Qısqı sporttıñ şart-jağdayı barğan sayın naşarladı. Foto: BBC.

Birneşe sağattan keyin Oñtüstik Koreyada ötetin Pioñçañ qısqı Olimpiada oyındarınıñ aşılu saltanatı bastaladı. Ärine älemniñ är eli ükilegen jüyrikterin bäygege qosqan bwl sporttıq şarağa köz tigedi. Biraq, bolaşaqta qısqı Olimpiada oyındarın ötkizu jıldan jılğa qiınday tüsip, soltüstik jartı şardıñ birneşe elderimen ğana şektelip qaluı mümkin degen boljamdar aytıluda.

Älemdik iri aqparat közderi bwl mäselege oray qısqı Olimpiada oyındarın ötkizudiñ jıldan jılğa qiınday tüsuine 8 türli ülken sebepti taldap körsetti.

1. Jer şarında qar men mwzdıñ azayuı

AQŞ-tağı NASA agenttiginiñ mälimetine qarağanda 2017 jıldıñ qısı, keybir elderdegi birer aptalıq ayazdarğa qaramastan 137 jıldan bergi eñ jılı qıs bolıptı. Ğalımdardıñ esebi boyınşa industriyalıq däuir bastalğannan beri Jerdiñ ortaşa temperaturası 1 gradusqa köterilgen. Bwl ürdis wzaqqa sozılğan tendenciya dep qaraydı ğalımdar.

Älemdegi köptegen elderden ğalamdıq jıludıñ saldarın anıq bayqau qiın bolmay qaldı. Aytalıq, Al'p tau silemderindegi ortaşa auanıñ jılılığı 2 gradusqa joğarladı. Europanıñ birlesken zertteu ortalıqtarı 2099 jılğa barğanda bwl taulardağı qar-mwzdardıñ 30 payızı joğalıp ketedi dep otır.

Kanadanıñ Vaterloo universiteti zertteuşileri qısqı Olimpiada ötkizu qwqığın alğan qalalarğa jasalğan zertteu nätijesin jariyaladı. Olardıñ boljamına sener bolsaq, 2050 jılğa jetkende  21 olimpiadalıq qalanıñ 13-i ğana jaramdı bolsa, 2080 jılğa barğanda 8 qala ğana qısqı Olimpiada ötkizuge tolımdı bolıp qalmaq. Bwl boljamdardan qısqı Olimpiada oyındarınıñ eñ bastı şartı qar-mwzdıñ tabiği baylığı jıldan jılğa azayıp bara jatqanın bile almız.

Degenmen, bwl ürdistiñ oñğa basuınan da ümit joq emes. Ğalımdardıñ pikirinşe 2015 jılı qabıldanğan «Parij klimat kelisimi» tolıqtay jüzege assa bwl process toqtap, Jer klimatı jaqsaruı mümkin dep qaraydı.

2. Qar jäne tau şañğı demalıs orındarınıñ sanı azaydı

Klimattıñ özgerisi qar şañğı alañdarın, qısqı demalıs orındarınıñ sanın barğan sayın azaytıp keledi. Mısalğa, Qwrama Ştat jerinde 1950 jıldan beri 600-ge juıq qar şañğı alañdarı, sırğanaq, tau şañğısına arnalğan orındar jabılıp qalğan.

Oñtüstik Koreyada ötetin kezekti Olimpiada qar şañğı sportına jasalğan äuelgi orın jaramsız bolıp, jarıs uaqıtı jaqındağanda 100 şaqırım qaşıqtıqtan jaña alañ dayındauğa tura keldi. Al Europada kurorttardıñ 40 payızı jabılıp qaluı mümkin eken.

3. Qısqı Olimpiada ötkizetin qalalar sanı jıldan jılğa qısqaruda

2022 jılı Qıtaydıñ ortalıq qalası Beyjiñ qısqı Olimpiadanı ötkizbekşi. Sonımen atalğan qala älemdegi qısqı jäne jazğı olimpiadanı birdey ötkize alğan eki qalanıñ biri retinde tarihta qalmaq. Beyjiñ 2008 jılğı jazğı olimpiadanı ötkizu qwqığın alu üşin köp küş şığarğan edi. Al, 2022 jılğı qısqı Olimpiadanı ötkizu qwqığın alu onşa qiınğa soqpadı. Sebebi, qısqı Olimpiadanı ötkize alatın qalalar sanı tım şekti. Onıñ üstine Beyjiñmen bäsekeles qalalardıñ twrğındarı memleket qarajatına auır şığındar alıp keledi dep narazılıq şerulerge şıqtı. Soñında qısqı Olimpiada ötkizuge ümitker Beyjiñ men Almatı ğana qalıp, tört qana dauıstıñ basımdığımen milliardtar astanasına bwyırıp ketti.

