AQŞ prezidenti Donal'd Tramp. Foto: REUTERS

AQŞ-ta aralıq saylaudıñ aldın-ala nätijeler belgili boldı. Respublikalıq partiya aralıq saylauda 50 orınğa ie bolıp, Senattağı ornın saqtap qaldı. Biılğı aralıq saylau bwrınğıdan özgerek: sayasi oyın men plyuralizmge tolı.

Şığıs jağalaudağı aua rayı da, eldiñ oñtüstigindegi dauıl da amerikandıqtarğa saylau uçaskelerine keluge eş kedergi keltirmedi. Tipti kezekke twruşılar sanı bwrınğıdan da artqan. Sarapşılar men partiya ökilderi arasında pikir qayşılığı tuındap, külli Amerika ülken eki topqa bölindi: biri – respublikalıqtar, biri – demokrattar. «Amerika dauısı» eki partiya ümitkerleriniñ pikir jariyaladı.

Sara Sanders, Aq üydiñ baspasöz hatşısı: «Prezident qanday partiya jeñiske jetkenine baylanıstı kün tärtibin, alğa qoyğan josparlardı özgertpek emes. Biz salıqtı azaytuğa, ekonomikanıñ ösuine, jwmıs orındarın qwruğa, IGILmen küresuge bağıttalğan äkimşilik bolıp qalamız. Meniñ oyımşa, biz bwl jöninde demokrattarmen de birge jwmıs istey alamız».

Kim Şrier, AQŞ Kongressine Demokratiyalıq partiyadan ümitker: «Biz qazir el bolıp jatqan jağdayğa mülde riza emespiz. Adamdar şın mäninde Kongreste öz pikirin bildirip, tıñ özgeristerdiñ orın aluın kütedi. YAğni biz Tramp jasay almağan sayasi kelissözderdi jürgizetin bolamız».

Nensi Pelosi, AQŞ Kongresiniñ tömengi palatasınıñ demokratiyalıq partiyanıñ köşbasşısı: «Erteñ Amerikada jaña kün bastaladı. Bwl kün respublikalıqtar men demokrattardıñ küresinen de mañızdı. Bwrınğı balans pen tekseru jüyesin Uaşingtonğa qaytaramız dep oylaymın. Barlığı alda».

AQŞ Kongresi. Foto: REUTERS

Saylaudıñ bastı küşi – AQŞ kongresi. Kongress – eldiñ memlekettik jüyesin qayta qwru jäne jañğırtu üşin qwqıqtıq jobalardı äzirleytin jäne orındauğa wsınatın AQŞ Federaldıq ükimetiniñ zañnamalıq tarmağı. Amerikandıq Kongress tarihı Hİİİ ğasırdıñ soñında Filadel'fiyada bastaldı. Sol jıldarı AQŞ täuelsizdik turalı Deklaraciyağa qol qoyıp, özin täuelsiz memleket retinde jariyaladı. 1789 jıldan Kongreske saylau ötip keledi. 1800 jıldan bastap Kongrestiñ barlıq otırıstarı Vaşington Kapitoliyasında ötedi.

Amerikandıq parlament eki palatadan twradı: joğarğı palata – Senat jäne tömengi palata – ökilder.  Kongreske kelesi qwqıqtar beriledi:

  • Memlekettik salıq alımdarı men memlekettik baj somasın belgileu;
  • kreditter zaemın jüzege asıru;
  • eldiñ basqa memlekettermen sauda qarım-qatınasın iske asıru jäne baqılau;
  • bağalı qağazdar men monetalardı qoldan jasağanı üşin jauapkerşilik şaraların belgileu;
  • ğılım damuın qoldau;
  • sottardı wyımdastıru;
  • soğıs qimıldarınıñ bastaluın jariyalau;
  • armiya men flottı qwru jäne wstau;
  • policeylik ştattı wyımdastıru, qarulandıru jäne oqıtu;
  • azamattardıñ zañdardı saqtauın baqılaudı qamtamasız etu üşin policiyağa şaqıru;
  • atalğan ökilettikterdi jüzege asıru üşin zañ aktilerin şığaru.

Kongress konstituciya ayasında äreket ete otırıp jäne biliktiñ basqa eki tarmağınıñ pikirin eskere otırıp, mañızdı zañdardı äzirleydi. Ökilder palatası äzirlengen zañdardı Senatqa tanıstıradı.

2018 jılğı aralıq saylauda AQŞ-ta birqatar auqımdı özgerister orın aldı. Foto: tsargrad.tv

Sonımen, Senattağı respublikaşılardıñ jeñisi AQŞ prezidentine impiçment jariyalauğa mümkindik bermeydi. Sonday-aq respublikalıqtar qarjılıq, sayasi jäne şekara mäselelerin şeşudi jalğastıradı. Saylau qorıtındısı boyınşa, Ökilder palatasına 435 kandidat qayta saylanğan. Bwl jolı 238 dauıs jinağan demokrattar jeñiske jetti. Saylau aldındağı bağdarlamalarda demokrattar AQŞ prezidentiniñ ökilettigin jäne onıñ salıq deklaraciyasın tekseruge, Reseydiñ 2016 jılğı saylauğa aralasuı men onıñ äkimşiliginiñ is-äreketin qatañ qadağalauğa uäde bergen.

2018 jılğı aralıq saylauda AQŞ-ta birqatar auqımdı özgerister orın aldı: dauıs beruşiler sanı bwrınğıdan 2 esege köp. Sonday-aq AQŞ kongresiniñ ökilderi palatasına 90 äyel adam joğarı lauazımğa saylanğan. Amerikalıq äyelder men sayasat ortalığınıñ mälimetteri boyınşa, tömengi palatada 78-i Demokratiyalıq partiyanıñ, al 12-si Respublikalıq partiyanıñ ökilderi. Gubernatorlar saylauında segiz äyel jeñiske jetken. Bwl – jaña rekord.

"The Qazaq Times"