Qıtay soñğı 24 sağatta koronavirustan birde-bir adam qaytıs bolğan joq degen aqparat jariyaladı. Alayda, mamandar Qıtaydıñ atalmış indet tarala bastağandağı äreketin eske alıp, bwl mälimettiñ şındıqtan alıs boluı mümkin ekenin aytadı. Qıtay biligi soñğı birneşe ay boyına tañğı 3-te eldegi koronavirus infekciyasınıñ taraluı turalı aqparmen bölisip keledi. Soñğı mälimet boyınşa, 81 740 adam jwqtırıp, 3 331 nauqas qaytıs bolğan. Alayda bwl sandar mamandar kümän keltiredi, dep jazadı VVS basılımı.

Jaqında Qıtay virustı jeñgen el retinde madaqtaldı. Düniejüzilik densaulıq saqtau wyımınıñ bas direktorı Tedros Adhanom Gebreyesus Qıtayd indettiñ şıqqanın tez anıqtap, transparenttilikti qamtamasız etkeni üşin rizaşılığın bildirgen edi. Alayda, mwnday madaqtaularğa qaramastan, sarapşılardıñ pkirinşe, resmi statistika men mälimdemeler äli de kümän tudıradı.

Mäselen, ötken aptada Wlıbritaniya ükimetiniñ ağa ministri Maykl Gov VVS-ge bergen swhbatında "Qıtaydıñ virus jönindegi aqparatı, atap aytqanda onıñ taraluı, tabiğatı jäne jwqpalılığı turalı mälimeti tüsiniksiz boldı" degen pikir aytqan. Sonday-aq soñğı aptada AQŞ prezidenti Donal'd Tramp ta qaza tapqandar men infekciya jwqtırğandardıñ sanı şındıqqa asa janaspaytının aytı. Bwdan bölek birazdan beri AQŞ-tıñ zañ şığaruşıları Qıtaydı indettiñ taralu kölemi jönindegi mälimetti azaytıp ayttı dep ayıptauda.

Atalmış indetti jwqtırğandar men qaytıs bolğandar sanı jöninen AQŞ Qıtaydı artta qaldırdı. Osınday statistikağa qarap, mamandar Qıtay eli jwqtırğandar men ölgenderdiñ sanı turalı şınayı aqparat bermey otırğanın aytadı. Bwl senimsizdiktiñ jartısı aurudıñ şığu tarihına qatıstı bolsa, qalğanı naqtı aqparattıñ azdığına baylanıstı tuındap otır.

Jalpı biz virustıñ Qıtayda 2019 jıldıñ jeltoqsanında tarala bastağanınan habardarmız. Alayda biraz uaqıtqa deyin Qıtaydıñ mwnday aurudıñ şıqqanın, taralu kölemi men jağdaydıñ qiın ekenin jasırıp kelgeni qwpiya emes. Bwğan deyn Uhan qalasınıñ basşısı qañtardıñ basında 100-ge juıq jağday tirkelgennen keyin de eşqanday şara qoldanılmağanın moyındağan edi. Onıñ sözinşe, qañtardıñ bası men 23-i aralığında bükil qala boyınşa şekteuler qabıldanğanımen, naqtı is-şaralar qolğa alınbağan.

Bwl indet turalı Qıtay DDW-ğa 31 qañtarda habarladı. Alayda, bizdiñ biluimizşe, oğan deyin Sars auruına wqsaytın virustıñ payda bolğandığı jöninde äriptesterin eskertken därigerdi policiya öz baqılauına alğanı belgili. Osılayşa däriger Li Uinliang jäne basqaları aqparat taratpauğa mäjbür boldı. Keyin Li däriger koronavirustan qaytıs bolğan edi.

Osıdan birneşe apta bwrın prezident Şi Jinpiñ Uhanğa auru tarağannan bastap birinşi ret saparlap bardı. Ol kez eldiñ Hubey provinciyasınan basqa aymaqtarında virus jwqtırğan jaña jağday tirkelmegen kezeñmen twspa-tws keldi. Gonkong universiteti Densaulıq saqtau mektebiniñ professorı Ben Koulingtiñ sözinşe, ol kezde sandar jergilikti deñgeyde esep beru üşin aytılğan. Sarapşılar bwl jerde "esep beru" sözine män beru kerektigin aytıp otır.

