Qas-qağım uaqıtta bir jıl da öte şıqtı. Sarapşılar it jılınıñ sayasi jağınan da, klimattıq jağdaydan da tosın minez tanıtatının aytqan bolatın. Aytqanday-aq, bwl jıl älem üşin birneşe mañızdı oqiğalarmen este qalmaq. Endigi kezekte 2018 jıldı qorıtındılay otırıp, dünieni dürbeleñge salğan oqiğalardı nazarlarıñızğa wsınamız.

Biılğı jıl Wlıbritaniya üşin EO qwramınan şığuğa degen talpınıspen bastalıp, sayasi daularmen ayaqtaldı. Wlıbritaniya men Europalıq Odaq Brexit boyınşa kelissözder arqılı ülken sayasi jetistikke qol jetkizu maqsatında köşbasşılar sammiti arqılı küş biriktirudi közdedi. Alayda, parlament deputattarı Meydiñ wsınıstarın qattı sınğa alıp, votum jariyaladı. Jergilikti twrğındar da London köşelerinde atalğan şeşimge qarsı narazılıq akciyaların wyımdastırdı.

Biıl AQŞ-ta Kongreske aralıq saylau ötti. Nätijesinde, demokrattar men respublikalıqtar teñdey dauıs jinadı. Obama men Klinton bastağan demokrattar Tramptıñ ökilettigin jäne onıñ salıq deklaraciyasın tekseruge, Reseydiñ 2016 jılğı saylauğa aralasuı men onıñ äkimşiliginiñ is-äreketin qatañ qadağalauğa uäde bergen. Biraq, bwl jağday AQŞ prezidenti Donal'd Trampqa impiçment jariyalauğa deyin jetkizgen joq.

Germaniya üşin it jılı migraciyalıq daular men biliktegi auıs-tüyispen este qaldı. Germaniya kancleri Angela Merkel' 2021 jılı ötetin saylauda köşbasşılıqqa ümitker qatarında bolmaytının mälimdedi. Sonımen qatar, Hristian-demokratiyalıq odaqtıñ (HDS) jetekşisi Bundestagtağı orın üşin küresuge nietti emestigin bildirdi. Merkel'diñ bwl şeşimi älemdik sayasattağı kütpegen jañalıqtardıñ biri boldı.

Soñğı jıldarı Franciyada halıq narazılığı jii orın alıp keledi. Biıl qazanda el prezidenti Emmanuel' Makronnıñ zeynetaqı reformasına narazılıq bildirgen mıñdağan zeynetker Parij mañında ereuil wyımdastırğan bolatın. Zeynetkerler jalaqı men zeynetaqığa salınatın salıqtıñ ösuine qarsılıq bildirdi. Al jeltoqsannıñ basında «sarı jeydeliler» ereuili bastaldı. Ay sayın ötken ereuil saldarınan Franciya ekonomikası qarjılıq qiındıqtarğa tap bolıp, şeruşiler ükimettiñ otstavkağa ketuin talap etti.

«Reseydiñ agressorlıq sayasatı» bwl jolı da qaytalandı. 25 qaraşada Resey arnayı jasağı Azov teñizinde Ukraina äskeri teñiz küşterine tiesili üş birdey kemege şabuıl jasap, basıp aldı. Osı jağdaydan soñ Ukraina prezidenti Petr Poroşenko elde äskeri jağday jariyaladı. Bir ayta keterligi, BBC Qazaqstannıñ Kiev pen Mäskeu teketiresinde Reseydi qoldap dauıs bergenin jazdı. Keyinnen Qazaqstan SİM BWW-nıñ Qauipsizdik keñesinde ötken jiında resmi Astana Reseydiñ wsınısın emes, Kerşte bolğan oqiğanı talqılaudı qoldap dauıs bergenin ayttı. Jalpı alğanda, 2014 jıldan beri Qazaqstan atalğan mäselede öziniñ beytarap közqarasın bildirip keledi. Resmi Astananıñ bwl bağıttı endi qanşa uaqıt wstanuğa qauqarlı ekendigi äzirge belgisiz.

Älem köz tikken Aziya memleketteriniñ sayasat sahnası da bir tınşımadı. Gruziyadağı prezident saylauı men Armeniyadağı ayqın demokratiyağa degen talpınıs sözimizdiñ birden-bir däleli. 29 qaraşada Gruziyada prezident saylauı ötip, täuelsiz kandidat Salome Zurabişvili ayqın basımdıqpen jeñiske jetti. Gruziya tarihında birinşi ret äyel prezident atanğan ol saylaudağı jeñisin «Europa jeñisi» dep atadı. Saylau ayaqtalğannan keyin, ol öz eliniñ europalıq bağıttı wstanıp, Europağa qaray boy tüzeytinin jetkizdi.

Al Armeniya biıl sırtqı jäne işki sayasatta özgelerden oq boyı ozıq şıqtı desek te boladı. Jañadan saylanğan prem'er-ministr, jemqorlıq taqırıbında biraz uaqıt boyı jazğan jurnalist Nikol Paşinyan bilikke kelgen 4 aydıñ işinde 29 reformanı jüzege asırdı. Memleketti jemqor basşılardan tazartıp, şet elderde qalıp qoyğan armyandardıñ tuğan atamekenine oraluın jüzege asıratın «Armeniyadağı jürek» jobasın qolğa aldı. Osınday irgeli isterdiñ nätijesinde Armeniya The Economist jurnalınıñ saraptauımen «Jıl memleketi» qwrmetti atağına ie boldı. Bwl jağday, ärine, wzaq uaqıt basqarıp otırğan postkeñestik memleketter basşılarına signal bolğanı anıq. Kim bilsin, osı memleketterdiñ qay-qaysısında da Paşinyan sındı «eleusiz twlğalar» jürgen bolar?!.

"The Qazaq Times"