قىتاي سوڭعى 24 ساعاتتا كوروناۆيرۋستان بىردە-ءبىر ادام قايتىس بولعان جوق دەگەن اقپارات جاريالادى. الايدا، ماماندار قىتايدىڭ اتالمىش ىندەت تارالا باستاعانداعى ارەكەتىن ەسكە الىپ، بۇل مالىمەتتىڭ شىندىقتان الىس بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. قىتاي بيلىگى سوڭعى بىرنەشە اي بويىنا تاڭعى 3-تە ەلدەگى كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ تارالۋى تۋرالى اقپارمەن ءبولىسىپ كەلەدى. سوڭعى مالىمەت بويىنشا، 81 740 ادام جۇقتىرىپ، 3 331 ناۋقاس قايتىس بولعان. الايدا بۇل ساندار ماماندار كۇمان كەلتىرەدى، دەپ جازادى ۆۆس باسىلىمى.

جاقىندا قىتاي ۆيرۋستى جەڭگەن ەل رەتىندە ماداقتالدى. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ باس ديرەكتورى تەدروس ادحانوم گەبرەيەسۋس قىتايد ىندەتتىڭ شىققانىن تەز انىقتاپ، ترانسپارەنتتىلىكتى قامتاماسىز ەتكەنى ءۇشىن ريزاشىلىعىن بىلدىرگەن ەدى. الايدا، مۇنداي ماداقتاۋلارعا قاراماستان، ساراپشىلاردىڭ پكىرىنشە، رەسمي ستاتيستيكا مەن مالىمدەمەلەر ءالى دە كۇمان تۋدىرادى.

ماسەلەن، وتكەن اپتادا ۇلىبريتانيا ۇكىمەتىنىڭ اعا ءمينيسترى مايكل گوۆ ۆۆس-گە بەرگەن سۇحباتىندا "قىتايدىڭ ۆيرۋس جونىندەگى اقپاراتى، اتاپ ايتقاندا ونىڭ تارالۋى، تابيعاتى جانە جۇقپالىلىعى تۋرالى مالىمەتى تۇسىنىكسىز بولدى" دەگەن پىكىر ايتقان. سونداي-اق سوڭعى اپتادا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ تا قازا تاپقاندار مەن ينفەكتسيا جۇقتىرعانداردىڭ سانى شىندىققا اسا جاناسپايتىنىن ايتى. بۇدان بولەك ءبىرازدان بەرى اقش-تىڭ زاڭ شىعارۋشىلارى قىتايدى ىندەتتىڭ تارالۋ كولەمى جونىندەگى مالىمەتتى ازايتىپ ايتتى دەپ ايىپتاۋدا.

اتالمىش ىندەتتى جۇقتىرعاندار مەن قايتىس بولعاندار سانى جونىنەن اقش قىتايدى ارتتا قالدىردى. وسىنداي ستاتيستيكاعا قاراپ، ماماندار قىتاي ەلى جۇقتىرعاندار مەن ولگەندەردىڭ سانى تۋرالى شىنايى اقپارات بەرمەي وتىرعانىن ايتادى. بۇل سەنىمسىزدىكتىڭ جارتىسى اۋرۋدىڭ شىعۋ تاريحىنا قاتىستى بولسا، قالعانى ناقتى اقپاراتتىڭ ازدىعىنا بايلانىستى تۋىنداپ وتىر.

جالپى ءبىز ۆيرۋستىڭ قىتايدا 2019 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا تارالا باستاعانىنان حاباردارمىز. الايدا ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن قىتايدىڭ مۇنداي اۋرۋدىڭ شىققانىن، تارالۋ كولەمى مەن جاعدايدىڭ قيىن ەكەنىن جاسىرىپ كەلگەنى قۇپيا ەمەس. بۇعان دەين ۋحان قالاسىنىڭ باسشىسى قاڭتاردىڭ باسىندا 100-گە جۋىق جاعداي تىركەلگەننەن كەيىن دە ەشقانداي شارا قولدانىلماعانىن مويىنداعان ەدى. ونىڭ سوزىنشە، قاڭتاردىڭ باسى مەن 23-ءى ارالىعىندا بۇكىل قالا بويىنشا شەكتەۋلەر قابىلدانعانىمەن، ناقتى ءىس-شارالار قولعا الىنباعان.

بۇل ىندەت تۋرالى قىتاي ددۇ-عا 31 قاڭتاردا حابارلادى. الايدا، ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، وعان دەيىن سارس اۋرۋىنا ۇقسايتىن ۆيرۋستىڭ پايدا بولعاندىعى جونىندە ارىپتەستەرىن ەسكەرتكەن دارىگەردى پوليتسيا ءوز باقىلاۋىنا العانى بەلگىلى. وسىلايشا دارىگەر لي ۋينليانگ جانە باسقالارى اقپارات تاراتپاۋعا ءماجبۇر بولدى. كەيىن لي دارىگەر كوروناۆيرۋستان قايتىس بولعان ەدى.

