Foto: QT

Adam kez-kelgen beyneni, sözdi qağaz betine tüsirgendegi jazu ajarı – onıñ jan düniesiniñ, tanım-tüsinigi men psihologiyalıq jağdayınıñ körinisi bola aladı. Onı erteden beri adamzat grafologiya ğılımı arqılı däledep kele jatır. Endi Qazaqstanda asa tanımal emes, biraq älemdik täjiribede keñ qoldanılatın grafologiya ğılımı turalı jäne tek adamnıñ jazuı osınday ülken aqparattı qalay bere alatındığı jaylı bile otırıñız. 

QazaqTimes.com portalınıñ tilşisi grafolog, suretşi Quatjan Aniyatov mırzadan swhbat alğan bolatın.

 - Quatjan mırza, adamnıñ jazuı arqılı jan düniesin qalay tanuğa boladı?

- Grafologiya - orta ğasırlardıñ özinde ğılım retinde däleldegen bolatın. Ol jazu ajarı adamnıñ işki jan düniesin ayqın körsete alatındığın bayqatadı. Mısalı, men adamdarğa kez-kelgen üş sözdi jazuın swraymın, ol öziniñ däl qazirgi oyındağı söz nemese özine wnaytın kez-kelgen söz boluı mümkin. Negizi tañdalğan sözderge basa nazar audarılmaydı, bastısı adamnıñ bwl sözdi qalay jazatındığında. Jazu ajarı men äripterdiñ arasın baylanıstıruı, özindik körkemdik elementterin qosuı, oñğa nemese solğa qisaytıp jazuı – mwnıñ bäri adamnıñ jan düniesindegi belgili bir erekşelikter men tabiği qasietterinen sır şertedi.

 - Mısalı qarapayım  jazu arqılı adamdı qalay sipattaysız?

- Aldımen adamnıñ jazuına nazar audarğanda - özin-özi wstauı, ömirinde de «bir tüzudiñ boyımen jüretin» nemese zañdılıqtar men erejelerge bağınbaytın twlğa ekendigin anıqtauğa boladı. Bwl degenimiz – jazudıñ tüzu nemese belgili bir jerlerde joğarılap, tömen tüsip ketuinen bayqauğa boladı. Jazudıñ ajarı adamnıñ estetikalıq talğamı men qorşağan ortağa degen közqarsın ayqın körsete aladı. Sonımen qatar, pricipşil, belgili bir josparmen jüretin jäne ayaq astı şeşim qabıldaytın, qağidağa süyenip qalğan nemese improvizator adamdardıñ tipteri jazuınan ayqın bayqaladı. Key adamdardıñ jazuında balalıq kezden qalıptasqan belgili bir äripter men olardıñ arasındağı baylanısın bayqauğa boladı. Bwl adamnıñ jan düniesindegi belgili bir kezeñge ötui nemese ötkenmen baylanısın, tipti ötpeli kezeñde jürgendigin ayqındaydı. Twlğanıñ analitikalıq, logikalıq qabileti de jazuınan körinip twradı. Jazu ajarı adamnıñ qabiletterin anıqtap qana qoymay, onıñ belgili bir salağa, mamandıqqa beyimdigin, adamdarmen qarım-qatınasın körsetedi.

-  Sizdiñ bwl qızmetiñizdiñ qwnı qanşa twradı?

- Bwl qızmettiñ qwnı – 500 teñge.

- Grafologiyamen qanşa jıldan beri aynalısıp kelesiz?

- Men bwl ğılımmen aynalısqanıma - 25 jıl boldı.

 - Al adamdardıñ jazuı özgergende  psihologiyasında da özgerister orın aluı mümkin be? 

- Adamnıñ jazu ajarı özgergen sayın – ol meyli beysana qalıpta bolsın, adamnıñ minezi, jan düniesi, tipti ömiri mindetti türde özgeredi.

 - Al adamnıñ fizikalıq sipatın, dene bitimi men kelbetin jazuınan anıqtauğa boladı ma?

- Iya,  äbden mümkin. Biraq ol üşin grafologiya ğılımında belgili bir därejege jetip, ğılımi twrğıdan aynalısu kerek. Men özim mamandığım boyınşa suretşimin, suret önerine baylanıstı grafologiyağa qızığuşılıq tanıtıp, bwl salanıñ qır-sırın özim üyrenip aldım. Men, jalpı alğanda, adamdardıñ tipteri men negizgi fizikalıq erekşelikterin anıqtay alamın. Biraq tolıqqandı mälimet beru üşin ğılımi twrğıdan deñgeyim jetpeydi. YAğni, äli de köp izdenip, oqıp, zertteu kerek. Ğılım qarapayım köringenimen, öte näzik äri wsaq, psihologiyalıq äri grafikalıq negizderden qwralğan.

 - Belgili bir mekemelerdiñ, organdardıñ qızmetkerleriniñ sizdiñ qızmetiñizge jügingen kezderi boldı ma?

- Ärine,  onday jağdaylar bolıp twradı. Tİpti jaqın arada belgili bir adamnan anonimdi hat kele bergen,  sol aqparattı taratıp otırğan twlğanı tabu üşin jazuına qarap anıqtauğa tura keldi. Bwl jerde adamnıñ psihologiyalıq portretin jasap şığu üşin tek jazu ajarı ğana emes, stili men söz saptauına da basa nazar audarıladı. Adamğa tän ayqın qasietteri men qabiletterin saralay otırıp minezin, temperamentin, keybir qılıqtarın aytıp bere alamın.

 - Grafologiya ğılımı adamzat tarihında qay kezeñderden bastap qoldanılıp keledi jäne onıñ otanı dep qay eldi atauğa boladı?

