Foto: kazgazeta.kz

Memleket basşısı Qasım-Jomart Toqaev «Jaña jağdaydağı Qazaqstan: is-qimıl kezeñi» attı Joldauında jerdiñ şeteldikterge satılmaytının, alayda barınşa tiimdi paydalanıluı qajettigin basa aytqanı belgili. Bwğan qatıstı Jambıl oblısınıñ äkimi Berdibek Saparbaev äkimdikte ötken jiında «jer eşkimniñ äkesinen qalğan mwra emes» dep naqtı wstanımın bildirgen bolatın. Aymaq basşısı tipti igerusiz jatqan jerlerdiñ iesi kim bolsa da memleketke keri qaytarudı qwzırlı mamandarğa tapsırğan. Mwnday talaptı tapsırma bay-manaptardıñ qabırğasına batıp, jon terisine şoq basqanday bolğanı dausız.

Jambıl oblısı äkimdiginiñ Jerlerdi paydalanu jäne qorğaluın baqılau basqarmasınıñ basşısı Äbilhayır Tamabektiñ aytuınşa, jıl basınan beri jürgizilgen tekserister talay swmdıq pen qulıqtıñ betin aşqan eken.

«Jambıl oblısınıñ äkimi Berdibek Saparbaevtıñ tapsırmasına oray, biıl igerusiz jatqan 70 mıñ gektar jerdi memleket menşigine qaytaru josparlanğan. Qazirgi tañda basqarma bwl mindetti 86 payızğa orındap, 60 mıñ gektar jerdi qaytarıp otır. Odan bölek, Şu audanında 13 474 gektar jer zañsız berilgeni anıqtalıp, qazirgi tañda memleketke keri qaytarıldı. Sonımen qatar 1 100 gektardan asa jerge qatıstı basqarma tarapınan sotqa talap-arız joldanuda»,  - deydi basqarma mälimetinde.

Jalpı, Şu audanında zañdı belden basıp, jerdi zañsız iemdenu aşıqtan-aşıq jürgizilgen. Olay deytinimiz – ağımdağı jıldıñ 24 şildesi küni jer konkursı ötkizilip, 308 ötinim qaraladı. Komissiya müşeleri 107 jer uçaskesi boyınşa 85 adamdı jeñimpaz dep tanidı. Alayda arada apta ötpey, atalğan komissiya şeşimine qatıstı 8 arız kelip tüsti. Onıñ bireui – wjımdıq arız. Mamandarımızdıñ tekseruiniñ nätijesinde köptegen öreskel bwzuşılıq anıqtaldı. Sonday-aq 1 500 gektarğa juıq jer tamır-tanıstıqpen berilgeni belgili boldı. Onıñ işinde komissiya müşesi bola twra öziniñ balasına nemese anasına jer alıp bergen faktiler bar.

«Mäselen, Şu audanı Şoqpar auıldıq okruginiñ äkimi komissiya müşesi bolıp öz balasına jer alıp bergen. Memlekettik qızmetkerlerdiñ jaqın tuıstarı jer almasın degen zañ joq. Alayda öziniñ tuısı bolğandıqtan, okrug äkimi memlekettik qızmettiñ tärtibi boyınşa balasınıñ ötinimin bağalaudan bas tartuğa mindetti edi. Biraq äkim öz balasına dauıs berip, jerdi ielenuine qolğabıs etip otır. Sol sekildi komissiya müşe bolmasa da, audandıq mäslihat hatşısınıñ komissiya otırısında otırıp, soñı onıñ balası jer alu faktisi tirkeldi. Osı siyaqtı 107 qaulınıñ zañsız şığarılğanın däleldep, biz qaulılardıñ küşin joyu jäne bwzuşılıqqa jol bergen jauaptılardı jazağa tartu turalı wsınım berdik. Alayda audan äkimi tek bir mamandı ğana jazalağanı turalı jauap joldadı. Biz mwnımen kelispey, memlekettik qızmet normasın bwzğan auıldıq okrug äkimi men komissiya otırısında zañ bwzuşılıqtarğa jol bergen komissiya törağasın jazalau turalı qayta wsınıs joldadıq», – dedi basqarma basşısı Äbilhayır Tamabek.

Äbilhayır Ğalımwlı komissiya törağasınıñ keñes qağidasın bwzğanı videoğa anıq tüsip qalğanın aytadı. Demek, atalğan fakti boyınşa Şu audanınıñ äkimi Nwrjan Kalenderov naqtı şeşim qabıldağanı jön. Äytpese, «jeñ wşınan jalğasqan sıbaylastıqtıñ wşı audan äkimi jağınan şığıp twr ma?» degen oy tuuı mümkin. Juırda basqarma mamandarı Jambıl audanına da tekseris jwmıstarın jürgizip, 10 mıñ gektarğa juıq jer boyınşa qwqıqqa sıyımsız qaulılar qabıldanğanın anıqtağan. Atalğan fakti boyınşa qazir audan äkimine bwzuşılıqtardı joyu boyınşa nwsqama joldanğan. Olarğa olqılıqtıñ ornın toltıruğa 1 ay uaqıt berilip otır. Bwdan bölek, mamandar Qorday audanına da zerdeleu jwmıstarın bastağan. Sonday-aq jıl soñına deyin Bayzaq audanı da tekseristen ötedi dep kütilude. Biılğa osı üş audan mejelense, keler jılı qalğan audandardıñ da jer mäselesi mayşammen qaralmaq. Al biıl jalpı 90 mıñ gektar jer memleket menşigine qaytarıladı dep kütilip otır.