وسىدان بىرنەشە اپتا بۇرىن پرەزيدەنت شي جينپيڭ ۋحانعا اۋرۋ تاراعاننان باستاپ ءبىرىنشى رەت ساپارلاپ باردى. ول كەز ەلدىڭ حۋبەي پروۆينتسياسىنان باسقا ايماقتارىندا ۆيرۋس جۇقتىرعان جاڭا جاعداي تىركەلمەگەن كەزەڭمەن تۇسپا-تۇس كەلدى. گونكونگ ۋنيۆەرسيتەتى دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكتەبىنىڭ پروفەسسورى بەن كوۋلينگتىڭ سوزىنشە، ول كەزدە ساندار جەرگىلىكتى دەڭگەيدە ەسەپ بەرۋ ءۇشىن ايتىلعان. ساراپشىلار بۇل جەردە "ەسەپ بەرۋ" سوزىنە ءمان بەرۋ كەرەكتىگىن ايتىپ وتىر.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنت شي ءجينپيڭنىڭ ۋحانعا ساپارى كەزىندە جاپوندىق Kyodo News اقپارات اگەنتتىگى قالاداعى اتى اتالماعان دارىگەردىڭ الاڭداۋشىلىعى تۋرالى حابارلادى. دارىگەردىڭ سوزىنشە، شەنەۋنىكتەر وعان جانە باسقا مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە جاڭادان تىركەلگەن جاعدايلاردى رەسمي تۇردە تىركەمەۋگە نۇسقاۋ بەرگەن.

ال بارلاۋشىلاردىڭ اق ۇيدەگى رەسمي مالىمدەمەسىندە قىتايدىڭ ەسەبى "ادەيى اياقتالماعان", ال بەرىلگەن ساندار "قولدان جاسالعان، جالعان" دەگەن تۇجىرىم جاسالعان. سانداردى جاسىرۋدىڭ بىرنەشە سەبەبى بولۋى مۇمكىن. قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ داعدارىسى كەزىندەگى باسقا داعدارىستى قوعامنان جاسىرۋ، دۇربەلەڭدى بولدىرماۋ ءۇشىن الدىن الۋ، نەمەسە جاڭالىقتى باسقارۋ ارقىلى ودان ءارى ءورشىپ كەتپەۋىن قاداعالاپ، كەيستەردىڭ تولىق تارالماۋىن قامتاماسىز ەتۋ.

مامانداردىڭ سوزىنشە، قىتاي بەرگەن مالىمەتتەر ساندار شىنايى بولعانىمەن، سانداردىڭ ەمپيريكالىق تۇتاتستىعى بىرنەشە رەت كۇمان تۋعىزادى.

قاڭتاردان ناۋرىز ايىنىڭ باسىنا دەيىن ۇلتتىق دەنساۋلىق كوميسسياسى COVID-19 انىقتاماسىنىڭ جەتى نۇسقاسىن جاريالادى. پروفەسسور كوۋلينگ العاشقى تەستىلەۋلەر ۋحانداعى دىمقىل نارىقپەن (wet market) بايلانىستى تەك اۋىر پنەۆمونيا جاعدايلارىنا باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ پايىمداۋىنشا، ەگەر دە سول انىقتامالار باسىنان باستاپ قولدانىلعان جاعدايدا قازىر 232 مىڭعا جۋىق جاعداي تىركەلەۋى كەرەك. ال بۇل قازىرگى حابارلانعان جاعداي سانىنان ءۇش ەسە كوپ. ء"بىزدىڭ ويىمىزشا، ىندەت شىعا باستاعان كەزدە قاۋپىتىلىگى قاجەتتى دەڭگەيدە باعالانباعان", - دەيدى ول. سول سەبەپتى اسيمپتوماتيكالىق جاعدايلار - سيمپتومسىز جاعدايلار تىركەلىپ وتىر. ال وتكەن اپتاعا دەيىن قىتاي بۇل جاعدايدى انىقتالعاننان كەيىن دە، راستالعاننان كەيىن دە قاراستىرمادى.

شي جينپيڭ مەن اينالاسىنداعىلار قىتايدىڭ بەدەلىن قالپىنا كەلتىرۋگە تىرىسۋدا. وتكەن اپتادا قىتاي پرەمەرى لي كەكۋياڭ بارلىق ەلدىمەكەندەردىڭ اقپاراتتى اشىق جاريالاۋى كەرەكتىگىن ايتىپ، تاپسىرما بەرگەن. ال بۇعان دەيىن جازالانعان، كەيىن ۆيرۋستان قايتىس بولعان دارىگەر لي جانە باسقا دا مەديتسينا قىزمەتكەرلەرگە رەسمي "ۇلتتىق ازاپ شەگۋشىلەر" دەپ باعا بەرىلدى.

تاعى ءبىر ايتا كەتۋ كەرەگى ۋحان كارانتينگە جابىلعاننان كەيىن بىرەر اپتا وتكەننەن سوڭ مەملەكەتتىك باق ەل پرەزيدەنتىنىڭ قاڭتاردىڭ ءبىرىنشى اپتاسىندا كەزدەسۋ وتكىزگەنىن جازدى. الايدا بۇل اقپارات قاڭتاردىڭ باسىندا جاريالانباعان ەدى.

قىتاي يتاليا سەكىلدى كومەككە مۇقتاج مەملەكەتتەرگە مەديكامەنتتەر جىبەردى، الايدا سەربيا سەكىلدى مۇنداي كومەككە ءزارۋ ەلدەر ءالى دە از ەمەس.

سونداي-اق قىتاي ۇكىمەتى ادامدارعا ۆاكتسينانى سىناقتان وتكىزۋدىڭ العاشقى كەزەڭى بىرنەشە اپتادا اياقتالعانىن اتتى. الايدا، بۇل مالىمەتتىڭ دۇرىس-بۇرىستىعى ازىرگە بەلگىسىز، دەگەنمەن وسى داعدارىستىڭ بولۋىنا سەبەپشى بولعان قىتاي قازىر سوڭىنا ءوزى نۇكتە قويعان مەملەكەت رەتىندە كورىنگىسى كەلىپ وتىرعانى انىق.

"The Qazaq Times"