Şamalğan tragediyası: jol apatına jol bergen kimder?

Keşe, qırküyektiñ 15-i  Almatı oblısı Aqseñgir-Şamalğan stanciyasında poyız ben avtobus soqtığısıp, bir adam qaza taptı. Resmi derekterge qarağanda, auruhanağa tüsken üş jolauşınıñ hali öte auır jağdayda. Tötenşe jağday ornında jüzge tarta twrğın temir joldı jauıp, wzaq jıldar boyı aytılıp kele jatqan köpir salu mäselesin şeşudi talap etti. Aşınğan bwqara "enjar" bilikti ayıptauda.

Eki keştiñ arasındağı transporttıq tragediya

«Qazaqstan temir jolı» wlttıq kompaniyasınıñ mälimdeuinşe, jol apatı 15 qırküyek küni sağat 19:08-de Almatı jol bölimşesiniñ «Aqseñgir – Şamalğan» uçaskesinde №43 «Almatı-Qostanay» jolauşılar poyızı (jeke tasımaldauşı «Turksib-Astana» JŞS) men №456 Almatı-Qaskeleñ bağıtında qatınaytın avtobustıñ soqtığısuınan bolğan.

Organ ökilderiniñ habarlauınşa, arnayı dabıl men qızıl şamnıñ eskertuine, tıyım salatın belgige qaramastan «temir jolğa şığıp ketken avtobustı» jüytkip kele jatqan jürdek poyız soğıp ötken.

Şamalğan beketi. Foto: google map

Äleumettik jelilerde bir sağatta tarap ülgergen apattıq jağdayğa qatıstı videolarda ötkelde keptelip twrğan avtokölikter, jartılay jabılğan şlagbaum men qauipti aymaq ekenin añğartatın qızıl şamnıñ janıp twrğanı körinedi. Oqiğa kuägerleriniñ aytuınşa, «avtobustıñ aldı-artı avtokölitermen twyıqtalıp qalğandıqtan, arı-beri qozğaluına mümkindigi bolmağan».

Policiya men medicina mamandarı ne deydi?

Eldi dürliktirgen jol apatınan avtobus jürgizuşisi 1979 jılğı Baqıtjan esimdi azamat köz jwmdı.  Almatı oblısı Densaulıq saqtau basqarması basşısınıñ orınbasarı Ömirzaq Niyazbekov avtobus işinde qalıp qoyğan, zardap şekken 3 jäne 5 jastağı eki kişkentay balanıñ hali öte auır ekenin bayandadı.

Almatı oblısı Densaulıq saqtau basqarması basşısınıñ orınbasarı Ömirzaq Niyazbekov. Foto: aşıq derekköz

– Eki jäne bes jastağı eki kişkentay qız bala men olardıñ 1986 jılı tuğan anası auruhanağa jetkizildi. Balalardıñ hali öte auır. Balanıñ ülkenine operaciya jasaldı. Onıñ bas süyek pen miı öte auır jaraqattanğan. Bala jasandı dem beru apparatına qosulı. Ekinşi balanıñ da jağdayı auır. Onıñ da miına qattı zaqım kelgen. Anasınıñ oñ iığı, bwğanası, tört qabırğası sınğan, – deydi Ö.Nizyabekov.

Al Almatı oblıstıq policiya departamenti atalmış apattıq oqiğağa qatıstı eki bap boyınşa («Temirjol, äue, teñiz nemese özen köligi jürisi nemese olardı paydalanu qauipsizdigi qağidaların bwzu» turalı 344-bap jäne «Kölik qwraldarın basqaratın adamdardıñ jol jürisi nemese kölik qwraldarın paydalanu qağidaların bwzu» turalı 345-baptıñ «abaysızda adam ölimine äkep soqqan» tarmağı) qılmıstıq is qozğalğanın mälimdep, arnayı saraptama tağayındalıp, sebep anıqtalatının ayttı. Almatı oblısındağı tötenşe jağdaydı bas kölik prokuraturası baqılauğa aldı. Sonımen qatar, Industriya jäne infraqwrılımdıq damu ministrligi Almatı oblısındağı tötenşe jağday boyınşa arnayı komissiya qwrğan desedi.

Jergilikti twrğındarğa «köpir» kerek

Qaskeleñnen 20 şaqırım qaşıqtıqta ornalasqan eldi mekende 16 mıñnan astam twrğın bar. Olar kündelikti ortalıqqa, mektepke osı ötkelmen qatınaydı. Qırküyektiñ 16-sına qarağan tüni apat ornına jinalğan jergilikti twrğındar wzaq jıldar boyğı «halıq zarına» salğırt qarağan «biliktiñ enjarlığı osığan jetkizdi» dep narazılığın bildirdi. «Köpir! Köpir» dep wrandasqan köpşilik on jıldan asa kündelikti erteli-keş osılay birneşe sağat boyı kepteliste twratının aytıp şağındı. Jinalğan jwrt köpir salınğanğa deyin  17.00 men 21.00 arasında poyızdı toqtatuın talap etti. Ötkel mañında twratın twrğındardıñ aytuınşa, bwl «kisi ölimine alıp kelgen birinşi oqiğa emes». Osı uaqıtqa deyin «köptegen balalar rel's boyında qırşınnan qiılğan». Narazılardıñ biri «Köpir salamız dep jürgenderine jeti jıl boldı. 2017 jılı paydalanuğa beriledi dedi. Sol köpir qayda?»  dep ayğayladı.

Qızmetine tağayındalğanına bir jıl ğana bolğanın alğa tartqan Qarasay audanınıñ äkimi Jandarbek Dalabaev köpirge äli aqşa qarastırılmağanın aytıp, 17-si talqılauğa şaqırıp aşınğan jwrttı basuğa tırıstı.

Qarasay audanınıñ äkimi Jandarbek Dalabaev narazı twrğındarğı sabırğa şaqıruğa tırıstı. 15 qırküyek 2019 jıl. Foto: aşıq derekköz

Bwğan deyin 2017 jıldıñ qaraşa ayında twrğındar aymaqtıq arnalardıñ birine osı mäselege baylanıstı şağımdanğan. Olar jıl sayın är türli qwzırlı organdarğa barıp ötiniş qaldırğan. Eleusiz qalğan el arızı qayğılı qazağa alıp keldi.

Düdämal derekter

Almatı oblısı Tötenşe jağday departamenti  avtobusta 45 adam bolğanın aytsa, al memleket basşısı Qasım-Jomart Toqaev tvitter paraqşasında jazğan köñil aytu jazbasında 67 adam bolğan dep körsetti. Alğaşında «2 adam qaza tauıp, 9 adam zardap şekken» dep tarağan aqpar da artınşa birer sağat işinde «bir adam söz jwmıp, 3 jolauşı Qaskeleñ auruhanasında auır hälde» dep tüzetildi.

Prezident Toqaevtıñ tvitterge jazğan qazanaması. Foto: twitter jelisinen skrinşot

Jol apatına wşırağan şamalğandıq №456 avtobus. Foto: aşıq derekköz

P.S.: Jıl basınan beri jiilegen tehnogendik apattıq jağdaylardıñ bastı sebebi – biliktiñ tiisti şaralarğa qolın «mezgilinen keş sermeytin» enjarlığınan dep biledi azamattıq qoğam belsendileri. Qoğamdıq rezonans tudırğan oqiğağa qatıstı köpşilik wzaq jıldar el arızına beyjay qarağan biliktiñ aymaqtıq ökilderin «jol-kölik apatına jol berdi» dep ayıptauda.

"The Qazaq Times"