(Jalğası. Bası mına siltemede).

Talasqa tüsse jan men tu...

13 şildeniñ tañı. Biz Qızıljardağı "Jastar" stadionına bet aldıq. Segiz seri Bahramwlınıñ 200 jıldığına arnalğan «Er Jänibek» halıqaralıq qoğamdıq qorı men Soltüstik Qazaqstan oblısınıñ äkimdigi wyımdastırğan düniejüzi qazaq jastarı arasında şağın futboldan dästürli «ER JANIBEK CUP-2018» turniri bastaldı. Bastaldı degen jay söz. Qaz-qatar tizilip, özge memlekettiñ tuın köterip, qazaqtıñ qargözderi şığa kelgende jürek şirkin, örekpip jaysız bir küy keşedi eken.

Qazaqtıñ kök tuınıñ astında twru da - bir baqıt. Franciya, Avstriya, Daniya, Italiya, Türkiya, Resey, Moñğoliya, Iran, Özbekstan jäne Qırğızstannıñ jalauın jelbiretip, söyte twra jüregi qazaq dep soğatın bw balalardı tügelimen jer jannatı Qızıljarğa köşirip alğım keldi.

Meniñ basımnan keşken osı küy özgelerdiñ de sanasın şımşılap jatqan şığar, kim bilsin!

Keşe Qızıljarğa kelgennen soñ, oblıs äkiminiñ dastarhanında bolğanbız. Sol jerde şetten kelgen komandalardı wyımdastırıp äkelgen uäkilderge söz berildi.

Qwdaya täube, Reseydegi bauırlarımızdan öñgesi ana tilin wmıtpaptı. Ras, qazaqşağa kelgende kibirtiktep qalatın jigitter joq emes. Bwl kibirtikteu aldağı on jılda qazaqtıñ tilin wmıttıruğa aparatını, jiırma jılda qazaqtıqtan ayırıp jiberetinin oylap, tağı da jürek sızdap edi.

Ertesi küngi köp jalau eski jaranıñ betine jäne twz sepkendey äser etti.

"Kök tudıñ jelbiregeni,

Janıma quat beredi.

Talasqa tüsse, jan men tu

Jan emes mağan keregi" dep asqaqtata Ermwrat ağamnıñ änin aytar kün tusa ğoy dep tiledik. Täuelsizdik alğanımızğa otız jılğa tayau uaqıt ötse de älemdegi bar qazaqtıñ qalqanı bola almağanımız, elge köşip kelu ideologiyasın jerine jetkizip jürgize almağanımız ökindirdi.

Mıñğa tatitın bir qazaq

Dünieniñ tört böliginde tarıday şaşılğan qazaq jastarın jinap alıp, dop tepkizip, "mine, seniñ eliñ, mine seniñ jeriñ" dep aytu üşin de ülken jürek kerek. Bwl şaradağı bar maqsat, bar oydı osı bir auız söz ğana tüyindeytinin men aytpasam da tüsinersizder. Osı bir söz, bir tüyir oy üşin qaltağa jiğan az aqşasın şaşqan, qazaqtıñ atımtay azamattarı jaylı bir auız söz ayta keteyik.

Biz wlttıq burjuaziya qalıptastıra almağan el edik. Kezinde Alaşordaşılarğa qarjılay kömek bergen sansız baylar qazir joq. Öz qara basınan şarapatı artılmaytın Şığaybaylar qwmırsqaday örip jürgen twsta "elim, jerim" deytin birli jarım adamdarğa zäru ekenimiz ras.

“Er Jänibek halıqaralıq qoğamdıq qorınıñ prezidenti” Jeñis Türkiya

Qazir ne şara ötse de, "tenderden qanşa aqşa alıptı" dep swraytın hälge jettik. Tendersiz de tañ atıruğa bolatının «Er Jänibek» halıqaralıq qoğamdıq qorınıñ basşısı Jeñis Türkiya Jänibek batırdıñ 300 jıldığın ötkizip, bar qazaqqa äygilegeni keşe ğana.

Aşı şındıqtı osındayda aytuğa tura keledi. Memleket Abılaydıñ asın asığıs atap ötip, Qazaqstannıñ şekteuli şekarasınan asıra almay qalğanın biraz BAQ sınağanın bilesizder. Al, Jeñis Türkiya bastağan jigitter sol Abılaydıñ sarbazı Er Jänibektiñ toyın älemniñ birneşe elinde toylap, dürkiretip jibermedi me?

Qoş! Osı da jeter. Jeñistiñ basqa isin tizip jatu - bası artıq is. Biz Er Jänibek toyın aytıp otıruımızdıñ bir ğana sebebi bar. El atqarılğan är iske sınşı. El - tarazı. Bügin aytılmağanımen, bügin bağalanbağanımen tüptiñ tübinde bäri ayqındalar kez keledi. "El üşin ne istediñ?" deytin kün tusa, wyılıp qalmau üşin qaltasında qarjısı bar är qazaq qamsız qalmauğa tiis.

