Soñğı aptalarda qazaq-qırğız qarım-qatınası uşığıp twrğanı belgili. Oğan bastı sebep Qırğızstan prezidenti Almazbek Atambaevtıñ Qazaqstan biligine qarata aytqan sözderinen bastap, Nwrswltan Nazarbaevtıñ qırğız prezidenttigine ümitker Ömirbek Babanovpen kezdesuine deyingi jağdaylar. Bwl taqırıptı qazaqstandıq jäne şeteldik BAQ ökilderi osığan deyin jazdı, sızdı, ayttı, körsetti. Bügin biz de qazaq-qırğız qarım-qatınası jayında söz qozğap körmekpiz.

Jalpı osı jolğı daudıñ bası Qırğızstan prezidenti Almazbek Atambevtıñ: «Qazaq biligi Bakiev siyaqtı adamdardı jaqsı köredi. Men «Bakiev qırğız halqın atqanı dwrıs bolğan» degen sözdi Qazaqstannıñ eñ joğarı lauazımdı azamattarınan birneşe ret estidim. Bakievter äli künge deyin Almatıda toyların ötkizedi. Olar sol sebepti sonday adamdardı bilik basına qoyğısı keledi. Öytkeni biz qazir qazaq halqına jaman ädet körsetip otırmız. «Almatı qalasınıñ JİÖ bükil Qırğızstannıñ jalpı işki öniminen bes ese artıq» dep asa qwrmetti Nwrswltan Nazarbaev dwrıs aytadı. Qazaqstannıñ JİÖ Qırğızstannan 20 ese artıq. Biraq onda nege zeynetaqı Qırğızstannan 1,5 ese ğana joğarı da, al tarif 5 ese qımbat? Nege? Öytkeni qazaq halqın tonap jatır. El baylığı Qazaqstan halqınıñ igiligine paydalanılıp jatqan joq. Biz qazaq halqına jaman ülgi körsetip otırmız. Atambaev jaman ülgi körsetip otır» - degen sözinen bastaldı. Atambaevtıñ osı mälimdemesinen keyin Qazaqstan Sırtqı ister ministrligi birden jauap qattı. Ministrlik taratqan aqparatta: «Qırğızstan prezidentiniñ saylau aldında wpay jinau üşin Qazaqstanğa qatıstı jalğan, jauapsız, arandatuşı, pikir bildirui san ğasırlar boyğı qazaq-qırğız qarım-qatınasına eşqanday nwqsan keltirmeydi» - delingen. Osı jağdaylardan keyin Qazaqstan tarapınıñ Qırğızstanmen aradağı şekara beketterin küşeytui, Soçi qalasında ötken TMD elderi basşılarınıñ otırısına Almazbek Atambaevtıñ barmay qoyuı sındı sayasi oyındar bastaldı. Bwl jağdaylar el arasında Almazbek Atambevtıñ TMD elderi basşılarınıñ kezdesuine Nwrswltan Nazarbaevtan «qorqıp» barmay qoydı degen pikir qalıptastırdı. Bizge bwl pikirdi özgeler siyaqtı jwrttıñ şığarıp alıp jürgen kezekti ötirik äñgimeleriniñ bir dep aytuğa bolar edi. Biraq bizdi Qırğızstan prezidentiniñ elde saylau qarsañında memlekettik töñkeris boluı mümkin degen sebeptermen Soçiğa özi barmay, el prem'eri Sapar Isakovtı jiberui «Atambaev Nazarbaevpen kezdesuden qaşqaqtap jür» degen oyğa eriksiz jeteledi. Onıñ üstine Atambaevtıñ däl osı şeşiminen keyin Qazaqstan biligi  Qırğızstanmen aradağı şekaranı küşeytilgen rejimge köşirgenin eskersek, onda jwrt arasında jürgen äñgimeniñ janı bar ekenin añğaramız. Bwl ärine, qazaq-qırğız qarım-qatınasındağı şielenistiñ bir jağı ğana. Al onıñ ekinşi bir şeti Soçi qalasında ötken TMD elderi basşılarınıñ kezdesuinde körinip qaldı. Kezdesuden keyin barlıq BAQ betteri men äleumettik jelilerde Vladimir Putin men Nwrswltan Nazarbaevtıñ sammitten tıs äñgimelesui beynelengen videorolik trendke aynaldı. Atalmış beynerolikke qarap şeteldik sarapşılar men jurnalister «Qırğız prezidenti Almazbek Atambaev qazaq biligine qarata sıni pikir aytuın aytıp alıp, arı qaray ne isterin bilmey arağa Vladimir Putindi saluda» degen mağınadağı materialdar jariyalauda. Olardıñ bwlay aytuına negiz de joq emes. Öytkeni jwrt nazarın özine audartqan Vladimir Putin men Nwrswltan Nazarbaevtıñ sammitten tıs äñgimesinen keyin, Qazaqstan prezidenti Qırğızstan prem'eri Sapar Isakovpen kezdesu ötkizip, şekara mäselesin şeşetindigin ayttı degen aqparat taradı.

