Japoniya men Resey kelisimi jüzege asa ma?

Qaraşa ayınıñ ortasında Resey prezidenti Vladimir Putin men japon prem'er-ministri Sindzo Abe Singapurdegi Şığıs Aziya sammitinde Kuril' araldarı mäselesin talqılamaq.

Putin men Abe 1956 jılğı deklaraciya negizinde beybit kelisim boyınşa özara kelissözderdi jedeldetpek. Putinniñ baspasöz hatşısı Dmitriy Peskov beybit kelisim jasasqannan keyin Resey Japoniyağa Şikotan aralın beretinin ayttı. Japondıq «Asahi Shimbun» basılımı Sindzo Abeniñ Resey prezidentine atalğan araldarda amerikalıq bazalardı ornalastırmauğa uäde bergenin jazdı. Osılayşa, Japoniya araldardıñ bir böligin alıp qana qoymay, AQŞ-pen qauipsizdik turalı şartqa özgeris engize aladı.

Osı jıldıñ qırküyek ayında Putin Şığıs ekonomikalıq forumında japon prem'erine jıldıñ soñına deyin aldın-ala beybit kelisimşart jasaudı wsınğan. Sol kezde Putin: «Mine, osınday oy keldi. Birinşi beybit kelisim jasayıq. Sodan keyin nağız dostar siyaqtı barlıq daulı mäselelerdi şeşemiz», – dep senim bildirdi. Alayda, Japoniya beybit kelisimge qol qoyğanğa deyin aumaqtıq daudı keyinge qaldırudan bas tarttı. Japoniya Reseymen aradağı şekara mäselesin şeşip almayınşa, beybitşilik kelisim jürgizbeytinin aytqan. «Japan Times» tilşileriniñ jazuınşa, Japoniya ministrliginiñ bas keñesşisi Yosihide Suga Kuril' araldarına qarastı Iturup, Kunaşir, Şikotan jäne Habomai aymaqtarın qaytarmayınşa atalğan jospar orındalmaydı dep kesip aytqan. Sonday-aq, sayasatker öz sözinde naqtı jobalar jüzege aspayınşa Putinniñ wsınısına pikir bildirmeymiz degen. Al Resey Tokio men Mäskeu arasında nätijeli baylanıstıñ örbimeytinine alañdauşılıq bildirip otır. Japondıq BAQ mälimetteri boyınşa, Tokioda eñ daulı Iturup pen Kunaşir araldarınıñ mäselesi şeşilse ğana, Reseydiñ wsınısı qaraladı. Japoniya bwrın barlıq tört araldardı berudi talap etken, al Resey tek qana Habomai men Şikotandı qaytaratının ayttı.

Negizinen Japoniya «ülken jetilik» elderiniñ işinde Qırım anneksiyasınan keyin Putinmen kezdesu wyımdastırğan ekinşi memleket. Soğan qaramastan, Japoniya men Resey arasındağı ıntımaqtastıq kelisimge 70 jıldan beri qol qoyılmay keledi. YAğni eki el Ekinşi düniejüzilik soğıstan keyin arnayı kelisimşart jasasqan joq. 1956 jılı qos el beybitşilik deklaraciyasın qabıldadı. Kelisim boyınşa KSRO beybitşilik ornağannan soñ eki araldı Japoniyağa qaytarıp beru mäselesin qarastıruı tiis edi. Biraq, KSRO Ekinşi düniejüzilik soğıstıñ qorıtındısı boyınşa bükil Kuril' arhipelagın öz qwramına qostı. Eki el basşısı osı mäselege qatıstı 2012 jıldan beri birneşe ret kezdesu wyımdastırğan. Biraq, kezdesulerdiñ eşqaysısı oñ nätije bergen joq. Sol sebepti Japoniya «jaña täsil» qoldanu arqılı Iturup, Kunaşir jäne Şikotan araldarın, sonday-aq kişi Kuril'degi Habomai şağın araldarın qaytarıp aludı maqsat etedi.

"The Qazaq Times"