Foto: www.spiegel.de

Germaniyadağı «Şarite» klinikasınıñ reanimaciyasında jatqan reseylik oppozicioner Aleksey Naval'nıydıñ «Noviçok»-tan ulanğanı belgili boldı. Kancler Angela Merkel' jäne birqatar batıs basşıları Resey biligin sınğa alıp, «Putinniñ tölqwjatı – qarsılastarın ulau»– degen şetel basılımdarı Naval'nıydıñ ulanuı Skripal' jağdayımen wqsas ekenin jazdı.

20 tamız Tomsk qalasınan Mäskeuge bet alğan oppozicioner sayasatker Aleksey Naval'nıy bortta jağdayı naşarlap, wşaq dereu Ombı qalasına qonuğa tura kelgen. Keyin jedel järdemmen oppozicionerdi Ombıdağı auruhanağa jetkizgen. Keyin Germaniya Naval'nıydı Berlindegi auruhanağa äketu üşin arnayı sanaviaciya jibergen. Basında Ombı därigerleri Naval'nıydı ornınan qozğauğa bolmaydı dep onı Germaniyağa jiberuden bas tartqan. Keyin ombılıq därilerler Naval'nıydı auruhanadan äketuge rwqsat berip, Naval'nıy 22 tamızda Berlinge jetkizilgen.

Osı oqiğadan keyin keşkisin Naval'nıydı qoldau maqsatında Mäskeu, Peterburg, Novosibirsk, Tömengi Novgorod qalalarında ondağan adam narazılıq ötkizgen. BAQ ökilderi taratqan aqparat boyınşa, olardıñ köbin policiya wstap äketken.

2018 jılı 4 naurızda Resey Federaciyası Barlau qızmetiniñ bwrınğı qızmetkeri Sergey Skripal' men qızı YUliya Skripal' «Noviçok» jüyke-sal auruın tudıruşı zattegi arqılı ulanğan bolatın. Asa qauipti himiyalıq qarudıñ Reseyde jasalınğanı anıqtalıp, AQŞ pen Wlıbritaniya bwl iste tikeley Reseydi ayıptadı.

Spiegel (Nemis basılımı)

Naval'nıy Berlinge Germaniya kancleri Angela Merkel'diñ qolqa saluımen jetkizildi. Eger mwnday şeşim qabıldanbağanda, oppozicioner bügin tiri bolmas edi.

Endi nemis ükimeti agressiyalıq sayasat wstanatın memleketpen baylanısın retteui kerek. Estoniyanıñ Qorğanıs ministri YUri Luyk: «Men mwnday bwyrıqtı gubernatorlar nemese şeneunikter qabıldamaytınına 100% senimdimin. Naval'nıydı ulau turalı bwyrıq joğarı jaqtan kelgen. Arnayı tapsırıspen ulağan. Solsberide ulanğan Skripal' jağdayı da bar şındıqtı äşkerelep otır», – deydi.

Naval'nıy isi EO-nıñ Reseyge qarsı sankciyaların qataytuğa ıqpal etetin siyaqtı emes, biraq jağday tez özgerui mümkin.

Eger Naval'nıydıñ ulanğanı jäne bwl memlekettiñ maqwldauımen nemese tapsırıs boyınşa jasalğanı naqtı anıqtalsa, Europalıq odaq Reseymen qazirgi ekonomikalıq qatınastardı mwqiyat qayta qarauı kerek.

New York Times (AQŞ)

Naval'nıydıñ ulanuı Belarus'tegi jappay narazılıqtar men Qiır Şığıstağı birneşe aptağa jalğasqan demonstraciyalarmen qatar orın aldı. Sebebi Belarus' pen Habarovskidegi narazılıqtardan qorqatın Kreml' Naval'nıydan qwtılğısı keldi. Osı arqılı Naval'nıydıñ Putinge qarsılığın toqtatıp, oppoziciyanıñ 2021 jılı ötetin Memlekettik Dumağa saylau josparların bwzudı maqsat etti.