Endi Qazaqstan men Qırğızstan biligi arasındağı bir qarağanda bayqala bermeytin teketires qaşan bastaldı degen swraqqa jauap izdep körsek. Bwl swraqqa jauap izdeu üşin joğarıda aytılğan Almazbek Atambaevtıñ mälimdemesine qaytıp oraluğa tura keledi. Öytkeni däl osı Almazbek Atambaev pen Roza Utumbaevanıñ jaqtastarı 2010 jılı elde memlekettik töñkeris wyımdastırğan kezde Nwrswltan Nazarbaev Bişkekte revolyuciya örtiniñ ortasında otırğan Bakievti arnayı jasaq jiberip Taraz qalasına aldırğan bolatın. Al Atambaevtıñ osı jolğı mälimdemesine qarap, onıñ äli künge deyin Nazarbaevtıñ sol isin wmıtpağanın añğaruğa boladı. Almazbek Atambaev bekerden beker «Qazaq biligi Bakiev siyaqtılardı jaqsı köredi» dep aytıp twrğan joq. Ol osı sözi arqılı 2010 jılı bolğan jağday men jaqında Nazarbaevpen kezdesken Ömirbek Babanovtı da meñzep twr. Ömirbek Babanov demekşi, eki el arasındağı dauda qırğız prezidenttigine ümitker Babanovtıñ da alatın röli erekşe. Olay deytin sebebimiz ötken ayda Aqorda resmi saytı Nwrswltan Nazarbaevtıñ Almatı qalasında Ömirbek Babanovtı qabıldağanı jayında aqparat taratqanan keyin resmi Bişkek Astanağa qarsılıq notasın jibergen bolatın. Onda Atambaev biligi Nwrswltan Nazarbaevtıñ bwl isin qwptamaytının aytıp, atalmış jağdaydı eldiñ işki sayasatına aralasu dep bağalağan edi. Biraq Qazaqstan tarapı Qırğızstan biliginiñ atalmış jağdayğa baylanıstı ne üşin osınday därejede alañdauşılıq bildirgenin tüsinbeytinderin aytıp, jauap notasın jibergen bolatın.

Jalpı Qırğızstan oppoziciyalıq basılımdarında osı uaqıtqa deyin jariyalanıp kelgen materialdardı qaraytın bolsañız. Onda Almazbek Atambaevtıñ soñğı uaqıttarı birneşe ret Mäskeuge, Soçige ne üşin barıp kelgendigine san märte boljamdar jasalğanın bayqaysız. Mısalı Qırğızstannıñ bwrınğı prezidenti Asqar Aqaevtıñ baspasöz hatşısı bolğan Qabay Qarabekov «24 kg» aqparat agenttiginiñ saytına Almazbek Atambaev Resey basşısı Vladimir Putinniñ kelisimimen Qırğızstan prezidenti retinde özinen keyin Sooronbay Jeenbekovtı qoyıp ketu üşin barın salıp jatqandığı jayında jazğan. Qarabekovtıñ sözinşe, Atambaev osı üşin birneşe ret Reseyge resmi is-saparmen barğan. Kreml'diñ Jeenbekov bauırlarınıñ arab ekstremistik wyımdarımen qatısı bar degen küdigine qaramastan, Atambaev osı uaqıtqa deyin Vladimir Putinge Qırğızstan prezidenttigine Jeenbekov kandidaturası layıqtı ekendigin aytıp kelgen. Bir sözben aytqanda qırğız oppoziciya ökilderiniñ oyınşa, Qırğızstanda qanday da bir sayasi şeşim qabıldanbas bwrın ol şeşim Mäskeu biliginiñ qolınan ötedi. Qarabekovtıñ osı maqalasınan keyin Jeenbekov onı özine qatıstı jalğan maqala jazdı dep ayıptap sotqa bergen. Bwl ärine bölek bir maqalağa arqau bolatın taqırıp, biraq däl osı jerden bwl mäselede kim barikadanıñ qay betinde ekendigin boljay berseñiz boladı. Ol üşin köp oylanudıñ qajeti joq. Öytkeni Putinniñ kelisimimen Atambaev jatpay-twrmay qoldap otırğan Jeenbekovtıñ osı jolğı saylaudağı bastı qarsılası Ömirbek Babanov. Al onı Nwrswlatan Nazarbaev Almatıdağı kezdesuinde Qırğızstan prezidenti retinde körgisi keletindigin aytqan bolatın. Bwl qırğız-qazaq dauında kimdi-kim qoldap otırğanın ayqındap twr.

Endi qazaq-qırğız qarım-qatınası osınday deñgeyge jetip «biriniñ işki mäselesine biri aralasıp jatqanda qazaq qoğamı qanday poziciya wstadı?» degen swraqqa jauap izdeyik. Soñğı aptalarda qazaqstandıq bwqaralıq aqparat qwraldarında Atambaevtıñ saylau aldında wpay jinau üşin aytqan sözin jurnalister türli mağınada berdi. Biri maqtadı , biri dattadı. Al äleumettik jelilerde qazaq oppoziciyasında jürgender men azamattıq belsendiler Reseyge jaltaqtaumen kele jatqan qırğız demokratiyasına qarap tamsanumen älek boldı. Biri Atambaevtı «qırğız demokratiyasınıñ atası» dese, biri «qazaq biligi şekaranı jauıp tastap qırğız halqına qastandıq jasadı» dedi. Äyteuir barlığınıñ öz zamanında Abılay han ölgende at şaptırıp toy jasağan, Han Keneniñ basın alğan qırğız halqına ıqılastarı auıp sala berdi. Olardıñ ne üşin bwnday poziciyada bolğanı aytpasa da tüsinikti. Öytkeni osı uaqıtqa deyin özderin ürkitip, qorqıtıp kelgen bilikti kim jaqtaydı?! Bir sözben aytqanda bwl jolğı qazaq-qırğız dauına Kreml'den bastap Bişkekke deyingi jwrttıñ barlığı aralastı. Al daudıñ kimniñ paydasına şeşilgenin öziñiz boljay beriñiz.

“The Qazaq Times”