Hronika: AQŞ-QHR arasındağı sauda soğısınıñ bayanı

Köpjıldıq Amerika-Qıtay sauda soğısı jaqın arada retteledi degen senim osı aptadağı AQŞ-tıñ  öz valyutasın manipulyaciyaladı degen ayıptau boyınşa Qıtayğa kinä artuımen aqtalmadı.  Tipti Aq üy basşısı Donal'd Tramp äzirge Beyjiñmen kelisim jasaspaytının mälimdegen.

Biıl Vaşington $250 mlrd kölemindegi qarjını qwraytın qıtaylıq tauarlarğa 25%-dıq tarifterdi engizgen edi. Al osı ayda Tramp birinşi qırküyekten bastap küşine enetin basqa $300 mlrd-tıq Qıtay importına bağıttalğan jaña tarifter turalı jariyaladı. Demek qırküyek ayınan qıtaylıq ärbir importtan tariftik tölem alınatın boladı.

Tömendegi Reuters aqparat egenttigi derekteri boyınşa äzirlengen hronikada älemniñ eñ iri eki ekonomikasınıñ arasındağı sauda qatınastarına qatıstı negizgi oqiğalar egjey-tegjeyli berilgen.

 

28 mausım 2016 jıl

S&P 500: +1.78%

Aq üyge kampaniya retinde ümitker kezinde Tramp Pensil'vaniyadağı mitingte Qıtaydıñ ädiletsiz sauda jürgizuine qarsı is-qimıl josparın bayandadı. Sonımen qatar ol AQŞ Sauda zañnamasınıñ 201 jäne 301-şi bölimderine säykes tarifter engizu qajettigin talap tetedi.  Onıñ aytuınşa Qıtaydıñ Düniejüzilik sauda wyımına kirui «tarihtağı eñ köp jwmıs orındarınıñ («eñ ülken wrlıq» retinde) wrlanuına mümkindik beredi».

 

31 naurız 2017 jıl

S&P 500: -0.23%

Prezidenttikke kelgenine 70 kün tolğanda Tramp eki Jarlıqqa qol qoyadı. Birinşisi,  tariftik organdardı anti-subsidiya men antidempingke qarsı şararlardı qatañdatuğa şaqıradı. Al,  ekinşi bwyrıqta AQŞ-tıñ sauda tapşılığı men onıñ sebepterine şolu jasaladı.

 

7 säuir 2017 jıl

S&P 500: -0.08%

Tramp Floridadağı Mar-a-Lago qalasında ötken QHR törağası Si Czin'pin alğaşqı kezdesuinde sauda kelissözderiniñ 100 kündik josparı turalı mämilege keldi.

 

19 şilde 2017 jıl

S&P 500: +0.54%

Eki tarap ta kelissözderdiñ 100 küninen keyin AQŞ Qıtaymen tapşılıqtı qısqartu boyınşa jaña qadamdar turalı kelisimge kele almaydı.

 

14 tamız 2017 jıl

S&P 500: +1.00%

Tramp «301-şi bölimdi» basşılıqqa ala otırıp,  Beyjiñge qarsı tikeley alğaşqı sauda şarası retinde sipattalatın «qıtaylıq ziyatkerlik menşiginiñ boljamdı wrlığın» zertteuge bwyrıq beredi. Onda 1974 jılğı qabıldanğan Sauda Zañınıñ qwramdas böligi 301-şi bölimniñ «Qwrama Ştattar sauda kelisimderine säykes öz qwqıqtarınıñ saqtaluın qamtamasız etui tiis» degen üzindisi jazıladı.

 

17 qañtar 2018 jıl

S&P 500: +0.94%

Reuters aqparat egenttigine bergen swhbatında Tramp ziyatkerlik menşikti wrlauğa baylanıstı Qıtayğa ülken «ayıppwl» qaupi tönip twrğanın aytadı.

 

22 qañtar 2018 jıl

S&P 500: +0.81%

Tramp tek Qıtaydıñ ğana emes, barlıq importtalğan kir juğış maşinalar men kün panel'derine arnayı tarifter  jükteydi.

 

8 naurız 2018 jıl

S&P 500: +0.45%

Bwl jolı da Tramp tek qıtaylıq qana emes, barlıq jetkizuşilerdiñ bolat importına 25% jäne alyuminiyge 10% tarif engizu turalı bwyrıq şığaradı.

 

2 säuir 2018 jıl

S&P 500: -2.23%

Qıtay jağı 128 amerikalıq önimge 25%-ğa deyin tariftik tölem engizedi.

 

3 säuir 2018 jıl

S&P 500: +1.26%

Tramp şamamen $50 mlrd-tıq Qıtay importına 25% tarif boyınşa josparın jariyalaydı.

 

4 säuir 2018 jıl

S&P 500: +1.16%

Qıtay da qarap qalmay $50 mlrd kölemindegi amerikalıq importqa qatıstı qarımta tarifteriniñ josparın mälimdedi.

