Körneki suret. Foto: Saltmag.ru

COVID-19 koronavirusınıñ älemge taraluı bäseñdegen joq. Är memleket pandemiyanı jeñuge özdiginşe äreket etip otır. Europadağı key memleketter karantin uaqıtın wzartsa, AQŞ prezidenti Tramp virus jaqın arada küşin joyadı deydi. Al derttiñ ekinşi tolqını elge auır zardap äkeledi dep sanaytın Wlıbritaniya biligi jappay vakcinaciyalau kelisimşartına qol qoyudı maqsat etip otır.

Pandemiya kezinde ekonomikalıq dağdarıstı aldın alu maqsatında Euroodaq elderi sammit ötkizgen. Üş künge sozılğan jiında taraptar kezekti märte ortaq kelisimge kele almay, sammit nätijesiz ayaqtaldı. 27 eldiñ köşbasşısı 7 jıldıq byudjetke qatıstı ortaq mämilege kele almadı. Jiınnıñ negizgi maqsatı – pandemiyadan zardap şekken Käri qwrlıq ekonomikasın qayta qalıpqa keltirip, jıldıñ byudjetin bekitu edi. Pikirtalas tudırğan soma – 1,8 trln euro. Biraq Şığıs Europa elderi qarjılandıruğa qatıstı şarttarğa kelispedi. Virustan qattı zardap şekken Oñtüstik, Soltüstik Europanıñ dağdarısqa qarsı qorlarğa granttı azaytıp, olardan reforma ötkizudi talap etu kerek degen wstanımına qarsı şıqtı. Al Franciya men Germaniya Eurodaq elderine qarjını procentsiz subsidiya retinde bölu qajettigin aytadı. Niderland, Avstriya, Daniya, Şveciya bwl bastamağa üzildi-kesildi qarsı. Atalğan eldiñ köşbasşıları tipti Odaq bölgen qarjınıñ qayda jaratılğanın qatañ baqılau kerek deydi.

Britaniya ükimeti 20 şildede BioNtech, Pfizer jäne Velneva kompaniyaları öndiretin vakcinanıñ 90 mln dozasına tapsırıs berdi. Äñgime eki ekpe jaylı örbip otır. El biligi genetikalıq kod fragmenti bar vakcinanı äzirleytin BioNtech jäne Pfizer al'yansına 30 mln dozağa, al Valneva kompaniyasına 60 mln köleminde tapsırıs bergen.

Osığan deyin Wlıbritaniya Oksford universiteti men AstraZeneca kompaniyası birlesip äzirlegen vakcinanıñ 100 million dozasına tapsırıs bergen bolatın. Oğan Resey de qızığuşılıq tanıtıp otır. Eki kün bwrın «R-farm» reseylik kompaniyası virusqa qarsı ekpe sınaqtan sätti ötse, özge memlektetermen kelisimşart jasaytının habarladı.

Düniejüzilik densaulıq saqtau wyımınıñ mälimetinşe, koronavirusqa qarsı jappay vakcinaciyalau 2021 jıldıñ ortasında bastaladı. Koronavirusqa qarsı ekpe şıqqan soñ, 7,8 milliard adamdı vakcinaciyalauğa bir jarım jıldan astam uaqıt ketedi. Sarapşılardıñ pikirinşe, wjımdıq immunitetti qalıptastıru üşin halıqtıñ 80%-ın vakcinaciyalau jetkilikti, biraq adamdarğa vakcinanıñ eki dozası qajet boluı mümkin.

Qazir virus deregi eñ köp tirkelgen memleket – AQŞ. Mwnda 3,7 millionnan astam dertke şaldıqsa, 140 mıñnan astam adam ajal qwşqan. Bir künde 70 mıñ adamnan dert anıqtalıp jatır. El prezidenti Donal'd Tramp «virus jaqın arada özdiginen joğalıp ketedi, älem qalıpı ömir saltına oraladı» deydi. Biraq Tramptıñ bwğan deyin «virus säuirde älemdi tärk etedi» degen gipotezası orındalğan joq.

