Bıltırğı mitingterdiñ birinde policiya köterip bara jatqan azamattıq belsendi Besjan Kümisbektegi. 6 şilde 2020 jıl. Foto: QT

Qazaqstan prezidenti Toqaev Europarlamenttiñ sıni qararınan keyingi Bas prokuratura ökilderimen kezdesude bıltır köktemde üsti-üstine asığıs qabıldanğan zañ jobalarınıñ biri «Beybit miting turalı» zañdı «qoğamda ğana emes şeteldikterge de tüsindiru kerek» ekenin ayttı.

15 aqpan Bas prokuratura basşılığımen ötken keñeste prezident ayttı delingen miting jönindegi pikiri sol küni emes, seysenbi keşkisin jariyalandı.  Aqordanıñ baspasöz qızmeti ökili Berik Uälidiñ Facebook jelisinde habarlauınşa, Toqaev:

«Bıltırdan bastap Qazaqstanda beybit jiındar ötkizu turalı mülde jaña zañ küşine endi. Eger bwrın qoldanısta bolğan zañda rwqsat alu procedurası bolsa, jaña zañda miting ötkizu turalı habarlasa jetkilikti. Sonımen qatar, iri qalalardıñ ortalıqtarında beybit jiındarğa, onıñ işinde, narazılıq akciyaların ötkizuge arnayı orındar belgilengen. Bwl – bizdiñ qoğamdı demokratiyalandıru jolındağı öte mañızdı qadam. Bwl sayasattı bizdiñ qoğamda ğana emes, şetelderde de tüsindiruimiz kerek», – degen.

Qazaqstan prezidenti Toqaev Bas prokuratura ökilderimen kezdesude. 15 aqpan 2021 jıl. Foto: Aqorda

Toqaevtıñ sözi Europa Parlamenti jäne halıqaralıq wyımdar tarapınan Qazaqstan biligine sın küşeygen şaqta jariyalandı.

«Jiın ötkizgisi keletinder jaña zañğa bağınuğa mindetti, – dey kele, qwqıqtıq teñdikke toqtalğan –  Azamattardıñ bilikke qatıstı öz oyın bildiru, sıni pikir aytu qwqınan eşkim ayıra almaydı. Bwl olardıñ konstituciyalıq qwqığı jäne ol qatañ türde zañ ayasında orındaluı kerek».

Ötken beysenbi 11 aqpanda Europarlament Qazaqstandağı adam qwqığına qatıstı qabıldağan qararında biliktiñ belsendilerge qısım jasaytının, «ükimettiñ sayasatın sınaytın beybit narazılıqtardı bilik ünemi basıp-janşitının» ötkir sınağan. Eurodeputattardıñ keybiri adam qwqığın bwzıp otırğan qazaqstandıq şeneunikterge sankciya saludı wsınıp, köpşiligi bilikti «Beybit miting turalı» zañdı qayta özgertuge şaqırğan.

Qazaqstan Parlmenti bıltır pandemiya bastalğan köktemde qoğamnıñ jetkilikti deñgeyde qatısuınsız «Beybit jiındardı wyımdastıru jäne ötkizu tärtibi turalı» zañ qabıldap, prezident qol qoyıp jibergen. Jañarğan zañda wyımdastıruşı tarap jiın turalı bilikke eskertip, onıñ rwqsatın kütu sındı eski şekteuler saqtalıp qaldı. Halıq narazılıq şarasın äkimdik bekitken birneşe jerde ğana ötkize aladı.

Azamattıq qoğam belsendileri, oppoziciya ökilderi men qwqıq qorğauşılar zañ özgergenimen, elde beybit miting ötkizu ülken maşaqat ekenin aytadı. Aqordanıñ «eski zañda rwqsat alu procedurası bolsa, jaña zañda miting ötkizu turalı habarlasa jetkilikti» degen täpsiri şındap kelgende tolıqtay anıq emes. Sebebi 2020 jıldıñ jazınan küşine engen zañ negizinde Qazaqstannıñ är aymağında äkimdikter jiın ötkizgisi kelgen belsendilerdiñ ötinişterin jii keri qaytaradı.

Juırda ötken saylau küni policiya bilikke talap aytıp şıqqan belsendilerdiñ keybirin wstasa, arnayı jasaq azamattıq toptardı jeti-on sağat qorşauda wstağan. Qandayda bir sankciyalanbağan mitingter qarsañında jer-jerdegi belsendilerdiñ üyin tintu, qamau, añdu jağdayı da biliktiñ ädetine aynalıp keledi. Tipti bär adamdıq piketke şaqırğan ne şıqqandar da jii esketu alıp, sottalıp jatadı. Mäselen, Şıñjañdağı bauırınıñ habarın swrap, bosatuın talap etip Almatı qalasındağı Qıtay elşiliginiñ aldına barğan Baybolat Künbolatwlı birneşe täulikke qamaldı.

Osı tärizdi faktilerdiñ jiilegenin eskergen Human Rights Watch halıqaralıq qwqıq qorğau wyımı da osığan deyin Qazaqstannıñ «Beybit miting turalı» zañında kedergiler äli köp ekenin aytıp, bilikti zañdı qayta qarauğa şaqırğan edi.

"The Qazaq Times"