Sonımen qatar prezident Şi Jinpiñniñ Uhanğa saparı kezinde japondıq Kyodo News aqparat agenttigi qaladağı atı atalmağan därigerdiñ alañdauşılığı turalı habarladı. Därigerdiñ sözinşe, şeneunikter oğan jäne basqa medicina qızmetkerlerine jañadan tirkelgen jağdaylardı resmi türde tirkemeuge nwsqau bergen.

Al barlauşılardıñ Aq üydegi resmi mälimdemesinde Qıtaydıñ esebi "ädeyi ayaqtalmağan", al berilgen sandar "qoldan jasalğan, jalğan" degen twjırım jasalğan. Sandardı jasırudıñ birneşe sebebi boluı mümkin. Qoğamdıq densaulıq saqtau dağdarısı kezindegi basqa dağdarıstı qoğamnan jasıru, dürbeleñdi boldırmau üşin aldın alu, nemese jañalıqtı basqaru arqılı odan äri örşip ketpeuin qadağalap, keysterdiñ tolıq taralmauın qamtamasız etu.

Mamandardıñ sözinşe, Qıtay bergen mälimetter sandar şınayı bolğanımen, sandardıñ empirikalıq twtatstığı birneşe ret kümän tuğızadı.

Qañtardan naurız ayınıñ basına deyin Wlttıq densaulıq komissiyası COVID-19 anıqtamasınıñ jeti nwsqasın jariyaladı. Professor Kouling alğaşqı testileuler Uhandağı dımqıl narıqpen (wet market) baylanıstı tek auır pnevmoniya jağdaylarına bağıttalğanın aytadı. Onıñ payımdauınşa, eger de sol anıqtamalar basınan bastap qoldanılğan jağdayda qazir 232 mıñğa juıq jağday tirkeleui kerek. Al bwl qazirgi habarlanğan jağday sanınan üş ese köp. "Bizdiñ oyımızşa, indet şığa bastağan kezde qaupitiligi qajetti deñgeyde bağalanbağan", - deydi ol. Sol sebepti asimptomatikalıq jağdaylar - simptomsız jağdaylar tirkelip otır. Al ötken aptağa deyin Qıtay bwl jağdaydı anıqtalğannan keyin de, rastalğannan keyin de qarastırmadı.

Şi Jinpiñ men aynalasındağılar Qıtaydıñ bedelin qalpına keltiruge tırısuda. Ötken aptada Qıtay prem'eri Li Kekuyañ barlıq eldimekenderdiñ aqparattı aşıq jariyalauı kerektigin aytıp, tapsırma bergen. Al bwğan deyin jazalanğan, keyin virustan qaytıs bolğan däriger Li jäne basqa da medicina qızmetkerlerge resmi "wlttıq azap şeguşiler" dep bağa berildi.

Tağı bir ayta ketu keregi Uhan karantinge jabılğannan keyin birer apta ötkennen soñ memlekettik BAQ el prezidentiniñ qañtardıñ birinşi aptasında kezdesu ötkizgenin jazdı. Alayda bwl aqparat qañtardıñ basında jariyalanbağan edi.

Qıtay Italiya sekildi kömekke mwqtaj memleketterge medikamentter jiberdi, alayda Serbiya sekildi mwnday kömekke zäru elder äli de az emes.

Sonday-aq Qıtay ükimeti adamdarğa vakcinanı sınaqtan ötkizudiñ alğaşqı kezeñi birneşe aptada ayaqtalğanın attı. Alayda, bwl mälimettiñ dwrıs-bwrıstığı äzirge belgisiz, degenmen osı dağdarıstıñ boluına sebepşi bolğan Qıtay qazir soñına özi nükte qoyğan memleket retinde köringisi kelip otırğanı anıq.

"The Qazaq Times"