Virustıñ taraluı sayabırlağan Europa elderinde karantin rejimi jeñildetilgenmen, soñğı kezderi indettiñ ilmegine ilingender qatarı qayta artqan. Sol sebepti Franciya, Ispaniya, Grekiya elderiniñ bilik ökilderi tiisti şara qoldanuğa mäjbür. Osı aptadan bastap francuzdar barlıq jabıq qoğamdıq orındarda maska tağıp jüruge mindetteldi. Mamandar aymaqta koronavirustıñ ekinşi tolqını bastaluı mümkin deydi.

Ispaniyada virus jwqtırğandar sanı artqan. Tärtip saqşıları jağajayğa kelgen demaluşılarğa tüsindiru jwmıstarın jürgizip, üylerine qaytuğa keñes berip jatır. Tayauda Barselona qalasında şekteu şaraları tağı eki aptağa küşeytildi. Gonkongtegi ahual da osınday. Iranda pandemiyanıñ ekinşi tolqını bastalğandıqtan, Türkiya Iranmen äue baylanısın uaqıtşa toqtattı. Al Izrail' biligi virus taraluı bäseñdemese, eldi tolığımen jabu turalı şeşim qabıldamaq.

Orta Aziya elderindegi ahual da mäz emes. Qırğızstanda dertke şaldıqqandar sanı şildede 4,5 esege artqan. Koronavirus jwqtırğandar sanınıñ kürt ösuine baylanıstı auruhanalarda orın joq. Eldiñ densaulıq saqtau jüyesi özderine jüktelgen mindetti orınday almay jatır, al deputattar demalısqa ketken. Eldiñ eñ iri üş qalasında – Bişkek, Oş, Djalal-Abadta jäne birneşe audanda tötenşe jağday jäne komendanttıq sağat jariyalanğan. Elde jalpı virus jwqtırğandar sanı – 27 143 adam, qaytıs bolğandar – 1 037 adam. Al Özbekstanda dertke 17 mıñnan astam şaldıqqan.

Qazaqstanda 72 mıñğa juıq adamnan virus deregi anıqtalsa, epidemiya bastalğalı beri elde koronavirustan barlığı 585 adam qaytıs bolğan. Bar joğı bir aptada 200-den nauqas ajal qwştı. Bwdan bölek, elde ökpe qabınuına şaldıqqandar sanı artqan. Osığan deyin Densaulıq saqtau ministrligi pnevmoniya diagnozı qoyılğan nauqastardıñ birazınan koronavirus deregi anıqtalğan joq dedi. Biraq olardı da COVID-19 hattamasımen emdedi.

Ötken aptada ministr Aleksey Coy şilde bastalğalı 135 mıñ adam pnevmoniyağa şaldığıp, 1555 adam qaytıs bolğanın mälimdedi. El biligi 1 tamızdan bastap qozdıruşısı belgisiz ya zerthanada rastalmağan virustıq pnevmoniyanı koronavirus statistikasına qosu turalı şeşimge keldi. Jıl basınan 15 şildege deyin 234 mıñ adam pnevmoniyağa şaldıqqan, onıñ 3,3 mıñı qaytıs bolğan. Sarapşılar bir aydıñ özinde kürt ösken 135 mıñ jağdaydıñ barlığı derlik koronavirusqa jatadı dep sanaydı. Resmi sanaqtağı 66 895 keyske qosımşa şildedegi 135 641 pnevmoniyanı, mwnıñ tamızğa deyin ösetinin eskersek, virus jwqtırğandar sanı keminde 203 mıñğa şığadı.

Älemde virus jwqtırğandar sanı 15 millionğa jaqındadı. Auqımdı deñgeyde zardap şekken memleketter törttiginde – AQŞ (3,7 million), Braziliya (2,098 mln), Ündistan (1,118 mln) jäne Resey (770 mıñ) twr.

"The Qazaq Times"