 

15 mausım 2018 jıl

S&P 500: -0.10%

Qwrama Ştattar 6 şilde küşine enui tiis $34 mlrd-tıq Qıtay importına 25% alım belgileydi. Qoğamdıq tılqılaudan soñ  bwğan qosımşa 16 mlrd AQŞ dolları kölemindegi importtıq tauarğa da 25%-dıq tarifter engiziledi.

Atalmış jağdayğa jauap-amal retinde Qıtay tarapı da $ 34 mlrd amerikalıq tauarğa tarif engizedi.

 

10 şilde 2018 jıl

S&P 500: +0.35%

AQŞ 10%-dıq tarif engizu josparın jariya etedi.

 

1 tamız 2018 jıl

S&P 500: -0.10%

Tramp USTR-ğa $200 mlrd-tıq Qıtay importına qatıstı engizilui tiis tariftiñ bastapqı 10%-dan 25%-ğa deyin ösirudi tapsıradı.

 

7 tamız 2018 jıl

S&P 500: +0.28%

AQŞ 25%-dıq tarifter qoldanılatın kölemi $16 mlrd Qıtay tauarlarınıñ tizimin jariyaladı. Jauap retinde QHR däl sol eseppen $16 mlrd AQŞ tauarlarına 25% baj salığın mindettedi.

 

23 tamız 2018 jıl

S&P 500: -0.17%

Tamızdan bastap tauarlarğa salınğan tarifter küşine engizildi. Qwrama Ştattar men Qıtaydan 7-eui tizimge kirdi.

7 qırküyek 2018 jıl

S&P 500: -0.22%

AQŞ-tıñ ambiciyası «zor» Trampı $267 mlrd-tan astam Qıtay importına baj salığımen qauip töndiretinin mälimdeydi.

 

24 qırküyek 2018 jıl

S&P 500: -0.35%

AQŞ $200 mlrd Qıtay importına 10%-ıq tarifterdi engizedi. Äkimşilik bwl stavka 2019 jıldıñ 1 qañtarında 25%-ğa deyin artadı degen mälimdeme jasadı. Al kommunistik Qıtay $60 mlrd amerikalıq tauarlarğa baj alımın mindetteytinin aytıp,  jauap beredi.

 

1 jeltoqsan 2018 jıl

S&P 500: +1.09% (3 jeltoqsan, düysenbi)

Qwrama Ştattar men Qıtay jaña tarifterdiñ qoldanıluın 90 künge deyin toqtatuğa uağdalasadı. Tramp 1 qañtarğa josparlanğan $200 mlrd-tıq Qıtay tauarlarınıñ tarifin naurız ayınıñ basına şegeruge şeşim qabıldaydı. Qıtay amerikalıq önimniñ «asa mañızdı» sanatı boyınşa tauarların satıp aluğa kelisedi.

 

24 aqpan 2019 jıl

S&P 500: +0,12% (25 aqpan, düysenbi)

Tramp 1 naurız dedlaynın wzartıp, $200 mlrd Qıtay tauarlarına baylanıstı tarif körsetkişin 10% deñgeyinde şekteusiz negizde qaldıradı.

 

5 mamır 2019 jıl

S&P 500: -0.45% (6 mamır, düysenbi)

Tramp öziniñ tvitterinde 10 mamır $200 mlrd qıtaylıq tauarlarğa qatıstı tariftik stavkanı 25%-ğa deyin köteruge nietti ekenin jazdı.

 

8 mamır 2019 jıl

S&P 500: -0.16%

Aq üy äkimşiligi $200 mlrd-tıq Qıtay importınıñ tarifterin 10%-dan 25%-ğa deyin arttıru 10 mamırdan bastap äreket etetin resmi türde habarladı.

Bwğan deyin Reuters agenttigi Qıtay amerika-qıtaylıq sauda paktisi jobasınıñ barlıq aspektileri boyınşa şegingenin habarlağan bolatın.

 

18 mausım 2019 jıl

S&P 500: +0.97%

Tramp pen Si telefon arqılı söylesip, eki tarap ta mausım ayınıñ soñında Japoniyada ötetin «Ülken 20-lıq» (G-20) sammitine josparlanğan eki köşbasşınıñ kezdesui qarsañında sauda kelissözderin qayta bastauğa kelisedi.

 

29 mausım 2019 jıl

S&P 500: +0.77% (1 şilde, düysenbi)

AQŞ pen Qıtay Osakadağı G-20 kezdesuinde sauda kelissözderin eki taraptan  qayta bastauğa kelisti. Tramp jaña tarifter men Huawei Technologies Co Ltd qıtaylıq telekommunikaciyalıq wyımına şekteulerdi älsiretu jönindegi wsınıspen kelispedi. Qıtay amerikalıq auıl şaruaşılığı önimderin satıp aluğa kelisimin berdi.

