Astanada koronavirus pandemiyasına qarsı küresip jatqan därigerlerge arnap salınğan qabırğa sureti (mural). Foto: astana.gov.kz

14 mıñnan astam medicina qızmetkerine virus jwqqan Qazaqstan biligi memlekettik ötemaqını nege toqtattı? Qay aymaqta neşe däriger auırdı? Qaytıs bolğandarı şe?

DenMin qaramağındağı Sanitarlıq-epidemiologiyalıq baqılau komitetiniñ resmi ökili Erjan Baytanaev redakciya swrağına jauap berdi. Onıñ mälimetinşe, 31 qazandağı jağday boyınşa elde 14 460 medicina qızmetkeri auırğan. Onıñ 10 323-i  koronavirusqa, 4317-si koronavirus pnevmoniyasına şaldıqqan.

Eñ köbi – astanada 2464, Almatı qalasında 2297, Atırau 1179, Aqmola 909, Qarağandı 898, ŞQO 896 maman nauqastanğan.

«Bwl statistikalıq mälimette, medicinalıq bilimi bar, biraq COVID-19 epidemiyasına qarsı is-şaralarğa jwmıldırılmağan barlıq densaulıq saqtau wyımdarınıñ qızmetkerleri de qamtılğan (mısalı tis därigerleri, däriger-kosmetologtar jäne t.b.)», – deydi ministrlik ökili.

Säykesinşe, öñirlik komissiyalar 9309 mamannıñ virusqa tikeley käsibi qızmet barısında şaldıqqanın rastap, şeşim şığarğan. Olarğa memleket tarapınan 2 mln teñge köleminde bir rettik ötemaqı berilgen.

Sarapşılar men mamandar epidemiya talaptarın jaqsı biletin medicina qızmetkerleriniñ jappay dert jwqtıruınıñ sebebin qwzırlı organdardıñ kadrlardı qajetti qorğanış qwraldarımen der kezinde qamti almauınan jäne tüsindiru jwmısınıñ jetkiliksiz boluınan köredi. Al jergilikti atqaruşı bilik ökilderi köktemgi Almatı qalasındağı jağdaydıñ uşığuın därigerlerdiñ qızmetine  salğırt qarauınıñ saldarı degen. Alayda bwl azamattıq qoğam men medqızmetkerlerdiñ aşuın tudırğan. 70 künge sozılğan köktemdegi Tötenşe jağday kezinde Ükimet qate boljam jasap, saldarınan dayındığı jetkilikti deñgeyde pısıqtalmağan. Şığını – «mausım-şilde qırğınına» wlasıp, mıñdağan adamnıñ auruına, jüzdegen ölimge alıp keldi.

Qazaqstanda koronavirustı qızmet barısında jwqtırıp qaytıs bolğan därigerler de az emes. Resmi derek negizinde respublika köleminde 182 meqızmetker qaytıs bolğan. Olar: el astanasında 24, Şımkente 21, Pavlodar oblısında 19, Aqmola öñirinde 15, Atırau jäne Qarağandı oblıstarınıñ ärqaysında 14 t.b.

Ükimet 182 qızmetkerdiñ tuıstarına ötemaqı retinde ärqaysına 10 mln teñgeden ötemaqı berilgenin aytadı.

Pandemiyanıñ köktemgi tolqınında prezident Toqaevtıñ uädesi bolğandıqtan lajsız tölengen tärizdi. Sebebi bilik 20 qazannan bastap koronaviruspen küreske qatısatın medicina qızmetkerlerine tölenetin äleumettik tölemderdi toqtatuğa şeşim qabıldadı.

Mwnı «epidemiologiyalıq ahualdıñ twraqtanuı jäne ekinşi tolqınğa dayındıq kezinde qabıldanğan aldın-alu şarası» retinde tüsindiredi Baytanaev.

Bwğan deyin 29 naurızda prezident Toqaev epidemiyamen küresip jatqan därigerlerge sıyaqı men ötemaqı töleu qajettigi turalı bastama kötergen.

30 naurız Ükimet qwramınan qwrılğan memlekettik-vedomstvoaralıq  komissiya koronavirustan auırğan medicina qızmetkerine Memlekettik äleumettik saqtandıru qorınan 2 mln teñge, al qaytıs bolğan jağdayda 10 mln teñge köleminde birrettik äleumettik tölem jasauğa şeşim şığarğan. Ükimet şeşiminiñ limiti 20 mlrd 438 mln teñge nemese 47,5 mln AQŞ dollarına şatalğan eken. Jeti ayğa jetpey prezident pen prem'er sözinen aynıp, 20 qazan küni sertiniñ küşin joydı.

Qazan ayınıñ özinde 9,5 mıñ qazaqstandıqtıñ auruğa şaldıqqanın, indettiñ sarı jäne qızıl aymaqtarı köbeygenine qaramastan, DenMin osı rayınan qayta qoyğan joq.

Esesine mamandar qızmet barısında auırğan jağdayda medicinalıq wyımdar (käsipodaqtar) men jergilikti atqaruşı organdar «ıqılasına» qaray qoldau körsetui mümkin eken. Biraq «kerek ya mindet» emes. Är aymaq özinşe şeşedi.

Eki birdey järdemaqınıñ «jüregi toqtağanımen», pandemiyağa qarsı küresqa tartılğan medicina qızmetkerlerine jalaqısına qosa üstemaqı töleu jalğasa beredi. Olardıñ tarifikaciyası tömendegidey:

  • 1 top (asa qauipti) – reanimaciya bölimşeleri men infekciyalıq stacionarlardıñ därigerleri, orta jäne kişi medicina qızmetkerleriniñ ärqaysına aylıq jalaqıdan bölek 20 JTM (jalaqınıñ eñ tömengi mölşeri – QT) nemese 850 mıñ teñge üstemaqı tölenedi;
  • 2 top (qauiptiligi joğarı) – provizorlıq stacionarlar men jedel järdem därigerine, orta jäne kişi medicina qızmetkerine aylıq jalaqıdan bölek 10 JTM nemese 425 mıñ teñge üstemaqı tölenedi;
  • 3 top (ortaşa qauipti) – karantin stacionarındağı jäne  sanitarlıq däriger, orta jäne kişi medicina qızmetker, jedel järdem jürgizuşisi, zerthanaşığa jäne t.b. aylıq jalaqıdan bölek 5 JTM nemese 212 mıñ teñge üstemaqı tölenedi.

Qwqıqtıq talap boyınşa medqızmetker auırğanın däleldeuge keminde 40 qwjat jinauı mindettelgen edi. Jergilikti komissiyalardıñ jwmısı bayaulağan. Medicina qızmetkerlerine ötemaqı jäne üstemaqı töleuge jauaptı vedomstvolar – DenMin men EñbekMin ötinimdi tirkeu jäne tölem tağayındau jwmısında sılbırlıq tanıtıp, sozbwydağa salğandıqtan parlament deputattarı jäne qoğam tarapınan qatañ sınğa wşırağan.

Küzde narazı därigerlerdiñ şağımınan keyin Toqaev «üstemaqı men saqtandıru tölemderin alu kezinde äli künge deyin byurokratiyalıq tosqauıldar barın» moyındağan. Ol «Medicina qızmetkerleri özine tiesili aqşanı ötinip swramauı tiis» dep, ükimetke tapsırğan soñ ğana töleu procesi jıldamdağanday boldı.

"The Qazaq Times"