bwğaz Bosforğa balama retinde qoldanılmaq. Sonımen qatar kanal kanalı Kuçukçekmeje, Avjılar, Başakşehir jäne Arnavutköy audandarı aumağınan ötedi. Atalğan joba turalı alğaş 90 jıldardıñ basında aytılğan. Biraq joba qwnınıñ joğarı boluına baylanıstı qwrılıs ayaqsız qalğan. Resmi Ankara naurızda jaña qwrılıs josparın bekitip, altı jılda iske qosılatının mälimdedi.

Jobağa narazı twrğındar. Foto: BirGün

Älemdegi jüktemesi eñ köp teñiz joldarınıñ biri – Bosfor arqılı jıl sayın 43 mıñnan astam keme ötedi. Bwl körsetkiş halıqaralıq kelisimderge säykes 25 mıñ deñgeyinde belgilengen.

El biliginiñ boljamına säykes, 2050 jıldan keyin Qara jäne Marmara teñizderi arasındağı keme ağını 78 mıñğa jetedi. Bwl öz kezeginde jaña teñiz arteriyasın qwrudıñ mañızdılığın arttıradı.

Ekinşi jağınan alıp qarasaq, jaña kanaldıñ payda boluı Bosfor men Dardanell bwğazdarınıñ märtebesi turalı «Montre» konvenciyasına qayşı boluı mümkin. Kelisimde azamattıq kemeler türik bwğazınan aqısız ötetini jazılğan. Biraq qwjat Qara teñiz jağalauı memleketteriniñ qatarına kirmeytin elderdiñ äskeri kemeleriniñ mümkindigin şekteydi.

"The Qazaq Times"