 

1 tamız 2019 jıl

S&P 500: -0.90%

Sauda kelissözderinen keyin eki künnen soñ, Qıtay amerikalıq auıl şaruaşılığı önimderin köbirek satıp alu turalı uağdasın orındamağanı üşin Tramp 250 milliard dollar somasına qıtaylıq tauarlardan alınatın 25%-ğa qosımşa tağı 300 milliard dollar kölemindegi «Chinese» importqa 10%-dıq tarif engizetinin jariyaladı.

Tramp Vaşington men Beyjiñ arasındağı kelissözder jaña tarifterge qaramastan jalğasa beretinin äri stavka kezeñ-kezeñimen 25%-dan joğarı boluı mümkin ekendigin ayttı.

 

5 tamız 2019 jıl

S&P 500: -2.98%

Qıtay Sauda ministrligi AQŞ-tıñ soñğı tarifterine jauap berdi. Al qıtaylıq valyutası yuan' dollarğa şaqqanda 7-den bäseñdegen, bwl akciyalar narığın kürt tömendetti.

AQŞ Byudjet Qıtaydıñ qorı amerika narıqtarı jabılğannan keyin 1994 jıldan bastap alğaş ret altın bağasın altı jıldıq maksimumğa köteru arqılı AQŞ dolların «manipuliyaciyalaumen» kürt tömendetkenin, öz valyutasına ayla-şarğı qoldanğanın anıqtağan.

 

6 tamız 2019 jıl

S&P 500: + 1.3%

Qıtay Ortalıq Banki men Qıtay Halıq bankteriniñ aytuınşa,  Beyjiñ sauda dauında yuan'di «müldem» qoldanbağan jäne qoldanbaydı.

Tramptıñ ağa kömekşisi AQŞ pen QHR arasındağı sauda kelissözderi äli qırküyek ayında Vaşingtonda ötetini josparlanğanın äri  kelissözder jaqsı ötse soñğı tarifter äli de özgerui mümkin ekenin, narıqtardı qalıpqa keltiruge kömektesetin şeşimge müddeliligin ayttı.

 

9 tamız 2019 jıl

S&P 500: -0.66%

Tramp Beyjiñmen mämile jasauğa dayın emestigin jäne qırküyekke Vaşingtonda ötedi dep josparlanğan Qıtaymen jeke sauda kelissözderi jürgizu boyınşa kezdesu şeşiminen aynıp qalğanın mälimdedi.

AQŞ prezidenti sonday-aq, Qwrama Ştattar Huawei telekommunikaciyalıq qıtaylıq alıppen biznes jürgizuden bas tartatının aytıp, QHR törağası Simen kezdesude bergen sözinen tayqığan.

Biraq Aq üydiñ iesi Donal'd Tramp Memlekettik satıp alu boyınşa keyinirek AQŞ-tıñ tek Huawei-ğa ğana qatıstı salnğanın aytqan.

 

Sauda soğısınan valyuta teketiresine qaray...

Joğarıda körsetilgen faktiler men datalardan bastamaşı retinde, dominanttı şeşim qabıldauşı AQŞ ekenin köruge boladı. Qıtay tarapı engizilgen tarifterdiñ limitinde ğana toytarıs jauap beruge tırısıp keledi.

Älemniñ eñ ıqpaldı ekonomikaları arasındağı sauda soğısınıñ valyuta taytalasına wlasuı köptegen qarjı sarapşılarınıñ alañdauşılığın tudıruda. Ekonomikalıq «qırği-qabaqtıqtıñ» salqını özge damuşı elderdiñ käsipkerlik sektorına da sezilude. Degenmen mwnıñ oñ twstarı da barşılıq, tabiği bäsekelestik ornaydı, balans saqtaladı. Mamandar arasında aldağı on jıl işinde eki eldiñ ekonomikası teñesui ıqtimal degen de boljam bar.

Eki jaq ta qal-qadirinşe soqqı sermeuge, esesin jibermeuge tırısıp bağuda. Al, alğan betinen qaytarğa diti jibermeytin alpauıt eki derjavalardıñ arasındağı sauda dauı «öz basın äreñ alıp jürgen» qazaqstandıq sauda (eksport, import, el işindegi özara satu-satıp alu procesi) jüyesine qalay äser etui mümkin?..

Aytpaqşı, Qıtaydıñ ekonomikalıq bağdar-äleuetine ğana qatıstı emes, AQŞ pen  Europa elderi bastağan Halıqaralıq adam qwqıqtarı wyımdarı Qıtaydıñ Şıñjañ aymağındağı azşılıq etnostarğa, sonıñ işinde mwsılmanşılıq senimindegi şağın wlttar men qazaq etnosına qısım körsetuin, jappay tüzetu lagerlerine qamau äreketin ayıptap, dereu doğaruğa şaqırğan edi. Düniejüzilik BAQ betterinde qıtaylıq "qayta tärbieleu" procesiniñ kuägerleri bergen swqbattar men derekter keñinen tolassız jariyalanıp keledi. Onıñ işinde qazaqstandıq azamattardıñ da mälimdemeleri bar.

"The Qazaq Times"