Atı şulı Italiya mafiyalarınıñ qazirgi jağdayı

Italiya policiya tarauları eldegi mafiyağa qarsı küres operaciyasın jürgizip, Neapol, Rim jäne Agrijento qalalarınan birqatar adamdı twtqındadı. Qamauğa alınğandarğa adam öltiru, esirtki saudalau, sıbaylas jemqorlıq, tonau, jezökşeler biznesi qatarlı ayıptar tağılğan. Bükil älemge tanımal italiyalıq mafiyalar äñgimesi bügin qanday beynede? BBC bwl turalı arnayı saraptama jasadı.

Mälimetterge qarağanda «Koza-Nostra», «Kamorra», «Ndrangeta», «Sakra Korona Unita»» qatarlı qılmıstıq toptarda eñ köbinde 25 mıñnan müşesi, al, älem boyınşa bwl wyımdarmen baylanıstağı 250 mıñ adam bar delinedi.

Sayasatqa aralasatın mafiya – «Koza–Nostra»

Siciliya jerindegi tanımal otbasılıq mafiyanıñ atı – «Koza-Nostra». Bwl sözdiñ mağınası «bizdiñ isimiz»  degendi bildiredi. Siciliyalıq qılmıstıq toptar qazir älemge tarağan mafiyanı qwraydı. 1800 jıldarı Siciliya jerinde quattı küşke ie boldı jäne ıqpalı barğan sayın artqan. Olar özderiniñ jazılmağan qatal zañdarımen atı şıqqan. Aytalıq, qılmıstıq top satqındardı adam tözgisiz azapqa salıp öltiredi, tipti mwnday jazadan jaqın tuıstarı da aman qalmaydı.

Bügingi künde Siciliya mafiyası qandayda bir kommerciyalıq tartıstardı şeşuge, wrlanğan dünielerdi qaytaruda «kelissözderge» şaqırıladı. Basım köp adamdar mafiyalarğa bizneske qorğauşı bolğanı üşin aqşa töleudi wnata bermeydi. «Koza-Nostra» büginde Qwrama Ştat jerinde de äbden tanımal. Olar N'yu-York, Çikago jän basqa ştat qalalarında özge mafiyalıq toptarmen qarsılasıp, «krışa bolumen» aynalısadı. Olar jäne 1920 jıldarı alkagol'di işimdikke tıyım salu «qwrğaq zañı» kezinde, zañsız alkagol'di işimdikterdi saudalaumen de aynalısıp, ıqpalın arttırğan.

AQŞ Federaldıq zertteu byurosınıñ mälimetine qarağanda, ädette Qwrama Ştattardağı qılmıstıq sindikat italiyalıq mafiyalarmen baylanıspaydı. «Koza-Nostranıñ» basım köp tabısı esirtki saudasınan tüsedi. Büginde birqatar italiyalıq wyımdasqan qılmıstıq toptar öz ıqpaldarın şetelderge deyin jetkizip, Resey, Qıtay, Albaniya jäne özge birneşe elderden şıqqan qatal qılmıstıq toptarmen bäsekelesip keledi. Keyde bwlar arasında «birlese jwmıs istep», paydanı bölisip alu isteri de boladı.

«Koza-Nostra» keybir jergilikti jäne memlekettik sayasatqa Italiyada ğana emes, Qwrama Ştattarda da aralasa bastağan. Aytalıq, atalğan qılmıstıq top Siciliyanıñ jergilikti äkimşiligi arqılı Europa odağınıñ arnayı ekonomikalıq josparına da qol jetkizgen. Tipti atalğan toptı Sal'vatore Riina (Salvatore Riina) attı ataman basqarıp twrğan kezinde, Italiya ükimetimen qarulı qaqtığısqa deyin barğan. Sol kezde olar ükimet ökilderine jii şabuıldar jasaytın bolğan. Ömir boyı bas bostandığınan ayırılğan Riina bıltır ğana 87 jasında türmede köz jwmdı.

BBC-diñ 2010 jıldan bergi körsetken mälimetine qarağanda mafiyalıq tüzimdegi  «biznes-josparları» arasında elektr energiyasınan da atalğan toptıñ ülesi bar ekenin bileuge boladı. Özge de zertteuşilerdiñ aytuınşa, memleket tarabınan qarjılandırğan migranttar twrağınıñ da üstinen qarap, «qorğau aqısın» jinaydı. Biraq keyde migranttar arasınan da wyımdasqan qılmıstıq toptar jezökşeler saudası barısında qaqtığısıp twratını turalı da mälimetter bar. Sonımen birge qazir Siciliyanıñ policiya tarauları «Koza-Nostrağa» «qattı qısım» tüsirip jatqan körinedi.

