اتىراۋ ەكولوگياسىن جاقسارتۋعا – 31 ملرد تەڭگە. 150 مىڭ توننا لاستاۋشى قالدىق شىعارعان كومپانيالار

ازاماتتار اۋا ساپاسىنىڭ ناشارلاۋىنا بايلانىستى ءجيى شاعىناتىن اتىراۋ وبلىسىندا بىلتىر ءىرى ءۇش كومپانيا اۋاعا 120 مىڭ توننادان اسا لاستاۋشى زاتتار شىعارعان. ال بۇل ەكولوگيانى جاقسارتۋعا اكىمدىك پەن ۇكىمەت ونداعان ميلليارد قارجى جۇمساماق.

جۇما كۇنى، 18 ماۋسىم ورتكوم الاڭىندا حالىق الدىندا ەسەپ بەرگەن  اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى ماحامبەت دوسمۇحامبەتوۆ وڭىردە جىلىنا ورتا ەسەپپەن 150 مىڭ توننا اۋا لاستايتىن قالدىقتار بولىنەتىنىن مالىمدەدى. اكىم QT ءتىلشىسىنىڭ سۇراعىنا بەرگەن جاۋابىندا ەكواۋانى لاستاۋشى ەڭ ءىرى ءۇش كومپانيانى اتادى.

«وڭىرىمىزدە ءوندىرىس دامىعاندىقتان، اۋانى لاستاۋشىلار دا بولادى. ولاردىڭ 87%-ىن تەڭىزشەۆرويل، Nسوس، اتىراۋ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتى قالىپتاستىرادى. جالپى لاس ءارى لاستاۋشى شىعارىندى كولەمى 2019 جىلى 165 مىڭ توننا بولسا، 2020 جىلى بۇل 150 مىڭ تونناعا كەمىدى. بيىل جۇرگىزىلگەن مونيتورينگ قورىتىندىسىنا سايكەس، مامىر ايىندا قالادا 68 (ونىڭ 4-ەۋى ەكسترەمالدى) تىركەلسە، ماۋسىم ايىندا 28 جوعارى لاستانۋ كورسەتكىشتەرى تىركەلدى. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى قاراباتان زاۋىتى مەن «تۋحلايا بالكا» بۋلانۋ الاڭىنان. بىراق جوعارى بولعانىمەن، وتە قاتەرلى-اپاتتىق دەڭگەيدە ەمەس»، – دەدى ول.

ءبىر عانا اتىراۋ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىنىڭ اتموسفەرالىق اۋاعا لاستاۋشى زاتتار شىعارىندىلارىنىڭ كولەمى 2019 جىلى – 9,6 مىڭ توننا، ال 2020 جىلى – 11,7 مىڭ تونناعا ارتقان. دوسمۇحامبەتوۆ  مۇنىڭ سەبەبىن بىلتىر زاۋىتتى جاڭعىرتۋ بارىسىندا مۇنايدى تەرەڭ وڭدەۋ كەشەنىنىڭ ىسكە قوسىلۋىمەن ءتۇسىندىردى. اكىمدىك دەرەگىنشە، ەكولوگيا دەپارتامەنتى زاۋىتپەن بىرگە بىلتىر 4 مارتە، بيىلعا 2 رەت تەكسەرىس جۇرگىزگەن.

سونىمەن قوسا، جوعارىدا اتالعان ماسەلەلەردى شەشۋ ماقساتىندا بىلتىر قىركۇيەكتە وبلىس اكىمدىگى مەن ەكولوگيا مينيسترلىگى بىرلەسە وتىرىپ، ءوڭىردىڭ وزەكتى ەكولوگيالىق پروبلەمالارىن شەشۋ جونىندە 7 باعىت بويىنشا 40 تارماقتان تۇراتىن جول كارتاسىن قابىلداعان.

1. اتموسفەراعا لاستاۋشى زاتتار ەميسسياسىن قىسقارتۋ;
2. كوگالداندىرۋ;
3. قالدىقتاردى باسقارۋ سالاسى;
4. سۋ رەسۋرستارىن رەتتەۋ;
5. اۆتوكولىك شىعارىندىلارىن ازايتۋ;
6. جەر رەسۋرستارىن قورعاۋ;
7. ەكولوگيالىق مادەنيەتتى ارتتىرۋ.

