"Ayran işken qwtıladı, tübin jalğan twtıladı". Körneki kollaj. Foto: aşıq derekközderden

BQO Börli audandıq sotı eks-prokuror Qayrat Qayırmwhanovke 4 jılğa bas bostandığınan ayıru jazasın kesti. Al äu basta «para aldı» degen küdikke ilingen vice-ministr ayıbın moyındağanına qaramastan, ayıppwlmen qwtılıp ketken.

«Oral aptalığınıñ» habarlauınşa, bwğan deyin prokuratura qızmetkeri päterin kepilge qoyıp, bostandıqta jürgen. Ükim oqılğannan keyin eks-prokuror sot zalında qamauğa alındı.

Prokurorğa arızdı Aqsay qalası twrğındarınıñ biri Azat Mwratov jazdı. 2019 jıldıñ aqpan ayında bir top adamnıñ densaulığına auır ziyan keltirgen degen ayıppen Azattıñ dosı, Damir Bakeevke qarsı qılmıstıq is qozğaldı. Qayrat Qayırmwhanov is materialdarın zerdelep, sottaluşınıñ kinäsin moyındağan jağdayda, sot bas bostandığınan ayırumen baylanıstı emes jaza tağayınday alatın bildirgen. Prokuror küdiktiniñ jaqınına «isti belgili bir tölemmen şeşip beruge» wsınıs bildirgen. Taraptar tipti biraz saudalasıp baqqan – prokuror öziniñ «eñbegine» 2 mln teñge swrağan, alayda sottaluşınıñ tuısı bağanı 1,5 mln teñgege deyin tüsirgen. Sonımen bıltır aqpanda istiñ sotqa joldanuına bir apta qalğanda Qayrat Qayırmwhanov Azat Mwratovtan aqşa aladı.

Biraq prokuror Qayırmwhanov öz «mindetin» orınday almaydı. Sebebi audan prokurorı Nwrlan Maqatov is materialdarın zerdelep, küdikti Bakeevtiñ bwrın osığan wqsas qılmıs jasağanın eskerip, isti tolıq sotqa jiberedi. Al sot Damir Bakeevti altı jılğa bas bostandığınan ayıruğa ükim şığaradı. Prokuror sottaluşınıñ tuıstarına 1,5 mln teñge qaytarudan bas tartqan. Bwğan şamdanğan Azat Mwratov Qayrat Qayırmwqanovtıñ atına sıbaylas jemqorlıqqa qarsı byuroğa arız jazıp, dälel retinde prokuratura qızmetkerimen birge monşağa barıp,aqşa bergendegi söylesudiñ audiojazbasın qosa bergen. Osı arızı üşin Mwratov policiya men prokuraturadan köp qısım körgenin aytadı.

Dese de sot Qayrat Qayırmwqanovtı memlekettik qızmetten şettep, auır sıbaylas jemqorlıq qılmısı üşin jalpı rejimdegi koloniyada 4 jılğa bas bostandığınan ayırdı.

Bıltır jazda, anığı şilde ayında bilim ministriniñ bwrınğı orınbasarı El'mira Swhanberdieva Qılmıstıq kodekstiñ üş birdey baptarı (361, 364 jäne 366) boyınşa, «qızmetin asıra paydalandı», «para aldı» jäne «zañsız käsipkerlikpen aynalıstı» degen ayıppen tergeuge alınıp, artınşa prokurormen processualdıq kelisim jasasu arqılı tek ayıppwlmen bosap şıqqan bolatın. Oğan Esil audandıq № 2 sotı 2500 AEK köleminde ayıppwl töleydi, yağni 6 million 312 mıñ 500 teñge ayıppwl kesken edi.  Tergeu izolyatorında 34 kün otırğan Swhanberdieva tergeu kezinde ayıbın moyındap, «Türme vice-ministr közimen» degen taqırıpta kitap jazıp şıqqan.

Qazaqstanda iri lauazımdağı qızmetkerler ädette birdey qılmısı üşin «kişkentay kadrlarğa» qarağanda jeñil jazamen jii qwtılıp ketip jatadı. Azamattıq qoğam tarapınan qattı sınğa wşırasa da, mwnday jağdaylar toqtar emes. Aymaqtıq jergilikti basqaru jüyesiniñ qızmetkeriniñ qolğa tüsui oñay, al joğarı lauazım ieleriniñ qılmısın äşkereleu, tipti qılmıs anıq däleldense de, özge istermen teñ därejede jazalana qoyuı ekitalay.

Qazirgi tañda Qazaqstan Transparency International (TI) halıqaralıq wyımınıñ 2018 jılğa arnalğan Jemqorlıq indeksinde «korrupciya saltanat qwrğan elderdiñ» tiziminde, 124-orında twr.

Jemqorlıq jazasınan qwtqaratın aynalayın ayıppwldan!

Sözimizdiñ däleli retinde Azattıq äzirlegen «Paramen wstalıp, ayıppwlmen qwtılğan» qazaqstandıq şeneunikterdiñ tizimin keltiruge boladı:

  • 2016 jılı mausım «Astana EKSPO-2017» wlttıq kompaniyası qwrılıs departamentiniñ jetekşisi Qajımwrat Üsenov «qızmetine asıra paydalandı, byudjet qarjısın şaştı» dep ayıptalıp, 2 jılğa sottalğan. 2017 jılı säuirde raqımşılıqpen bosap şıqtı.

  • «Merdiger kompaniyağa tender alıp beru üşin iri kölemde para aldı» dep ayıptalğan Qostanay qalasınıñ äkimi Ahmetbek Ahmetjanov 2016 jılı 13 jılğa sottalğan. Biraq 2019 jılı säuirde şarttı merzimmen bosap şıqtı.

  • «Qorğas» şekaralas ıntımaqtastıq ortalığınıñ bwrınğı prezidenti, «1 million dollar para aldı» dep ayıptalğan Vasiliy Ni men onıñ äriptesi Mahabbat Saydullaevanı sot qılmıstıq jauapkerşilikten bosatqan. Sud'ya olardıñ "bwrın sottalmağanın, tağılğan ayıptı tolıq kölemde moyındağanın" eskergen. Ükim 2017 jılı säuirde şıqtı.

  • «25 mıñ dollar (şamamen 10 mln teñge) para aldı» dep ayıptalğan Almatı qalası densaulıq saqtau basqarmasınıñ bwrınğı basşısı Serikbol Musinovke sot 240 mln teñge ayıppwl (631 mıñ dollar) ayıppwl saldı. Ükim biıl mamırdıñ 19-ı küni şıqtı.

  • 2010 jılı qaraşanıñ soñında «Qazaqstan injiniring» kompaniyası törağasınıñ orınbasarı Qanat Swltanbekov «para alğanı üşin» eki jılğa sottalğan. Keyin Äskeri sot alğaşqı instanciyanıñ şeşimin özgertip, oğan 2 milliard 139 million teñge ayıppwl salğan.

  • «4,3 million teñge para aldı» dep ayıptalğan «QazMwnaygaz» önimderi kompaniyası direktorı Quandıq Qalmwrzinge 129 million teñge (alğan parasınan 30 ese köp) ayıppwl salındı. Ükim 2019 jılı aqpanda şıqtı.

“The Qazaq Times”