«Orta Şığıstağı twraqtılıq Qıtaydıñ müddesi üşin paydalı». AQŞ Memlekettik departamenti alğa tartqan bwl mälimdeme bwğan deyin AQŞ-Iran qayşılığı jäne onıñ Qıtayğa bolğan äserleri turalı boljamdardı teristep otır.  

Ötken tündegi zımıran şabuılı jäne jolauşılar wşağınıñ qwlauı älem köz tigip otırğan AQŞ pen Iran qatınasın tipti de uşıqtırıp baradı. Bwğan deyin halıqaralıq sarapşılar AQŞ pen Iran qayşılığı Resey men Qıtay sındı AQŞ-tıñ strategiyalıq äriptesterine halıqaralıq ıqpalın arttıruğa mümkindik beredi dep boljağan. Äsirese, Qıtay Ündi-Tınıq mwhitı aymağında äskeri ıqpalın arttırıp, küşeye tüsuge 5-10 jıldıq mümkindik aladı dep alañdağan. Biraq, keşe (AQŞ uaqıtımen 7 qañtar) AQŞ Memlekettik departamentiniñ joğarı lauazımdıları ötkizgen arnayı brifingte bwl boljamdı joqqa şığardı. Olardıñ aytuınşa Orta Şığıstağı twraqsızdıq mindetti türde Qıtaydıñ tübirli müddeleri üşin keri äser etedi.

Birqatar eldiñ basılımdarı AQŞ pen Iran qatınası şielenise bastağanda Qıtay tarabı bwl situaciyanı «quanışpen qabıldadı» degen sıñayda saraptamalar jazğan edi. Şınında da AQŞ Iranmen kezektesken soqqı dialogında twrıp, Orta Şığıstıñ bitpes dauına bata tüsse, Qıtay ıqpalınıñ artuına mwrsat berip qoyatınday körinedi. Onıñ üstine qıtaylıq basılımdarda osığan wqsas mazmwndağı saraptamalar jariya etti. AQŞ-Iran qayşılığınan kelip şıqqan «quanışın toyladı» dese de boladı.

Biraq, Memlekettik departamenttiñ lauazımdı twlğaları bwğan kelispeydi. «Qıtay öziniñ «toylap jatqanın» körsetuge tırısqanına qaramastan, biz bwl jağdaydıñ Qıtay üşin quanarlıq jağday bolatınına senbeymiz. Meniñşe Qıtay biligi de bizge wqsas alañdaulı. Biz Qıtay tarabı Tehran twraqsızdığınıñ özderine tigizetin keri äserin moyınday otırıp qalıptasqan jağdayğa jağımdı diplomatiyalıq wstanımda boladı dep ümittenemiz», – desti AQŞ Memlekettik departamentiniñ joğarı lauazımdı ökilderi.

AQŞ Memlekettik departamenti keltirgen dälelderi de tiyanaqtı. Eñ äueli, Parsı şığanağındağı twraqsızdıq şiki mwnaydıñ bağasın joğarlatadı. Älemdegi eñ ülken öndiristik el Qıtay Iran ğana emes, Parsı şığanağınan şığatın şiki mwnayğa köbirek täueldi. AQŞ-tıñ Iran mwnay eksportına salğan sankciyasına qaramay Qıtay Iran mwnayınıñ birden bir iri twtınuşısı bolğanı belgili. Jaqında ğana Qıtay Iran şiki mwnayın köp mölşerde jäne arzan bağada satıp alu turalı kelisim jasasqan bolatın. Mwnaydan da tıs Qıtayğa kiretin energiya közderi buıladı. Bwnıñ bäri Qıtaydıñ öndirisin bayaulatıp qana qoymay, eksportına da zor şığın alıp kelui mümkin.

Jaña jıl qarsañında bastalğan AQŞ-Iran qayşılığınan keyin memlekettik hatşı Pompeo Qıtaydağı birqatar diplomattarmen söylesken. Bwl söylesulerdiñ tolıq mazmwnı aqparat qwraldarına aşıq bolmağanımen, äñgimeniñ bastı taqırıbı AQŞ-Iran qaqtığısınıñ Qıtayğa bolğan äseri turalı ekenin Polmpeonıñ özi de rastadı. Ol brifingtegi sözinde: «Orta Şığıs twraqtılığınan kim köbirek payda tabadı degendi anıqtau öte qiın. Biraq, bwl tizimde Qıtaydıñ aldınğı orındarda twratının anıq», – dedi.

AQŞ Memlekettik departamentiniñ mälimdemesine qarap, Iranmen qayşılıqtıñ Qıtayğa äseri turalı aldın ala mejelegenderin bayqau qiın emes. Ärine, bir ğana Qıtay ekonomikasın buıp tastau üşin Iranmen qaqtığısqa baradı deuden aulaqpız, degenmen de, Parsı şığanağınıñ soğıs küyinde twruınan Qıtay ğana emes, älemniñ köptegen elderi payda taba qoymaydı.

“The Qazaq Times”