Qalamgerler Aron Atabekke araşa swrap Toqaevqa hat jazdı

Mwrat Äuezov, Wlıqbek Esdäulet, Oljas Süleymenov bastağan bir top aqın-jazuşı türmede otırğan dissident, aqın Aron Atabekti bosatudı swrap, hat jazdı. Hattıñ mätini qwqıq qorğauşılar «sayasi twtqın» dep sanaytın Aron Atabektiñ advokatı Şınquat Bayjanovtıñ Facebook jelisindegi paraqşasında  jariyalandı.

Hatta avtorlar aqınnıñ soñğı kezde densaulığı kürt naşarlap ketkenin aytıp, bosatudı swrağan. Onıñ 2006 jılı «äygili «Şañıraq» oqiğası boyınşa jalğan jalamen 18 jılğa itjekkenge aydalıp ketkeni» aytılğan.

«...Jan azabı öz aldına, türmedegi qinau men azaptaudıñ aluan türin basınan keşirgen Aron Atabektiñ densaulığı birneşe jıldan beri kürt naşarlap ketti. Jası 70-ke tayağan qarttıñ eki qol müldem köterilmeydi, jürektiñ işemiyalıq auruı qan qısımı, büyrek-ökpe, buın aurularına t.b. ömirine qauip töndiretin, türme jağdayında emdeluge kelmeytin keselderge duşar boldı. «Közimniñ tirisinde qadirle meni!.. Ölgesin basıma kök tas qoyıp, qwrmettep kerek emes!» degen eken bir qart nazalanıp... Sol aytpaqşı, halıq batırın közi tirisinde bostandıqqa şığarıp, densaulığın tüzetuge jağday jasasañız nwr üstine nwr bolar edi. «Elim-qazağım!» dep janın şüberekke tüygen batırımızdan tas zındanda ayırılıp qalsaq, arımızğa sın boları haq! Wrpaq aldında wyattı bolmayıq, prezident mırza!» delingen hatta.

Ädebietşiler qauımınıñ prezidentke jazğan araşa hatı. Foto: Facebook jelisi

Hattıñ soñına Wlıqbek Esdäulet, Oljas Süyleymenov, Mwrat Äuezov, Baqıt Bedelhan, Amantay Asılbek, Güljan Erğalieva, Talğat Aytbay qol qoyğan. 2020 jıldıñ 25 jeltoqsanında jazıldı dep körsetilgen.

Advokat Şınquat Bayjanovtıñ sözine qarağanda, hat jazu turalı bastamanı Aron Atabektiñ janaşırları, seriktesteri kötergen. Hat biıl jiberilgen, biraq prezident äkimşiliginen äzirge jauap tüspegen.

Hatqa qol qoyğan keybir aqın-jazuşılar «sayasi sanası joğarı, wlt aqını Arondı bosatu kerek, onı türmede azaptap, otırğızıp qoyu – künä» degen pikirde.

Advokat Şınquat Bayjan. Foto: Abai.kz

Atabekke erikti türde advokat bolğan Bayjan Abay portalına bergen swhbatında Pavlodardağı türme basşısına birneşe ret hat jazğanın aytadı. Zañger pikiri:

«Qılmıstıq kodekstiñ 75-babına säykes, densaulığına baylanıstı türmeden mezgilinen bwrın bosatu, jazasın jeñildetu nemese türmeni üy qamaqqa auıstıru sekildi mümkindikter bar. Ol üşin türme basşısı osınday wsınıspen sotqa jügine aladı.

Mağan Alma habarlasıp, äkesiniñ qan qısımı joğarı ekenin, qant diabeti bar ekenin ayttı. Türmede soqqığa jığılğan eken. Sodan bir qolı dwrıs istemeytinin ayttı. Asqazan, buın auruları tağı bar. Osılardı aytıp, densaulığı naşarlağan adamdı nege äli künge türmede wstap otırğanın, 75-bapqa säykes, nege äli künge sotqa wsınıs jazılmağanın swrap hat joldadım.

Osıdan soñ, Semenova degen kelinşek türmege kirip, Aronmen söylesipti. «Aronnıñ densaulığı jaqsı eken» dep habarladı. Ol videonı osı jelige jariyaladı. Ol jerde de Aronnıñ äreñ otırğanı, telefondı wstap twruğa şaması kelmegeni anıq bayqalıp twr.