4. Qısqı Olimpiada ötkizu qwnı barğan sayın qımbattadı

Barğan sayın qısqı Olimpiadağa bölinetin qarajat arta tüsude. Mälimetterge qarağanda Pioñçañ olimpiadasınıñ qwnı 13 mlrd AQŞ dollarına teñ bolmaq. Bwl 2010 jılğı Vankuerdegi olimpiadadan eki esege köp. Eñ köp qarajat jwmsalğan qısqı Olimpiada 2014 jılğı Soçidegi olimpiada bolğan. Oğan qosa qısqı Olimpiada ötkizgen elge tüsetin payda azayıp keledi.

5. Qısqı sportqa qızığuşılar azaydı

Halıqaralıq qısqı turizm jönindegi bayandamağa qarağanda, soñğı altı jılda qısqı turizmge arnalğan demalıs orındarına baratındar sanı 10 payızğa azayğan. Bwl qısqı turizmı damığan AQŞ, Kanada, Italiya, Franciya, Şveycariya jäne Japoniya elderinen alınğan derek. Al osı jıldarda Qıtayda şañğımen sırğanauğa qızığuşılar sanı arta tüskeni tağı bar. Tau şañğısın süygişter dep sanalatın AQŞ-ta bwl sportpen aynalısatındar jıldan jılğa azayıp keledi.

6. Jazğı-qısqı olimpiada oyındarı tele taratılımınan  kiris bar ma?

Halıqaralıq Olimpiada komiteti jazğı jäne qısqı Olimpiada oyındarınıñ tele körsetilimine rwqsat beruşi orın. Atalğan komitet arqılı olimpiada oyındarınıñ tele körsetilimderiniñ kirisin anıqtauğa boladı.

Aytalıq, amerikalıq NBC arnası Tokioda ötetin 2020 jılğı olimpiada oyındarınıñ tele körsetilim qwqığın alu üşin 2011 jılı kelisim jasasıp, 3,4 mlrd AQŞ dolların tölegen eken. Atalğan arna 2010 jılğı qısqı Olimpiadanı taratu üşin tölegen qarjısı (2 mlrd dollar) men 2012 jılğı Londonda ötken jazğı Olimpiadağa tölegen qarajatı birdey bolıp şıqqan. Biraq, nätijesinde qısqı oyındardı taratudan 233 mln dollar ziyan şekse, jazğı oyındardı körsetuden 120 mln dollar payda tauıptı.

7. Qısqı Olimpiada oyındarın köruşiler sanı az

Halıqaralıq Olimpiada Komitetiniñ mälimetine qarağanda, Rioda ötken olimpiada oyındarın 3,5 mlrd adam, eñ az degeni bir minuttan körgen eken. Al London Olimpiadasın 3,6 mlrd adam körgen.

Al qısqı Olimpiada oyındarın köruşilerdi aytar bolsaq: Soçi qısqı Olimpiadasın (2014) 2,1 milliard adam, Vankuerdegi olimpiadanı 1,8 mlrd adam teledidar arqılı körgen.

8. Qısqı Olimpiada oyındarınıñ çempiondarı tanımal emes

Jazğı Olimpiada oyındarınıñ çempiondarınan kem ter tökpeytin qısqı Olimpiada oyındarınıñ çempiondarı älemde tanımal emes. Aytalıq, 8 altın medal'di qamtığan 13 medal'di bir retki Olimpiada oyınında qanjığasına baylağan Ule-Eynar Biorndalendi köp eşkim tani bermeydi.

Mine osı mälimetterden qarağanda qısqı Olimpiada oyındarınıñ bolaşağı bwldır deuge boladı.

“The Qazaq Times”