Auası lastanıp, halqı twnşıqqan Atırau qalasınıñ sırtqı körinisi. Foto: ATPress.kz / Rahım Qoylıbaev

Azamattar aua sapasınıñ naşarlauına baylanıstı jii şağınatın Atırau oblısında bıltır iri üş kompaniya auağa 120 mıñ tonnadan asa lastauşı zattar şığarğan. Al bwl ekologiyanı jaqsartuğa äkimdik pen ükimet ondağan milliard qarjı jwmsamaq.

Jwma küni, 18 mausım OrtKom alañında halıq aldında esep bergen  Atırau oblısınıñ äkimi Mahambet Dosmwhambetov öñirde jılına orta eseppen 150 mıñ tonna aua lastaytın qaldıqtar bölinetinin mälimdedi. Äkim QT tilşisiniñ swrağına bergen jauabında ekoauanı lastauşı eñ iri üş kompaniyanı atadı.

«Öñirimizde öndiris damığandıqtan, auanı lastauşılar da boladı. Olardıñ 87%-ın Teñizşevroyl, NSOS, Atırau mwnay öñdeu zauıtı qalıptastıradı. Jalpı las äri lastauşı şığarındı kölemi 2019 jılı 165 mıñ tonna bolsa, 2020 jılı bwl 150 mıñ tonnağa kemidi. Biıl jürgizilgen monitoring qorıtındısına säykes, mamır ayında qalada 68 (onıñ 4-eui ekstremaldı) tirkelse, mausım ayında 28 joğarı lastanu körsetkişteri tirkeldi. Olardıñ basım köpşiligi Qarabatan zauıtı men «Tuhlaya balka» bulanu alañınan. Biraq joğarı bolğanımen, öte qaterli-apattıq deñgeyde emes», – dedi ol.

Bir ğana Atırau mwnay öñdeu zauıtınıñ atmosferalıq auağa lastauşı zattar şığarındılarınıñ kölemi 2019 jılı – 9,6 mıñ tonna, al 2020 jılı – 11,7 mıñ tonnağa artqan. Dosmwhambetov  mwnıñ sebebin bıltır zauıttı jañğırtu barısında Mwnaydı tereñ öñdeu keşeniniñ iske qosıluımen tüsindirdi. Äkimdik dereginşe, ekologiya departamenti zauıtpen birge bıltır 4 märte, biılğa 2 ret tekseris jürgizgen.

Sonımen qosa, joğarıda atalğan mäselelerdi şeşu maqsatında bıltır qırküyekte oblıs äkimdigi men ekologiya ministrligi birlese otırıp, öñirdiñ özekti ekologiyalıq problemaların şeşu jöninde 7 bağıt boyınşa 40 tarmaqtan twratın Jol kartasın qabıldağan.

  1. Atmosferağa lastauşı zattar emissiyasın qısqartu;
  2. Kögaldandıru;
  3. Qaldıqtardı basqaru salası;
  4. Su resurstarın retteu;
  5. Avtokölik şığarındıların azaytu;
  6. Jer resurstarın qorğau;
  7. Ekologiyalıq mädenietti arttıru.

Aymaq basşısınıñ aytuınşa, däl osı jobanı iske asıruğa 31 mlrd teñge qarjı qarastırılğan. Dosmwhambetov  är bağıt boyınşa bölingen qarjı kölemi turalı tolığıraq aqparat wsınuğa uäde berdi.

«Jol kartasında atqarılatın şaralar boyınşa qarajat közderi (respublikalıq nemese oblıstıq byudjetten) belgilenbegen. Alayda onda josparlanğan auqımdı qarajat közderin talap etetin şaralardıñ barlığı 2021 jılğı mamır ayında qabıldanğan Atırau oblısın damıtudıñ 2021-2025 jıldarğa arnalğan Keşendi josparına engizilgen Ekologiya salası boyınşa 20 is-şara josparlanğan.

Bwl şaralarğa aldağı bes jıl işinde qarastırılğan qarjı:

  • respublikalıq byudjetten – 27,5 mlrd.teñge;
  • jergilikti byudjetten – 4,5 mlrd.teñge;
  • investorlar esebinen – 9,4 mlrd.teñge

(Atırau mwnay öñdeu zauıtımen «Tuhlaya balka» bulanu alıñın qalpına keltiru;

qalanıñ eki jaq böligine QTQ-dı swrıptau keşenderin salu;

iri mwnay-gaz kompaniyalarınıñ: TŞO, NCOC, AMÖZ jäne Embimwnaygaz – kögaldandıru jwmıstarı)», – delingen Atırau oblısı äkimdiginiñ baspasöz qızmeti redakciyağa joldağan resmi jauap hatında.

Oblıs aumağında aua rayın avtomattı twraqtı türde baqılaytın 45 stansa bar, onıñ 28-i oblıs ortalığında ornalasqan. Olar: NCOC kompaniyasınıñ 20, AMÖZ käsipornınıñ 4 jäne «Kazgidromet» RMK Atırau filialınıñ 4 stansası. Özge oblıs audandarında 17 stansa («Kazgidromet» r – 5, TŞO JŞS – 12) bar.

Jıl soñına deyin Eskene jäne Qarabatan eldi mekenderindegi aua sapası qalada ornalasqan 10 LED-ekrandarğa onlayn derek retinde jariyalanatın boladı.

Amerikalıq Yel' universiteti janındağı Ekologiyalıq sayasat jäne qwqıq ortalığı (Yale Center for Environmental Law and Policy) äzirlegen aua sapası jönindegi 2020 jılğı reytingte (The Environmental Performance Index tizimindegi Air Quality indeksi boyınşa) Qazaqstan 180 eldiñ arasında 115-orınğa jayğasqan. Auası sapalı elderdiñ alğaşqı üştigin Finlyandiya, Avstraliya jäne Şveyciya bastasa, Qazaqstan qatarında Uganda, V'etnam men Gayana twr.

Aşıq derekközderdegi mälimetterge säykes, Almatı, astana, Şımkent qalaları men Atırau öñiri auası eñ las öñirler tiziminde. Aymaq belsendileri aua sapasına baylanıstı jii şağımdanadı. Biraq ükimettik deñgeyde birneşe ret qaralğan mäsele äli künge deyin naqtı şeşilgen joq.

"The Qazaq Times"