Jalpı, Jerlerdi paydalanu jäne qorğaluın baqılau basqarması konkurstı ötkizu komissiyasınıñ jwmısın ğana tekseruge qwqılı eken. Sondıqtan mekeme qaulını joyu turalı jergilikti bilikke wsınım ğana bere aladı. Eger audan äkimi bir aydıñ işinde nwsqamanı orındamasa, onda anıqtalğan zañbwzuşılıqtar sotqa joldanadı. Biraq sot procesi bastalğanğa deyin de basqarmanıñ basşısınan bastap, mamandarına deyin qoqanloqı körsetip jatatındar az emes körinedi.

«Prezidenttiñ jastar kadrlıq rezervinen basqarmanıñ basşısı qızmetine tağayındalğan osı 9 ay işinde Jambıl oblısında qarapayım adam joq pa degen oyğa keldim. Sebebi osı merzim işinde meni qorqıtqandar da, tipti jwmıs ornıma kelip qoqanloqı körsetkender de az bolmadı. Bäriniñ äyteuir «kökesi» men «jäkesi» bar. Biraq jwmısımızdı oblıs äkimi Berdibek Maşbekwlınıñ özi qoldap, naqtı tapsırmasın berip otırğannan keyin biz eşteñeden taysalmaudamız. Osı tañğa deyin käsipkerlik maqsatta berilgen jer uçaskelerin tekseru jwmıstarı öz deñgeyinde jürgizilmegen eken. Biz bwl bağıttağı jwmıstardı jolğa qoyıp, jıl basınan beri igerusiz jatqan 40 käsipkerlik nısan ielerine 1 jılğa nwsqama berip, jer salığın on ese wlğaytu boyınşa salıq basqarmalarına hat joldadıq. Igerusiz jatqan käsipkerlik jer uçaskelerin qaytaru boyınşa 5 is sotqa joldansa, onıñ 2-de jeñip şıqtıq. 3 is sotta qaraluda. Osı nısandardıñ qojayındarınıñ da arağa adam salıp, mäseleni jauıp tastağısı kelgenderi boldı. Ol az deseñiz – bir audandı teksere barsaq, jauaptı mamandar qwjattar toptamasın jasırıp, zañsızdıqtarın körsetpeuge tırısadı. Olarmen biz zañ şeñberinde jwmıs isteymiz», – dedi basqarma basşısı.
Mine, osılayşa oblıstıq Jerlerdi paydalanu jäne qorğaluın baqılau basqarması eşkimniñ basınan sipamauda. Ärine, «tura bide tuğan joq» ekeni tüsinikti. Dese de, şındıq şendilerge jaqpaytını tağı belgili.

Basqarma basşısı audandardağı negizgi mäsele jerdiñ nısanalı maqsatın zañsız özgertu, tapsırılğan jer uçaskelerin memlekettik menşigindegi bos jerlermen zañsız ayırbastau, auıl şaruaşılığı maqsatındağı jerdi özge maqsatta paydalanu sındı mäseleler jii bolatının aytadı. Al Taraz qalası äkimdiginiñ qabıldağan şeşimderin tekseruge basqarma qwzıretti emes. Mwnımen Jer resurstarın basqaru komiteti aynalısadı. Dese de, eger jergilikti bilik zañbwzuşılıqtardı anıqtap berse, basqarma şara qoldanuğa qwqılı. Jıl basınan beri Taraz qalası äkimdiginen joldanğan wsınımdar negizinde büginde jaza basqandar layıqtı jazasın alğan.

Ärine, memlekettiñ jeri ärkim kelip barmağın batıratın mayşelpek emes. Bwl – elimizdiñ qazınası. Al memleket mülkine zañsız qol salu qılmıs sanaladı. Osını audan äkimderi men jauaptı mamandar tüsinbey otırğanına tañbız. Aqiqatına qaraytın bolsaq, basqarma sudıñ betin qalqıp edi, biraz bılıq betke şıqtı. Eger tüp tamırına üñilsek, talay basşılar men şendilerdiñ şekten şıqqan tirligi äşkere bolatını haq. Osıdan sezikken dökeyler qazirden qısım körsetip jatqanı «sasqan üyrektiñ…» kerin keltirip twrğanı tağı aqiqat.
«Ädilin aytsañ, ağayınğa jaqpaysıñ» degen dana qazaq. Alayda şındıq joq jerde swmdıqtıñ köbeyetini belgili. Sondıqtan basqarmanıñ jwmısın bwqara bas barmaqpen bağalaytını dausız. Äyteuir, şındıqtıñ otın ürlegender şoğına özderi küyip qalmasın dep tileyik…

Sayathan SATILĞAN,
Jambıl oblısı

"The Qazaq Times"