Foto: static.iris.net.co

Venesuela prezidenti Nikolas Maduro birneşe europalıq elderdiñ merziminen bwrın saylau ötkizu turalı ul'timatumın qabıldamadı jäne eldegi dağdarıs azamattıq soğısqa mümkin dep eskertu jasadı.

AQŞ pen basqa da köptegen elder Nikolas Maduronı memlekettiñ zañdı basşısı dep sanamaydı. Europarlament jäne özge de memleketter ötken aptada özin prezident mindetin atqaruşı dep jariyalağan Venesuela oppoziciyalıq Parlamentiniñ köşbasşısı (Wlttıq assambleya) Huan Guaydonı eldiñ ligitimdi basşısı retinde tanıdı. Al Resey jäne Qıtay «diktator basşı» atanğan Maudroğa qoldau bildirdi.

Venesueladağı soñğı prezident saylauı 2018 jıldıñ mamır ayında ötti. Sol kezde Venesuela ükimeti el oppoziciyasın moyındamay, olardı «halıq jauı» dep atadı.  Bıltırğa saylauda kezekti märte Maduro jeñiske jetse de, batıs pen Latın Amerikasınıñ jetekşi elderi bwl jeñisti «fars» dep bağaladı. YAğni şetel ükimetteriniñ köpşiligi 56 jasar Maduronıñ inauguraciyasın elemedi. Onıñ işinde Qıtay, Türkiya, Iran jäne Resey bar.

Venesuela oppoziciyalıq Parlamentiniñ köşbasşısı (Wlttıq assambleya) Huan Guaydo.

Ötken aptada Ispaniya, Germaniya, Franciya, Wlıbritaniya, Niderlandı, Portugaliya jäne Austriya Maduro biligine ul'timatum qoydı. Şart boyınşa ol segiz kün işinde saylau ötkizui tiis nemese AQŞ, Kanada jäne Europa elderi resmi türde oppoziciyalıq ükimetti Venesuela biligine layıq dep tanidı. Biraq, Nikolas Maduro ispandıq «La Sexta» telearnasına bergen swhbatında merziminen bwrın saylau jariyalamaytının ayttı. Ol öz sözinde: «Biz bireuden ul'trimatum qabıldamaymız. Eger men Europalıq Odaqqa qaratıp Kataloniya Respublikasın moyındau üşin jeti kün beremin, äytpese biz şara qoldanamız desek, jağday qiın bolar edi. Halıqaralıq sayasat ul'timatumdarğa negizdele almaydı. Mwnday otarlau men imperiyalıq jüey qazir joq», – dedi. Guaydoğa qoldau körsetken Tramp Si-bi-es telearnasına swhbat berip, Venesuelağa sırtqı küştiñ aralasuı «qaqtığıstardı uşıqtıradı» dedi. Al Maduro Trampqa «Venesuela ekinşi V'etnam bolatının» eskertti.

Ekonomikalıq qwldırau

Venesuela altınşı jıl qatarınan konomikalıq qwldıraudı bastan keşirude. 1 million payızdan astam nnflyaciyalıq qwldırauğa wşırağan Venesuela ötken jılı 1920 jıldardağı Veymar Respublikasınıñ jäne 2000 jılğı Zimbabve tarihındağı degradaciyamen say keldi. Osı rette «mwnay qorı boyınşa älemniñ jetekşi elder qatarına kiretin memleket ekonomikalıq qwldırauğa qalay tap boldı?» degen saualğa tuındaydı. Ugo Çaves 1998 jılı prezident postına saylanğanda eldegi jemqorlıq pen kedeyşilikpen küresuge uäde bergen bolatın. Ol eldiñ mwnay baylığın kedeyşilikti joyıp, halıq taptarı arasındağı teñsizdikti qısqartuğa arnalğan äleumettik bağdarlamalardı jürgizuge paydalandı. Baylar men kedeyler bolıp bölinetin jergilikti halıqqa köpşilik osınday bağdarlamalar kerek dep oyladı.

Çaves Venesuelanı HHİ ğasırdıñ socializmine aynaldırğısı kelgendikten, uaqıt öte kele onıñ sayasatı radikaldı sipatqa ie bola bastadı. Ol önerkäsipti tolıqtay memleket qolına alıp, memlekettik byurokratiyanı kürdelendirdi. Mwnıñ barlığı mwnaydan tüsken payda jäne esepsiz alınğan qarızdar esebinen jürgizildi. Osılayşa Venesuela qarızğa belşesinen battı. 2013 jıldıñ naurızında Ugo qaytıs bolardan bwrın ekonomikası äbden älsiregen el biligin tapsırdı öziniñ izbasarı Nikolas Maduroğa tapsırdı. Sol uaqıttan bastap eldi dağdarıs jayladı.

Venesuelada 2013 jıldan beri jalğasıp kele jatqan ekonomikalıq qwldırau AQŞ tarihındağı wlı dağdarıstan şamamen 2 esege köp. Al bwl körsetkiş jalpı batıs jartışar tarihındağı eñ ülken degradaciyağa aynaldı. Jaqında ğana AQŞ ükimetiniñ amerikalıq yurisdikciyadağı Venesuela mwnay kompaniyasınıñ PDVSA aktivterin toqtatıp, AQŞ kompaniyalarına atalğan wyımmen mämileler jasauğa tıyım salğanın eskersek, aldağı uaqıtta eldiñ qarjılıq deñgeyi odan sayın älsireui mümkin.

"The Qazaq Times"