ايماق باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ءدال وسى جوبانى ىسكە اسىرۋعا 31 ملرد تەڭگە قارجى قاراستىرىلعان. دوسمۇحامبەتوۆ  ار باعىت بويىنشا بولىنگەن قارجى كولەمى تۋرالى تولىعىراق اقپارات ۇسىنۋعا ۋادە بەردى.

«جول كارتاسىندا اتقارىلاتىن شارالار بويىنشا قاراجات كوزدەرى (رەسپۋبليكالىق نەمەسە وبلىستىق بيۋدجەتتەن) بەلگىلەنبەگەن. الايدا وندا جوسپارلانعان اۋقىمدى قاراجات كوزدەرىن تالاپ ەتەتىن شارالاردىڭ بارلىعى 2021 جىلعى مامىر ايىندا قابىلدانعان اتىراۋ وبلىسىن دامىتۋدىڭ 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىنا ەنگىزىلگەن ەكولوگيا سالاسى بويىنشا 20 ءىس-شارا جوسپارلانعان.

بۇل شارالارعا الداعى بەس جىل ىشىندە قاراستىرىلعان قارجى:

• رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن – 27,5 ملرد.تەڭگە;
• جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن – 4,5 ملرد.تەڭگە;
• ينۆەستورلار ەسەبىنەن – 9,4 ملرد.تەڭگە

(اتىراۋ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىمەن «تۋحلايا بالكا» بۋلانۋ الىڭىن قالپىنا كەلتىرۋ;

قالانىڭ ەكى جاق بولىگىنە قتق-دى سۇرىپتاۋ كەشەندەرىن سالۋ;

ءىرى مۇناي-گاز كومپانيالارىنىڭ: تشو، NCOC, ءاموز جانە ەمبىمۇنايگاز – كوگالداندىرۋ جۇمىستارى)»، – دەلىنگەن اتىراۋ وبلىسى اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى رەداكتسياعا جولداعان رەسمي جاۋاپ حاتىندا.

وبلىس اۋماعىندا اۋا رايىن اۆتوماتتى تۇراقتى تۇردە باقىلايتىن 45 ستانسا بار، ونىڭ 28-ءى وبلىس ورتالىعىندا ورنالاسقان. ولار: NCOC كومپانياسىنىڭ 20, ءاموز كاسىپورنىنىڭ 4 جانە «كازگيدرومەت» رمك اتىراۋ فيليالىنىڭ 4 ستانساسى. وزگە وبلىس اۋداندارىندا 17 ستانسا («كازگيدرومەت» ر – 5, تشو جشس – 12) بار.

جىل سوڭىنا دەيىن ەسكەنە جانە قاراباتان ەلدى مەكەندەرىندەگى اۋا ساپاسى قالادا ورنالاسقان 10 LED-ەكراندارعا ونلاين دەرەك رەتىندە جاريالاناتىن بولادى.

امەريكالىق يەل ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى ەكولوگيالىق ساياسات جانە قۇقىق ورتالىعى (Yale Center for Environmental Law and Policy) ازىرلەگەن اۋا ساپاسى جونىندەگى 2020 جىلعى رەيتينگتە (The Environmental Performance Index تىزىمىندەگى Air Quality يندەكسى بويىنشا) قازاقستان 180 ەلدىڭ اراسىندا 115-ورىنعا جايعاسقان. اۋاسى ساپالى ەلدەردىڭ العاشقى ۇشتىگىن فينليانديا، اۆستراليا جانە شۆەيتسيا باستاسا، قازاقستان قاتارىندا ۋگاندا، ۆەتنام مەن گايانا تۇر.

اشىق دەرەككوزدەردەگى مالىمەتتەرگە سايكەس، الماتى، استانا، شىمكەنت قالالارى مەن اتىراۋ ءوڭىرى اۋاسى ەڭ لاس وڭىرلەر تىزىمىندە. ايماق بەلسەندىلەرى اۋا ساپاسىنا بايلانىستى ءجيى شاعىمدانادى. بىراق ۇكىمەتتىك دەڭگەيدە بىرنەشە رەت قارالعان ماسەلە ءالى كۇنگە دەيىن ناقتى شەشىلگەن جوق.

"The Qazaq Times"