COVID-19 كوروناۆيرۋسىنىڭ الەمگە تارالۋى باسەڭدەگەن جوق. ءار مەملەكەت پاندەميانى جەڭۋگە وزدىگىنشە ارەكەت ەتىپ وتىر. ەۋروپاداعى كەي مەملەكەتتەر كارانتين ۋاقىتىن ۇزارتسا، اقش پرەزيدەنتى ترامپ ۆيرۋس جاقىن ارادا كۇشىن جويادى دەيدى. ال دەرتتىڭ ەكىنشى تولقىنى ەلگە اۋىر زارداپ اكەلەدى دەپ سانايتىن ۇلىبريتانيا بيلىگى جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ كەلىسىمشارتىنا قول قويۋدى ماقسات ەتىپ وتىر.
پاندەميا كەزىندە ەكونوميكالىق داعدارىستى الدىن الۋ ماقساتىندا ەۋرووداق ەلدەرى سامميت وتكىزگەن. ءۇش كۇنگە سوزىلعان جيىندا تاراپتار كەزەكتى مارتە ورتاق كەلىسىمگە كەلە الماي، سامميت ناتيجەسىز اياقتالدى. 27 ەلدىڭ كوشباسشىسى 7 جىلدىق بيۋدجەتكە قاتىستى ورتاق مامىلەگە كەلە المادى. جيىننىڭ نەگىزگى ماقساتى – پاندەميادان زارداپ شەككەن كارى قۇرلىق ەكونوميكاسىن قايتا قالىپقا كەلتىرىپ، جىلدىڭ بيۋدجەتىن بەكىتۋ ەدى. پىكىرتالاس تۋدىرعان سوما – 1,8 ترلن ەۋرو. بىراق شىعىس ەۋروپا ەلدەرى قارجىلاندىرۋعا قاتىستى شارتتارعا كەلىسپەدى. ۆيرۋستان قاتتى زارداپ شەككەن وڭتۇستىك، سولتۇستىك ەۋروپانىڭ داعدارىسقا قارسى قورلارعا گرانتتى ازايتىپ، ولاردان رەفورما وتكىزۋدى تالاپ ەتۋ كەرەك دەگەن ۇستانىمىنا قارسى شىقتى. ال فرانتسيا مەن گەرمانيا ەۋروداق ەلدەرىنە قارجىنى پروتسەنتسىز سۋبسيديا رەتىندە ءبولۋ قاجەتتىگىن ايتادى. نيدەرلاند، اۆستريا، دانيا، شۆەتسيا بۇل باستاماعا ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسى. اتالعان ەلدىڭ كوشباسشىلارى ءتىپتى وداق بولگەن قارجىنىڭ قايدا جاراتىلعانىن قاتاڭ باقىلاۋ كەرەك دەيدى.
بريتانيا ۇكىمەتى 20 شىلدەدە BioNtech, Pfizer جانە Velneva كومپانيالارى وندىرەتىن ۆاكتسينانىڭ 90 ملن دوزاسىنا تاپسىرىس بەردى. اڭگىمە ەكى ەكپە جايلى ءوربىپ وتىر. ەل بيلىگى گەنەتيكالىق كود فراگمەنتى بار ۆاكتسينانى ازىرلەيتىن BioNtech جانە Pfizer اليانسىنا 30 ملن دوزاعا، ال Valneva كومپانياسىنا 60 ملن كولەمىندە تاپسىرىس بەرگەن.
وسىعان دەيىن ۇلىبريتانيا وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتى مەن AstraZeneca كومپانياسى بىرلەسىپ ازىرلەگەن ۆاكتسينانىڭ 100 ميلليون دوزاسىنا تاپسىرىس بەرگەن بولاتىن. وعان رەسەي دە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ەكى كۇن بۇرىن «ر-فارم» رەسەيلىك كومپانياسى ۆيرۋسقا قارسى ەكپە سىناقتان ءساتتى وتسە، وزگە مەملەكتەتەرمەن كەلىسىمشارت جاسايتىنىن حابارلادى.
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، كوروناۆيرۋسقا قارسى جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ 2021 جىلدىڭ ورتاسىندا باستالادى. كوروناۆيرۋسقا قارسى ەكپە شىققان سوڭ، 7,8 ميلليارد ادامدى ۆاكتسيناتسيالاۋعا ءبىر جارىم جىلدان استام ۋاقىت كەتەدى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ۇجىمدىق يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن حالىقتىڭ 80%-ىن ۆاكتسيناتسيالاۋ جەتكىلىكتى، بىراق ادامدارعا ۆاكتسينانىڭ ەكى دوزاسى قاجەت بولۋى مۇمكىن.
قازىر ۆيرۋس دەرەگى ەڭ كوپ تىركەلگەن مەملەكەت – اقش. مۇندا 3,7 ميلليوننان استام دەرتكە شالدىقسا، 140 مىڭنان استام ادام اجال قۇشقان. ءبىر كۇندە 70 مىڭ ادامنان دەرت انىقتالىپ جاتىر. ەل پرەزيدەنتى دونالد ترامپ «ۆيرۋس جاقىن ارادا وزدىگىنەن جوعالىپ كەتەدى، الەم قالىپى ءومىر سالتىنا ورالادى» دەيدى. بىراق ترامپتىڭ بۇعان دەيىن «ۆيرۋس ساۋىردە الەمدى تارك ەتەدى» دەگەن گيپوتەزاسى ورىندالعان جوق.
