Qıtay jasandı jauın-şaşın ädisin eñ köp qoldanatın el. Foto: CNN

Kerek bolsa jañbır jauğızıp, qalasa jauğalı kele jatqan bwlttı taratıp jiberu, iä bwl büginde Qıtayda tañqalarlıq is emes. Bıltır jeltoqsan ayınıñ bas şeninde Qıtay aua-rayın basqaru jobasın jariyaladı. Bwl arqılı 2025 jılğa deyin el aumağınıñ 60 payızında jasandı jañbır nemese qar jaudırudı josparlap otır. Beyjiñ biligi bwnı qwrğaqşılıqtıñ aldın alıp, auılşaruaşılıq önimderin köbeytu jäne orman örtiniñ aldın alu maqsatında jasalatının aytadı. Biraq, Qıtaydıñ bwl bağdarlaması körşiles elderdi alañdatıp otır.

Qazirgi ğılım-tehnikanıñ kömegimen aşıq künde jañbır jaudırıp, tüyilip kelgen jauın bwltın atqılap ıdıratıp jiberuge bolatını belgili. Kümis yodidi nemese özge de himiyalıq zattardı zeñbirektermen bwltqa atu arqılı jasandı jolmen jañbır jauğızu ötken ğasırdıñ orta şeninde-aq AQŞ-ta payda bolğan tehnologiya. Tağı osı sekildi ädistermen jauın bwltın ıdıratıp jiberuge de boladı.

Degenmen, bwl äreketterdiñ tabiğat tepe-teñdigine qalay äser etetini jäne onıñ önimdiligi qanşalıq bolatını äli de ğılımi türde däleldenbegen. Onıñ üstine Qıtaydıñ 60 payız aumağın qamtitın joba onıñ körşi elderine de äserin tigizui mümkin. Tipti, bwl twtas öñirlik klimattıñ özgerisine alıp kelui de ğajap emes.

Qıtay köp jıldan beri osı ädister arqılı jañbır jauğızıp kelgen. Key öñirlerde auılşaruaşılıq önimderin jinau nauqandarı kezinde birer ay boyı jauın jauğızbay, bwlttardı atıp taratıp otıradı. Biraq, egin şaruaşılığına tiimdi bwl ädister özge şaruaşılıqtarğa, aytalıq mal şaruaşılığımen aynalısatın aymaqtarğa öziniñ keri äserin tigizip jatadı.

Qıtay klimat jobası el aumağınıñ 60 payızın qamtidı. Foto: Rathbones

Älemde, jasandı jolmen jauın-şaşın jasaytın el Qıtay ğana emes. Ündistanda da jasandı jañbır jauğızu ädisterin paydalanadı. Oğan qosa orman örti men qwrğaqşılıqqa qarsı Australiya men Afrikanıñ birqatar elderi de qoldanıp kele jatqan ädis. Biraq, basqa eldermen salıstırğanda Beyjiñ bwl ädisti köbirek qoldanadı. Qıtaydağı klimat zertteuşileriniñ mälimetine qarağanda, eldegi 50 mıñğa juıq qala men şağı qalaşıqtar jasandı jauın-şaşın arqılı egistik jerlerin saqtap kelgen.

Bwnday jasandı ädisterdiñ äli de ğılımi talastı küyde bolğanına, sonday-aq, körşiles elderdiñ müddesine sayatın mäsele bolğanına qaramastan Beyjiñ biligi jobağa mol qarajat bölip otır. Qıtay jobağa zeñbirektermen qatar wşqışsız wşu qwrılğıların (WWQ) qoldanbaq. Ötken ayda Qıtaydıñ resmi aqparat agenttigi «Şinhua» öziniñ «Tvitterdegi» paraqşasında arnayı klimat jobasına qoldatılatın drondardı tanıstırğan bolatın.

Qazirdiñ özinde Qıtaydıñ auqımdı klimat jobasına qarsılıq bildirgen körşiles elder şığıp jatır. Aytalıq, Ündistan Qıtaydıñ bwl jobasına aşıq qarsılıq bildirdi. Bwl Ündistan üşin asa mañızdı «musson mezgiline» keri äser etui mümkin eken. Tayuan (Tayvan') Wlttıq universiteti 2017 jılı ğılımi zertteu nätijesin jariyalap, bwnday mäselelerdi körşiles elder ortaq kelisim arqılı jasauı kerek ekeni, olay bolmağanda bir eldegi jasandı jauın-şaşın kelesi bir elge jaratılıstıq apat alıp kelui mümkin ekenin aytqan bolatın.

“The Qazaq Times”