Latın jazuına köşu. Foto: Otyrar.kz

Bizge memlekettik tildi isjüzinde ornatu mañızdı. Latın qarpine auısu wzaq jıldar memlekettik tildiñ ornauın keyinge ığıstıradı. Eger de, latın ärip tañbası şın ozıq bolsa, Resey öter edi. Bizdiñ wlttıq ideya – latın grafikasına köşu emes, memlekettik tildi ornatu.

Jazu özgertuge äuestenu jaqsılıqqa aparmaytının  bilsek. Bizge narıqtıq reformalardı jäne qwqıqtıq reformalardı jañğırtuımız kerek. Latın jazuı köñilimizdi palliativtik maqsattarağa bwradı. Nätijede artta qalamız. Kezinde Qazaqstannnan İJÖ-i tört ese köp Özbekstan latın ärpine ötuden basqa reforma jasağan joq edi. Al, Qazaqstan narıqtıq reformalardı jüzege asırğan. Nätijesinde Qazaqstannıñ İJÖ Özbekstannan tört ese artıq bolıp şıqtı.

Qazaqstanğa jergilikti özin-özi basqaru reforması kerek edi. Oblıstıq äkimdi mäslihat tejeu kerek edi. Keleñsiz şeneunikti mäshlihat alıp tastaytınday qwzırı bolu kerek edi. Qazaqtı tağı da bölşekteytin jolğa tüstik. Bireui latın, bireui kirill, bireui arab grafikasın paydalanadı. Bar bolğanı 12 mln. qazaq bolaşaqta birneşe jazu ülgisinde oqitın boladı, nemese qazaqşadan bas tartadı da, orısşa oqidı.

Qazaqtıñ bir böligi bwrınnan qazaqşa bilmeydi. Tağı bir böligi qazaqşanı moyındamaydı.  Qazirgi qazaq biligi memlekettik tildi qoldamaydı. Qoldasa tolıq därejede memlekettik tildi köteruge bolatın edi. Memlekettik tildi aqsatu üşin latın äripteri engizilmek. Şöre-şöre bolğan qazaq birte- birte orısşağa ötetin boladı. Jazu özgergen kezde qazaq tili älsireydi, ötpeli kezeñde orıs tiliniñ poziciyası küşeyedi de, memlekettik til funkciyası orındalmay qaladı. Latın jazbasına qazaqtıñ tiliniñ ötui qazaqtı orısşağa ötudi mäjbürleu. Üştwğırlı til jäne latın ärpine ötu Kreml'diñ bizge küştep otırğan sayasatı, maqsat – qazaqtı orıstıñ til keñistigi men propagandistik ıqpalında qaltıru.

Nısanalı jäne keşendi soqqılar tübine jetedi. Qazaq tili äri de jeñile beredi. Keyin tağı jazu özgertpek boladı. Jazu tañbasın özgertu qazaq tilin jeñudiñ jeñil jolı bola qaldı. Qoğamdağı mañızdı mäseleler talqılausız qaladı. Qazaq tilin özin küşeytuge jwmsalatın uaqıttan wtıladı. Qanşa qarjı dalağa tastaladı?! Bwl qazaq tiline qarsı diversiya. Esteriñizde bolsa, 1929 jılğa deyin biz arab jazuında boldıq. Sodan keyin latın jazuına auıstıq, keyin kirill grafikasına auıstıq,  kezindegi köp jazbalar oqusız qaldı. Sodan arab jazu ülgisi men latın tañbasındağı jazılğan ädebi mwra dalada qaldı. Endi barlıq bwrınğı mädeni mwra joq boldı. Solay biz qazaqtı adastırdıq. Qazaqşa dokument aynalımı azayadı. Sebebi latın ärpinde jazılğan qwjattı tüsinu qiın boladı. Orısşasın oqitın bolamız. Ol qazaq tilin şegindiredi.

Bizdiñ tüpki maqsatımız qazaqtı qazaqtandıru edi, kirill ärpin bäri bilip twrğanda, qazaqtandıru mümkinşiligi köbirek edi. Endi orıs tildi qazaqtı latın ärpi arqılı qazaqşağa üyretu qiındau tier. Bizge latın jazuı emes tiyanaqtı memlekettik til sayasatı kerek. Eger de, jazu auıstırsaq, qazaq tilin memlekettik til därejesine köteru mümkin bolmas. Sebebi, köp qazaq latın jazuın igergenşe tağı uaqıt kerek boladı.

Arı qaray ne boladı: eki jılday qazaq añ-tañ bolıp, ne payda bar ekenin tüsinbeydi. Üşinşi jıl qarsı dauıs şığa bastaydı. Besinşi jılı latın ärpi reformasınan bas tartıp, barlıq bäleni Nwrekeñe jabadı. Sonda sarapşılar, deputattar qayda qaradı degen swraq tuadı.

“The Qazaq Times”