ۆيرۋستىڭ تارالۋى سايابىرلاعان ەۋروپا ەلدەرىندە كارانتين رەجيمى جەڭىلدەتىلگەنمەن، سوڭعى كەزدەرى ىندەتتىڭ ىلمەگىنە ىلىنگەندەر قاتارى قايتا ارتقان. سول سەبەپتى فرانتسيا، يسپانيا، گرەكيا ەلدەرىنىڭ بيلىك وكىلدەرى ءتيىستى شارا قولدانۋعا ءماجبۇر. وسى اپتادان باستاپ فرانتسۋزدار بارلىق جابىق قوعامدىق ورىنداردا ماسكا تاعىپ جۇرۋگە مىندەتتەلدى. ماماندار ايماقتا كوروناۆيرۋستىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالۋى مۇمكىن دەيدى.
يسپانيادا ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى ارتقان. ءتارتىپ ساقشىلارى جاعاجايعا كەلگەن دەمالۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، ۇيلەرىنە قايتۋعا كەڭەس بەرىپ جاتىر. تاياۋدا بارسەلونا قالاسىندا شەكتەۋ شارالارى تاعى ەكى اپتاعا كۇشەيتىلدى. گونكونگتەگى احۋال دا وسىنداي. يراندا پاندەميانىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالعاندىقتان، تۇركيا يرانمەن اۋە بايلانىسىن ۋاقىتشا توقتاتتى. ال يزرايل بيلىگى ۆيرۋس تارالۋى باسەڭدەمەسە، ەلدى تولىعىمەن جابۋ تۋرالى شەشىم قابىلداماق.
ورتا ازيا ەلدەرىندەگى احۋال دا ءماز ەمەس. قىرعىزستاندا دەرتكە شالدىققاندار سانى شىلدەدە 4,5 ەسەگە ارتقان. كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانىنىڭ كۇرت وسۋىنە بايلانىستى اۋرۋحانالاردا ورىن جوق. ەلدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى ورىنداي الماي جاتىر، ال دەپۋتاتتار دەمالىسقا كەتكەن. ەلدىڭ ەڭ ءىرى ءۇش قالاسىندا – بىشكەك، وش، دجالال-ابادتا جانە بىرنەشە اۋداندا توتەنشە جاعداي جانە كومەندانتتىق ساعات جاريالانعان. ەلدە جالپى ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى – 27 143 ادام، قايتىس بولعاندار – 1 037 ادام. ال وزبەكستاندا دەرتكە 17 مىڭنان استام شالدىققان.
قازاقستاندا 72 مىڭعا جۋىق ادامنان ۆيرۋس دەرەگى انىقتالسا، ەپيدەميا باستالعالى بەرى ەلدە كوروناۆيرۋستان بارلىعى 585 ادام قايتىس بولعان. بار جوعى ءبىر اپتادا 200-دەن ناۋقاس اجال قۇشتى. بۇدان بولەك، ەلدە وكپە قابىنۋىنا شالدىققاندار سانى ارتقان. وسىعان دەيىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى پنەۆمونيا دياگنوزى قويىلعان ناۋقاستاردىڭ ءبىرازىنان كوروناۆيرۋس دەرەگى انىقتالعان جوق دەدى. بىراق ولاردى دا COVID-19 حاتتاماسىمەن ەمدەدى.
وتكەن اپتادا مينيستر الەكسەي تسوي شىلدە باستالعالى 135 مىڭ ادام پنەۆمونياعا شالدىعىپ، 1555 ادام قايتىس بولعانىن مالىمدەدى. ەل بيلىگى 1 تامىزدان باستاپ قوزدىرۋشىسى بەلگىسىز يا زەرتحانادا راستالماعان ۆيرۋستىق پنەۆمونيانى كوروناۆيرۋس ستاتيستيكاسىنا قوسۋ تۋرالى شەشىمگە كەلدى. جىل باسىنان 15 شىلدەگە دەيىن 234 مىڭ ادام پنەۆمونياعا شالدىققان، ونىڭ 3,3 مىڭى قايتىس بولعان. ساراپشىلار ءبىر ايدىڭ وزىندە كۇرت وسكەن 135 مىڭ جاعدايدىڭ بارلىعى دەرلىك كوروناۆيرۋسقا جاتادى دەپ سانايدى. رەسمي ساناقتاعى 66 895 كەيسكە قوسىمشا شىلدەدەگى 135 641 پنەۆمونيانى، مۇنىڭ تامىزعا دەيىن وسەتىنىن ەسكەرسەك، ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى كەمىندە 203 مىڭعا شىعادى.
الەمدە ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 15 ميلليونعا جاقىندادى. اۋقىمدى دەڭگەيدە زارداپ شەككەن مەملەكەتتەر تورتتىگىندە – اقش (3,7 ميلليون), برازيليا (2,098 ملن), ءۇندىستان (1,118 ملن) جانە رەسەي (770 مىڭ) تۇر.
كيبەرشابۋىلعا ۇشىراعان باق وكىلدەرى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ارىز ءتۇسىردى
ورتالىق ازيا: تاريحي، ساياسي جانە ەكونوميكالىق مۇددەلەر اياسىندا
قىرعىزستاندا تاۋەلسىز Kloop باسىلىمىنىڭ قىرعىز تىلىندەگى سايتى بۇعاتتالدى
رەسەيدىڭ دونەتسك وبلىسى كونستانتينوۆكا قالاسىنداعى بازارعا شابۋىلىنان 16 ادام قازا تاپتى
سادىر جاپاروۆ ىستىقكولدەگى ءتورت پانسيوناتتى وزبەكستانعا بەرۋ سەبەبىن ءتۇسىندىردى
پيگوجيننىڭ «ۆاگنەر» توبى ماسكەۋ تۇبىنە كەلىپ شەگىنىپ كەتتى