كونگرەسس سايلاۋى: ترامپقا يمپيچمەنت جاريالانا ما؟

اقش-تا ارالىق سايلاۋدىڭ الدىن-الا ناتيجەلەر بەلگىلى بولدى. رەسپۋبليكالىق پارتيا ارالىق سايلاۋدا 50 ورىنعا يە بولىپ، سەناتتاعى ورنىن ساقتاپ قالدى. بيىلعى ارالىق سايلاۋ بۇرىنعىدان وزگەرەك: ساياسي ويىن مەن پليۋراليزمگە تولى.

شىعىس جاعالاۋداعى اۋا رايى دا، ەلدىڭ وڭتۇستىگىندەگى داۋىل دا امەريكاندىقتارعا سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنە كەلۋگە ەش كەدەرگى كەلتىرمەدى. ءتىپتى كەزەككە تۇرۋشىلار سانى بۇرىنعىدان دا ارتقان. ساراپشىلار مەن پارتيا وكىلدەرى اراسىندا پىكىر قايشىلىعى تۋىنداپ، كۇللى امەريكا ۇلكەن ەكى توپقا ءبولىندى: ءبىرى – رەسپۋبليكالىقتار، ءبىرى – دەموكراتتار. «امەريكا داۋىسى» ەكى پارتيا ۇمىتكەرلەرىنىڭ پىكىر جاريالادى.

سارا ساندەرس، اق ءۇيدىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى: «پرەزيدەنت قانداي پارتيا جەڭىسكە جەتكەنىنە بايلانىستى كۇن ءتارتىبىن، العا قويعان جوسپارلاردى وزگەرتپەك ەمەس. ءبىز سالىقتى ازايتۋعا، ەكونوميكانىڭ وسۋىنە، جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا، يگيلمەن كۇرەسۋگە باعىتتالعان اكىمشىلىك بولىپ قالامىز. مەنىڭ ويىمشا، ءبىز بۇل جونىندە دەموكراتتارمەن دە بىرگە جۇمىس ىستەي الامىز».

كيم شريەر، اقش كونگرەسسىنە دەموكراتيالىق پارتيادان ۇمىتكەر: «ءبىز قازىر ەل بولىپ جاتقان جاعدايعا مۇلدە ريزا ەمەسپىز. ادامدار شىن مانىندە كونگرەستە ءوز پىكىرىن ءبىلدىرىپ، تىڭ وزگەرىستەردىڭ ورىن الۋىن كۇتەدى. ياعني ءبىز ترامپ جاساي الماعان ساياسي كەلىسسوزدەردى جۇرگىزەتىن بولامىز».

نەنسي پەلوسي، اقش كونگرەسىنىڭ تومەنگى پالاتاسىنىڭ دەموكراتيالىق پارتيانىڭ كوشباسشىسى: «ەرتەڭ امەريكادا جاڭا كۇن باستالادى. بۇل كۇن رەسپۋبليكالىقتار مەن دەموكراتتاردىڭ كۇرەسىنەن دە ماڭىزدى. بۇرىنعى بالانس پەن تەكسەرۋ جۇيەسىن ۋاشينگتونعا قايتارامىز دەپ ويلايمىن. بارلىعى الدا».

اقش كونگرەسى. فوتو: REUTERS

سايلاۋدىڭ باستى كۇشى – اقش كونگرەسى. كونگرەسس – ەلدىڭ مەملەكەتتىك جۇيەسىن قايتا قۇرۋ جانە جاڭعىرتۋ ءۇشىن قۇقىقتىق جوبالاردى ازىرلەيتىن جانە ورىنداۋعا ۇسىناتىن اقش فەدەرالدىق ۇكىمەتىنىڭ زاڭنامالىق تارماعى. امەريكاندىق كونگرەسس تاريحى ءحىىى عاسىردىڭ سوڭىندا فيلادەلفيادا باستالدى. سول جىلدارى اقش تاۋەلسىزدىك تۋرالى دەكلاراتسياعا قول قويىپ، ءوزىن تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە جاريالادى. 1789 جىلدان كونگرەسكە سايلاۋ ءوتىپ كەلەدى. 1800 جىلدان باستاپ كونگرەستىڭ بارلىق وتىرىستارى ۆاشينگتون كاپيتولياسىندا وتەدى.

