Wlanbatırdıñ auası auır därejede lastanuda. Foto:Mongolian Adventures.

Düniejüzilik Densaulıq saqtau wyımınıñ mälimetine qarağanda, älem halqınıñ 91 payızı auası lastanğan aymaqta jasap jatır. Soñğı mälimetterge qarağanda, iri öndiris oşağı bolmasa da Moñğoliya da auası eñ lastanğan elderdiñ qatarına kirdi.

Halıqaralıq wyımnıñ mälimetinşe, Moñğoliyanıñ ortaşa temperaturası 2,2 gradusqa joğarlağan. Bwdan tıs elde qwrğaqşılıq bolıp, mıñdağan jıldar boyı saharada mal şaruaşılığımen şwğıldanğan moñğoldardıñ qalağa bet aluına tura kelgen. Endi olar ortalıq qala Wlanbatırdıñ lastanğan auasımen tınıstap jatır.

Ärine, bwnday jağday bir ğana Moñğoliyağa ğana tän emes. Zertteuşiler bwl aymaqtardağı auada ziyandı zattardıñ köbeyuin klimattıq özgeristermen baylanıstıradı. Wlanbatır älemdegi auası lastanğan qalalardıñ qatarına kirgennen keyin, auadağı las gazdardı anıqtau üşin arnayı jabdıqtar ornatıldı. Bwl jabdıqtardıñ körsetken nätijesi Wlanbatırdağı auanıñ lastanuı eñ qauipti deñgeyde ekenin rastaydı. Ädette qauipsizdik deñgeyi 25 bolsa, Wlanbatırda bwl körsetkiş 999-dan asıp ketken.

İri öndiris oşağı sanalmaytın Wlanbatırdıñ auası qalay mwnşalıqtı lastandı? Moñğoliyanıñ jäne halıqaralıq zertteuşiler tobı onıñ jauabın qarastırıp körgen. Qazir twtas Moñğoliya halqınıñ jartısı Wlanbatırda twradı. Olardıñ basım köbi üylerin kömir arqılı jılıtadı. Bwl qalanıñ auasın auır därejede lastağan. Al, densaulıq saqtau wyımdarı jergilikti twrğındardıñ densaulığı barğan sayın naşarlay tüskenin köbirek eskertude.

Mälimetterge qarağanda, 2018 jılı qaladağı jedel järdem qızmeti künine orta eseppen 270 balanı qabıldağan. Al biıl är küni 300 balağa jedel järdem qızmeti şaqırılğan. Eldiñ densaulıq saqtau salası bwl mäsele barğan sayın qiınday tüsui mümkin dep eskertedi. Äsirese jas balalardıñ tınıs jolı auırularınıñ sanı köbeygen. Bwl bolaşaqta ökpe qaterli isiniñ massalıq qiınşılığın tudıruı mümkin dep qaraydı.

Moñğoliyadağı klimattıñ özgerisi ondağı halıqtıñ ömirine körnekti äser etude. Aytalıq, eki jıl qatarınan qwrğaqşılıq bolsa, qısta tömen temperatura dästürli şaruaşılıqtıñ künin qısqartuda. Onımen qosa biıl Moñğoliyanıñ köp jerinde qar jaumağan.

Aua lastanuınıñ auır qateri bir ğana Moñğoliya jwrtında ğana emes, älemniñ köptegen elderinde bar. Halıqaralıq qauımdastıq körsetken mälimetke sensek, jıl sayın 7 mln adam auanıñ lastanuınan bolatın aurulardan köz jwmuda. Elimizde Almatı qalası älemdegi auası lastanğan qalalar qatarında ekenin eskersek, bilik pen halıqtıñ klimattıq özgeristerge qarsı şaralardı erterek qolğa aluına tura keledi.

“The Qazaq Times”