Qıtay qazirgi kezeñde birqatar tarihi kürdeli mäselelerge tap kelip otır. Oñtüstik Qıtay teñizi qayşılığınan tartıp, Oñtüstik Tınıq mwhit araldı elderi üşin AQŞ jäne Australiya (Avstraliya) elderimen bolğan bäseke, Aziyadağı Qıtay-Ündistan bäsekelestigi, Ündi-Tınıq mwhittağı liderlikke talas, sonday-aq, «Bir beldeu, bir jol» ayasında Ortalıq Aziya, Orta-Tayau Şığıs elderimen qalıptasqan jaña qatınas qatarlı. Eñ mañızdısı qazir AQŞ-Qıtay arasında sauda soğısı bastaldı. Qıtaydıñ işinde äleumettik tolqulardıñ alğaşqı beyneleri körine bastadı. Osılarğa baylanıstı Qıtay biliginiñ qoldanuı mümkin şaraları turalı Eldes Ordanıñ birqatar sonı pikirlerin wsınıp otırmız. 

Älemdik alpauıttı elder Qıtayğa şındap ıqpal jasay bastasa Qıtay bir emes birqanşa reakciya körsetui mümkin:

Birinşi, "böri arığın bildirmes" degendi sayasi täsilge aynaldırıp qanşa işten şirise de jünin qampitıp körsetip twrıp aluı mümkin. Bwl Qıtaydı memleket pen kompartiyanıñ soğısına äkep tireydi... Onda eldegi liberaldı demokrattarğa jaqsı oray boladı. Dese de, partiyağa jaqtassa Memleketke qauip tönetin, Memleketke jaqtassa partiyağa qauip tönetin jağday bwğan deyin de köp märte bolğan. Biraq ta Qıtaydıñ kommunisttik sayasi institutı Memleket pen partiyanı teñ saqtap qaludıñ küresin jasap keledi. Alda da sol üşin küres jüredi, sol sebepti tosınnan jasalatın sayasi, äleumettik ham ekonomikalıq reformalar jüz berui mümkin.

Ekinşisi, qıtay "namısşıl" halıq, qıtay sayasatkerleri tipten "namısşıl". Olar "halıqaralıq wyım, halıqaralıq qwqıq qıtaydıñ tizesin büktirdi" degizbes üşin yağni bwl mäseleni halıqaralıq wyım men alpauıttı elder aralasuımen zorlıqtı bolğızdı degizbes üşin "stil' dwrıstau", "partiya işindegi solşıl qatelikti sın tezine alu", "qateliktiñ ornın tolıqtau" deytin t.b. memlekettik mañızdı qwjat qabıldap (doktrina) mäseleni sipay qamşılap, biz eşqaşan halıqaralıq wyımdardıñ qısımımen sanasqan joqpız nemese "halıqaralıq qwqıq pen normanı bwzğan joqpız" dep kemşilikti memleket pen partiyağa kezetpey birer twlğağa arta saluı mümkin jäne artıq ketken sayasi salqındı birtindep bäseñdetui mümkin. Bwnday is bwğan deyin de qaytalanğan, meniñşe alda da qaytalaydı. Öytkeni, bwnday sayasatpen wzaq şıdap twra almaytının, wzaqqa barmaytının eñ äueli qıtaydıñ özi jaqsı biledi.

Jalpı qıtay kommunisteriniñ sayasi tarihı däl osılay qwqıqtıq normalardı bwzumen, attap ötumen nemese jaltarumen äygili. Bwğan tañğaludıñ eş qajeti joq jäne kompartiyağa degen şeksiz mahabbat pen senimdi azaytu kerek (qıtaydağı qandastar üşin). Är kim öz qwdayına, öz potencialına senui kerek. Öytkeni "alpıs jıl kompartiyağa senip, qırıq jıl adal eñbek etse de" bükil eñbekti bir-aq künde joqqa şığara saldı.

Üşinşisi, Qıtaydıñ bwl sayasatı qıtaydağı oligarhtar arasındağı küresti odan arı şielenistiredi. Bwnıñ soñı partiya işindegi baqtalastarğa da jetedi. Olar jaña sayasi reformağa "jükti" boladı. Onıñ "tolğağı" alda jaña sayasi bozdaqtardı düniege äkeledi. Ärine, töñkeris qan tögissiz de bolmaydı, qantögis de boladı...

 “The Qazaq Times”