امەريكاندىق پارلامەنت ەكى پالاتادان تۇرادى: جوعارعى پالاتا – سەنات جانە تومەنگى پالاتا – وكىلدەر.  كونگرەسكە كەلەسى قۇقىقتار بەرىلەدى:

• مەملەكەتتىك سالىق الىمدارى مەن مەملەكەتتىك باج سوماسىن بەلگىلەۋ;
• كرەديتتەر زاەمىن جۇزەگە اسىرۋ;
• ەلدىڭ باسقا مەملەكەتتەرمەن ساۋدا قارىم-قاتىناسىن ىسكە اسىرۋ جانە باقىلاۋ;
• باعالى قاعازدار مەن مونەتالاردى قولدان جاساعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك شارالارىن بەلگىلەۋ;
• عىلىم دامۋىن قولداۋ;
• سوتتاردى ۇيىمداستىرۋ;
• سوعىس قيمىلدارىنىڭ باستالۋىن جاريالاۋ;
• ارميا مەن فلوتتى قۇرۋ جانە ۇستاۋ;
• پوليتسەيلىك شتاتتى ۇيىمداستىرۋ، قارۋلاندىرۋ جانە وقىتۋ;
• ازاماتتاردىڭ زاڭداردى ساقتاۋىن باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن پوليتسياعا شاقىرۋ;
• اتالعان وكىلەتتىكتەردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن زاڭ اكتىلەرىن شىعارۋ.

كونگرەسس كونستيتۋتسيا اياسىندا ارەكەت ەتە وتىرىپ جانە بيلىكتىڭ باسقا ەكى تارماعىنىڭ پىكىرىن ەسكەرە وتىرىپ، ماڭىزدى زاڭداردى ازىرلەيدى. وكىلدەر پالاتاسى ازىرلەنگەن زاڭداردى سەناتقا تانىستىرادى.

2018 جىلعى ارالىق سايلاۋدا اقش-تا بىرقاتار اۋقىمدى وزگەرىستەر ورىن الدى. فوتو: tsargrad.tv

سونىمەن، سەناتتاعى رەسپۋبليكاشىلاردىڭ جەڭىسى اقش پرەزيدەنتىنە يمپيچمەنت جاريالاۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. سونداي-اق رەسپۋبليكالىقتار قارجىلىق، ساياسي جانە شەكارا ماسەلەلەرىن شەشۋدى جالعاستىرادى. سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا، وكىلدەر پالاتاسىنا 435 كانديدات قايتا سايلانعان. بۇل جولى 238 داۋىس جيناعان دەموكراتتار جەڭىسكە جەتتى. سايلاۋ الدىنداعى باعدارلامالاردا دەموكراتتار اقش پرەزيدەنتىنىڭ وكىلەتتىگىن جانە ونىڭ سالىق دەكلاراتسياسىن تەكسەرۋگە، رەسەيدىڭ 2016 جىلعى سايلاۋعا ارالاسۋى مەن ونىڭ اكىمشىلىگىنىڭ ءىس-ارەكەتىن قاتاڭ قاداعالاۋعا ۋادە بەرگەن.

2018 جىلعى ارالىق سايلاۋدا اقش-تا بىرقاتار اۋقىمدى وزگەرىستەر ورىن الدى: داۋىس بەرۋشىلەر سانى بۇرىنعىدان 2 ەسەگە كوپ. سونداي-اق اقش كونگرەسىنىڭ وكىلدەرى پالاتاسىنا 90 ايەل ادام جوعارى لاۋازىمعا سايلانعان. امەريكالىق ايەلدەر مەن ساياسات ورتالىعىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، تومەنگى پالاتادا 78-ءى دەموكراتيالىق پارتيانىڭ، ال 12-ءسى رەسپۋبليكالىق پارتيانىڭ وكىلدەرى. گۋبەرناتورلار سايلاۋىندا سەگىز ايەل جەڭىسكە جەتكەن. بۇل – جاڭا رەكورد.

"The Qazaq Times"