Sosın, Pavlodar türmesiniñ basşılığına ekinşi märte hat joldadım.  Pavlodar oblıstıq densaulıq saqtau basqarmasınan arnayı komisssiya qwrılıp, Aronı Atabektiñ densaulığın bastan-ayaq tekserui kerektigin talap ettim. Tärtip boyınşa, türme basşılığı Aronnıñ jazasın jeñildetip, üyqamaqqa auıstırudı swrauı üşin QR Densaulıq saqtau ministrliginiñ qararı boyınşa jañağı komissiya şeşimi kerek. Komissiya şaqırıñız, barlıq analizderin alıñız dep swradım. Eki wsınısımdı da jelide jariyaladım.

Keyin olar mağan jauap jazıptı. «Sizdiñ wsınısıñız boyınşa komissiya tağayındamaq edik, Aron Atabektiñ özi qarsı boldı. Mine, öz hatı dep qolmen jazılğan hattı tirkepti. Onda: «Densaulığımdı teksertuge qarsımın» dep jazıptı. Osığan säykes, biz komissiya tağayındap, tekseris jasay almaymız», – depti. Al türme därigerleri teksergende, densaulığı jaqsı bolıptı-mıs.

Sosın men «Nwr Otanğa» (B.Baybekke) «KUIS» bastığına tağı hat joldadım. Türmedegi, erkindigi joq adamnan rwqsat swrau kerek pe? Bas erkindigi joq adamnan kim rwqsat swraydı? Türme basşılığı Aron Atabekten rwqsat swradı degenge senuge bola ma? Densaulığı kürt naşarlap ketken adamdı neeg özderi teksermeydi?

«Eger Aron Atabek türmede qaytıs bolıp ketse, oğan erteñ sizder kinäli bolasızdar! 68-degi qart kisi, aqın, sayasi dissident dep tanılğan adam, Halıqaralıq sıylıqtıñ laureatı atanğan adam türmede köz jwmsa, ol – jaqsı at emes», – dep jazdım.

Jauap bergen joq. Tek hatım tirkeldi dep habarladı. Osıdan keyin, Pavlodar türmesiniñ basşısı mağan ekinşi märte jauap jazıptı. Ol jauabı da aldıñğısın tolıq qaytalağan. «75-bappen şığara almaymız. Özi rwqsat bermedi», – depti.

Osıdan soñ, biz prezidentke hat jazu turalı şeşimge keldik. Jan sauğa swrau qazaqta bar salt. Qalğan 4 jılın türmede öteuge Aron Atabektiñ densaulığı şıday ma, joq pa, belgisiz... Ärine, biz hat jazdıq eken dep, mäsele şeşile salmauı mümkin. Biraq, «ümitsiz şaytan» degen».

Atabek 2006 jılğı 14 şildedegi Şañıraq oqiğasınan keyin sottalğan. Sol küni Almatı şetindegi Şañıraq şağın audanınıñ twrğındarı bilik zañsız soğılğan degen üylerdi bwzuğa kelgen policiya küşterine qarsılıq körsetip, qaqtığıs bolğan. Saldarınan 24 jastağı policey qaytıs bolğan. Bilik onıñ ölimine birqatar jergilikti twrğında jäne sol küni Şañıraqta bolğan aqın, äri dissident Aron Atabekti ayıptağan. Atabek 18 jılğa, Qwrmanğazı Ötegenov 16 jılğa, Erğanat Taranşiev 15 jılğa, Rüstem Twyaqov 14 jılğa sottaldı. Keyingi ekeui 2018 jılı merziminen bwrın bosatıldı. Ötegenov 2013 jılı türme äkimşiligi qızmetkerleriniñ «zañdı talaptarına bağınbadı» dep ayıptalıp, merzimi eki jılğa wzartıldı.

Aron Atabek türmedegi jıldarınıñ bäri özi twratın Almatıdan tısqarı jerde ötkizdi. Pavlodar tergeu izolyatorına onı 2014 jıldıñ säuirinde auıstırğan.

2010 jılı Aron Atabekke «Twtqındağı şığarmaşılıq iesi» (Imprisoned artist) nominaciyası boyınşa Freedom to Create halıqaralıq sıylığı berilgen.

Europarlament jaqında Qazaqstan turalı qabıldağan qararında «qazir qamauda otırğan barlıq belsendiler men sayasi twtqındardı», sonıñ işinde Aron Atabekti dereu bosatuğa şaqırğan.

"The Qazaq Times"