Jauızdığımen atı şıqqan «Kamorra» mafiyası

Neapol jäne Kazerte jerindegi «Kamorra» klanına  qarastı 4500 adam bar. Olardıñ bastı «käsibi» – esirtki saudası. Bwl top asqan jauızdığımen tanımal bolğan. «Kamorra»-nıñ qwrılıs kompaniyalarınan tartıp, kiim-keşek fabrikalarına deyin «qorğau aqısın» alatındığı belgili bolğan. Sonımen birge tanımal brend önimderdi jalğannan jasauşı firmalardan aqşa öndiredi. Al, onday firmalardı köbinde qıtaylar isteydi.

2006 jılı italiyalıq tanımal jurnalist Roberto Savianon «Kamorra» attı eñbegin baspadan şığarıp, atalğan qılmıstıq toptıñ jay-japsarın aşıp tastağan. Sodan beri ol ükimettiñ qorğauında ömir sürip keledi. Onıñ bergen mälimetterine qarağanda «Kamorranıñ» «Koza-Nostra» men «Nıdrangeta»-dan (Ndrangeta nemese Ndrangeta) bastı ayırmaşılığı – jas liderleri men qatal ierarhiyası.  Roberto Savianonnıñ aytuınşa, qazir bwl eki top «Koza-Nostra»-dan äldeqayda küşti jäne sayasattan eş alañdamaydı. Ol jäne «Kamorrannıñ» esirtki saudalau jüyesi Ispaniyağa da jayılğan. Alayda, qılmıstıq toptıñ ortalığı Neapoldıñ Skampiya jäne Sekondil'yano qatarlı kedey aymaqtarı.

Bıltır küzde atalğan toptıñ müşesi qoğamdıq şaralardıñ birinde jurnalisti basımen süzgeni kamerağa tüsip qalıp, onıñ artı ülken janjalğa wlasqan bolatın. Keybir zertteuşiler bwl topta äyelderdiñ de ülken röl atqaratının, olar negizinen kur'erlik jäne buhgalterlik qızmet isteytindigin aytadı.

«Super atkezşi» – «Nıdrangeta» qılmıstıq tobı

Kalabriya aymağı – Italiyadağı eñ kedey aymaqtardıñ biri. Ol Siciliya provinciyasına jaqın ornalasqan. FBB-nıñ mälimetine sensek, atalğan aymaqta «Nıdrangeta» qılmıstıq tobınıñ altı mıñğa juıq müşesi bar. Bwl top ta özge qılmıstıq toptar sekildi esirtki saudasımen köbirek aynalısadı. Zertteuşiler bwl toptıñ Kolumbiya jäne Meksikadağı mafiyalarmen baylanısı qoyu ekenin aytadı. Keybir zertteu mälimetterine qarağanda Europadağı zañsız satılğan esirtkiniñ 80 payızın «Nıdrangeta» tobınıñ qolınan ötedi.

«Nıdrangeta» Italiyanıñ oñtüstigindegi auqımdı qılmıstıq isterdi wyımdastıruşı dep qaraladı. 2007 jılı Germaniyanıñ Duysburg qalasında bwl top müşeleri jauızdığın äygilep, wyımğa qatıstı 6 adamdı öltirgen. 2008 jılı wyımnıñ negizgi atamandarınıñ biri Paskuale Konduro qolğa alınğan.

Italiyadağı eñ şağın mafiyanıñ biri – «Sakra Korona Unita»

Italiyanıñ oñtüstik-şığısındağı Apuliya jerinen şıqqan «Sakra Korona Unita» Italiyadağı eñ şağın mafiyanıñ biri. Mälimetterge qarağanda toptıñ eki mıñnan asa müşesi bar bolıp, Apuliyanıñ kürdeli geografiyalıq jağdayınan paydalanıp ulı şegimdik saudasın jasaydı. «Sakra Korona Unita» men Şığıs Europadağı wyımdasqan qılmıstıq toptardıñ baylanısı bar ekeni  anıqtalğan.

“The Qazaq Times”