Bügin, 10 tamız qazaqtıñ wlı aqını hakim Abaydıñ tuğanına 173 jıl toldı. Qazaq jazba ädebietiniñ negizin qalauşı, filosof, danwşpan-oyşıl, hakim Abaydıñ qay küni düniege kelgenine baylanıstı kereğar pikirler köp. Biri wlı aqındı 10 tamızda düniege kelgen dese, endi biri 23 tamızda tuğan degen pikir aytadı. Degenmen aqın eski jıl qayıru boyınşa 10 tamızda tuğan. Al 1917 jıldan bastap, bwl 23 tamızğa säykes keledi.
Abay halıqtıñ joğın joqtap, kemel jolğa bastar joldı izdedi. Sol jolda ayanbay ter tögip, öz zamanınıñ sipatın, halqınıñ sol kezdegi jağdayı men psihologiyasın, jeke adam boyındağı jaqsı ne jaman nietterdi, öziniñ dünietanımında beyneledi. Artına qaldırğan mol mwrası qazaq mädenieti men ädebi tiliniñ damuına ülken ıqpal jasadı. Qara bastıñ emes, bar Alaştıñ qamın oylap, "qalıñ elim, qazağım, qayran jwrtım", - dep tebirengen Abay Qwnanbaywlınıñ öreli oy, keleli keñes beretin sözderi jüregimizdiñ haq törinen orın alatını anıq. Osı orayda aqınnıñ öleñ-jırları men qara sözderinen alınğan naqıl sözderdi nazarlarıñızğa wsınamız.
*Estilerdiñ aytqan sözderin eskerip jürgen kisi özi de esti boladı.
*Nadan el - quanbas närsege quanadı, wyalmas närseden wyaladı.
*Adam balasınıñ eñ jamanı - talapsız.
*Qayratsız, qorqaq kisi - maqtanşaq keledi.
*Jinaqılıqtıñ tübi - keniş.
*Uayım-qayğınıñ işine kirip alıp, şığar esigin taba almay qamalıp qalu - antwrğandıq.
*Adam balası jılap tudı, keyip öledi.
*Qulıq saumaq, köz süzip, tilenip adam saumaq - önersiz ittiñ isi.
*Äueli - qwdayğa siınıp, ekinşi - öz qayratıña süyenip, eñbek qılsañ, qara jer de qwr tastamaydı.
*Birlik malğa satılsa, antwrğandıqtıñ bası – osı. Hayuan bilmeydi - bilemin dep talaspaydı da.
*Üş-aq närse adamnıñ qasieti: ıstıq qayrat, nwrlı aqıl, jılı jürek. Jürek - teñiz, qızıqtıñ bäri - asıl tas.
*Maqtan quma, kerek qu.
*Köptiñ auzın küzetip, kün köre almaysıñ.
*Adamzat - bügin adam, erteñ - topıraq.
*Adamdı süy, Allanıñ hikmetin süy.
*Qoldan kelmes iske wmtıl - azat basıñ bolsın qwl.
*Ömirdiñ aldı - ıstıq, artı - suıq. Qareket qıl - paydası köpke tisin.
*Tatulıqtan artıq joldas joq.
*Adasqannıñ aldı - jön, artı - soqpaq.
*Jastıqta kökirek - zor, uayım - joq. Jastıqta bir külgeniñ - bir qaralıq.
*Dwşpanıña ädil bol.
*Qazaqtıñ özge jwrttan sözi wzın.
*Twrlausızdıñ qolınan tük kelmeydi.
*Maydanğa tüspey - bäyge alma.
*Täuekelsiz, talapsız mal tabılmas.
*Keybireu qwr tilmen mal jiğısı keledi.
*Balanıñ mal tabarı boladı, mal şaşarı boladı.
*Aurudı jaratqan qwday, biraq auırtqan qwday emes.
*Adam balasın zaman ösiredi.
*Külli adam balasın qor qılatın üş närse bar: olar - nadandıq, erinşektik, zalımdıq.