Tağı bir teoriya – Naval'nıydıñ ulanuı repressiyanıñ mehanizmin emes, jüyeniñ älsizdigin körsetedi. Resey biliginiñ ıqtimal qauip-qaterlerge reakciyası sonşalıqtı naşarladı. Sondıqtan memleket bwdan bılay birtwtas jüye retinde jwmıs istemeydi, kerisinşe oppoziciyağa qarsı bäsekeles klandar men jaldamalı frilanserler odağı retinde jwmıs isteydi.

Jüyeniñ är elementi ükimettiñ müddesi üşin emes, öz logikasına säykes äreket etedi. Putin men Reseydiñ bileuşi elitasınıñ ökilderi Naval'nıydan qorıqpaydı, onı belgilengen tärtipti bwzuşı retinde jek köredi.

Guardian (Wlıbritaniya)

Soñğı 10 jıl işinde Mäskeu äskeri, qauipti ulardı satıp alğan. Mwnıñ barlığı Putinniñ tapsırmasımen orındaldı.

«Noviçok» – Reseydiñ tölqwjatı ispetti. Putin öz qarsılastarın ulau arqılı, basqa toptardı qorqıtqısı keledi.

Kütpegen jerden ötken Resey-Germaniya dağdarıstarınıñ mwñdı jañğırığı oğan ilindi. 1914 jäne 1941 jıldardağıday, Europanıñ eki iri derjavası twñğiıqtıñ şetinde tepe-teñdik ornattı.

Bwl mäselede Angela Merkel' eki ottıñ ortasında qaldı: biri – Resey, al biri – Euroodaq elderi. Wlıbritaniyadağı Resey tıñşısı Skripal' men onıñ qızı ulanğan kezde Britaniya prem'er-ministri Treza Mey birden qatañ şaralar qablıdağan bolatın. Birikken Korol'diktegi diplomattardı eline qaytarıp,ekonomikalıq sanciya engizu arqılı Mey öz mıqtılığın körsetti. Al Merkel' «arı tartsa – arba sınadı, beri tartsa – ögiz öledi»-niñ küyin keşip jür.

Liberation (Franciya) 

Qazir Franciya, Ülıbritaniya, Italiya, Kanada t.b elderde Kreml'di oqiğanı aşıq zertteuge şaqırıp, oğan kelispese birigip şara qabıldaymız dep eskertu jasadı. Europalıq diplomat Jozep Borrel' Naval'nıyğa qastandıq jasalğanına baylanıstı pikir bildirip, kez kelgen adamğa himiyalıq qaru qoldanu halıqaralıq zañğa qayşı qılmıs dedi. AQŞ tarabı da sayasatkerge u beruge baylanıstı Kreml'di ayıptadı jäne Kongress Tramp äkimşiligin Reseydi sankciyalauğa şaqırdı.

Resey biliginiñ agressiyalıq sayasatı jalğasın taba beredi. Biraq bwl jağday eskerusiz qalmauı tiis. Resey jauap berui tiis.

El Pais (Ispaniya) 

Putin 20 jıldan ber öz qarsılastarın sotsız jäne tergeusiz joyıp keledi. Osığan deyin orın alğan qayğılı jağdaylardıñ basım böligi – ulau. Boris Nemcov bes jıl bwrın Kreml'de seruendeu kezinde atılsa, Naval'nıydıñ özi 2017 jılı dezinfekciyalıq şaşıratqannan keyin közine zardap kelgen. tıñşı Skripal' da ämkeri «Noviçok»-tan ulandı.

Dissidentterge, qaşqındarğa, qarsılastar men tıñşılarğa oq atıldı, pışaq jaraqatın aldı. Qazir olardı öltiru üşin himiyalıq qaru qoldanıladı. Bwl – patşalıq Resey, sodan keyin Putinniñ dästürge aynalğan qalıptı äreketi.

"The Qazaq Times"