Belgili etnograf-jazuşı Bolat Bapay men atımtay-jomart Jomart Omarov

Meni osı jolı eleñ etkizgen ekinşi twlğa boldı. Ol Qızıljardıñ tuması - Jomart Omarov. Segiz seri Bahramwlınıñ wrpağı eken. Äkesi - Socialistik eñbek eri bolğan. Adam negizge tartıp tumay ma? Osı şaranıñ özge qalada emes, Qızıljarda ötkizuge mwrındıq bolğan osı Jomart mırza eken.

Jomart mırza äkim bergen asta tolqıp twrıp söz söyledi. "Osıdan otız jıl bwrın mına qalada qazaqtar jiılıp, osınday toy jasap jatsa, eşkim senbegen bolar edi" dep bastap, iştegi şerin aqtarıp tastadı. Samal Eslämova qazaqşa swhbat bergende "soltüstiginde mınaday qızı bar qazaq baqıttı ğoy" dep jüregim jarılıp keterdey quanıp edim. Mıñğa tatitın Jomart Omarovtay jigit-ağasın körip, küdigi basım köñildiñ ümit şırağı qayta twtanğanday boldı.

Qañğığan dop

Qoş! Futbolğa oralayıq. Biz üşin arğısı Avstriya, bergisi Moñğoliya bastağan 25 komandanıñ oyını keşe ğana ötken Älem çempionatınan bir mısqal kem bolğan joq. Jastar ala doptı kökparşa "tartqıladı". Bir mezette tört alañda sayısqa tüsken oyındardı tamaşalau säl qiın boldı demeseñiz, qazaq jastarı jarap twr eken.

 

Alañ arasında är oyındı tamaşalap jügirip jürip, qañğığan dopqa jolıqtım. Tosıp alıp, alañğa qaray asırmaq edim, älgi dop tosqan ayağımdı jwlıp kete jazdadı. Mwnday auır soqqını toqtatpağalı köp bolğandıqtan ba, ayağım sızdap qoya bergeni. Sır bildirmey doptı teuip qalıp, alañ şetine jılıstap kettim. Sodan keyin dop oynağan jastar är sekunt, är minut sayın sonday auır soqqılardı tosıp jatqanın körip, futbol degenniñ jay oyın emes ekenin tereñ tüsingendey boldım.

Mereyi üstem

Jarıs bolğan soñ, jeñis pen jeñilis qatar jüredi. Bwl oyında meniñşe jeñilis joq. Öytkeni, älem qazaq jastarı tarihi otanında dop tepti. Bwl - qanday jeñisten de ıstıq. Sonda da mereyi üştem bolğan oyınşılar men komandalardı atay keteyik. Üzdik şabuılşı: Köpeev Ruslan (Dinamo, Petropavl), Üzdik qaqpaşı: Ahmadeev Muhamadiya (Ş.Uälihanov atındağı Kökşetau memlekettik universiteti, Kökşetau), Üzdik qorğauşı: Nwrjanov Erkin (Birlik Keruen, Almatı), Swrmergen(Bombardir): Sovetov Quanış, (19 dop, Sauır, Almatı), "Astananıñ 20 jıldığı" :Stambul, Türkiya, Twrsınbek Käkişev atındağı "Wlttıq ruh": FC Europe, Avstriya, Vena

 

1 orın - Sauır, Almatı,
2 orın - Birlik Keruen, Almatı,
3 orın - Ş. Ualihanova at KMU,
4 orın - Dinamo, Petropavl
Osılay Segiz seri Bahramwlınıñ änimen kömkerilgen sayıs öz märesine jetti. Belgili qoğam qayratkeri Baltaş Twrsınbaev, wstaz-ğalım Küläş Ahmetova, etnograf-jazuşı Bolat Bapay sındı ondağan twlğalar söz söylep, jastardıñ ruhın asqaqtatqan jiınnan soñ, biz jergilikti halıqpen söylesip, el men jer turalı äñgime swrastıra bastadıq. Qalanıñ körikti jerlerin araladıq. Söytip jürip, bar qazaqtıñ basına tüsken, äli eşkimge mälim emes bir auır auırtpalıq turalı aqparattı estip, Aqmola oblısına jolğa şığuğa tura keldi.

Jarısqa qatısuşılar poyızı Qostanayda segiz sağat ayaldaytın bolğandıqtan tez jinalıp, Kökşetaudı betke aldım.

Aldımda - swlu Kökşe! Men estigen aqparat ras bolsa, qazaqtıñ basına näubättiñ tağı töngeni de...

(Jalğası bar)

Qanat Birlikwlı

Abai.kz