- Grafologiyanı adamzat balası orta ğasırlardan beri qoldanıp, zerttep keledi. Osı ğılımğa baylanıstı Europalıq ğalımdar köp zertteu jwmıstarın jasadı. Atap aytsaq, Abat Mişon esimdi belgili grafolog adamnıñ jazuına baylanıstı psihologiyası men belgili bir qasietterin anıqtaudı ğılımi twrğıdan tanıta bilgen. Al onıñ tüp-törkinine üñilsek, adamzat balası jazudı meñgergennen bastap osı ğılımnıñ negizi qalana bastadı deuge boladı.

 - Grafologiyanıñ psihologiyamen baylanısı qanday? Nemese grafologiyanı psihologiyanıñ belgili bir bölimi deuge bola ma?

- Psihologiya men grafologiya öte tığız baylanıstı. Öytkeni, ekeuiniñ de maqsatı – adamnıñ işki jan düniesin zertteu, zerdeleu. Biraq psiholgiya ğılımı adamnıñ temperamenti, minez-qwlqına baylanıstı zañdılıqtar men belgili bir teoriyalar negizinde jwmıs jasaydı.  Soğan säykes, key kezde özgermeytin erejelerge de bağınadı. Al grafologiya bwl twrğıdan psihologiyağa säl keliñkiremeydi. Grafologiyanıñ belgili bir şekteuleri men şekaraları bolmaydı. Onı körkem önerdiñ de bir bölşegi retinde qarastıramız.

 - Grafolog bolu üşin adamğa belgili bir  qasietter men tabiği darın qajet bola ma?

- Meniñşe, grafolog boluğa ğılımğa degen ınta men ülken izdenistiñ özi de jetkilikti. Bwl adamnıñ işki jan düniesin tanıp-biludegi grafikalıq keskindi ayqın köre otırıp, onıñ qanday qasietke ie ekendigin bayqau üşin naqtı ğılım retinde biraz dünieni bilu kerek.

  - Grafolgiya ğılımında adamnıñ jazuına baylanıstı belgili bir evolyuciya bayqala ma?

- Adamzat balası jazudı meñgergennen bastap ülken evolyuciya jürdi. Tipti, tasqa qaşap, papirustarğa jazğanda jäne qağazğa jazılğandardıñ arasında qanday ayırmaşılıqtar bolsa, qaşaumen, qauırsınmen, siyamen, qalammen, şarikti qalammen jazılğan jazuda da ülken ayırmaşılıqtar bayqalıp, bir-birine wqsamaytın kezeñder ötkendigin aytuğa boladı. Soğan säykes, grafologiya da ülken özgeristerge wşıraydı, är däuirdiñ jazuı basqa bolğanımen, adamdardıñ işki jan-düniesi men psihologiyalıq qalpı özgermeydi,  yağni adam – qaşan da adam bolıp qala beredi. Osığan süyene otırıp, grafologiyanıñ bir qalıp pen negizde qalmay, uaqıt ötken sayın damıp otıratındığına dälel bola aladı. Al soñğı kezeñderde adamdardıñ jazuı qattı özgerip kele jatqanın bayqaymız. Bir-eki ğasır bwrınğı jazbalarda jazu ajarı säl körkemdelip, ärbir söz erekşelenip jazılatın bolğan, al qazirgi tañda jazudıñ da tım qarapayım bola bastağanı bayqaladı. Adamdar keyingi kezde ğılımi damudıñ jetistigi bolıp tabılatın komp'yuterlerdi paydalanıp, jazuğa köp köñil bölinbey keledi. Al bwl tendenciya kün ötken sayın jıldam jürip keledi. Biraq jazu ajarı adamnıñ jan-düniesiniñ körinisi, jazuı körkemdelip, özgergen sayın adam da, onıñ ömiri de özgeretindigin aytqım keledi. Bwl meniñ 25 jıldıq täjiribemde däleldengen dünie.

 - Adamnıñ tek qoltañbasına qarap sipattauğa boladı ma?

- Jazu men qoltañba arqılı da barlığın biluge boladı. Biraq key adamdar qolın qoyudan bas tartqandıqtan köbine söz jazdırtuğa tura keledi. Al jazuı men qoltañbasına qarap, odan köp aqparat biluge boladı.

- Grafologiyağa baylanıstı qanday teoriyalıq eñbekter men kitaptardı paydalanasız?

- Grafologiyağa baylanıstı teoriyalıq eñbekter men zertteuler öte köp. Biraq men belgili bir metodolgiya men ädiske jüginbeymin. Tipti, psihologiyada da «Giştal't» degen wğım bar. Bwl ädis wsaq faktilerge emes, jalpı körinisti, tolıq nısandı özine ğana tän erekşelikteri arqılı bağamdaydı. YAğni, jazuda äripter domalaq, astı sızılğan, qalamdı qattı wstap jazadı degen sekildi qarapayım detal'dardıñ negizinde teoriyalıq qağidalar qwrastırıladı. Al men öz mamandığım suretşi bolğandıqtan grafologiyanı wsaq negizder men teoriyalıq twjırımdarğa süyenbey, «giştal't» ädisi sekildi tolıq körinisti jalpı twrğıdan aşamın. YAğni jazu ajarın köre atırıp, adamnıñ psihologiyalıq kartinasın tolıq sipattap şığuğa boladı. Suretşi retinde obrazdı jasay otırıp, tolıq kartinanı aşıp körsetemin.  Grafologiya naqtı teoriyalarğa, formulalarğa bağınbaydı, ol ılği özgerip otıratındığımen qosa, eger naqtı teoriyağa süyensek jañılısuğa alıp kelui mümkin. Adamnıñ jan düniesi, psihologiyası degender naqtı teoriyanıñ ayasına siyatın qwbılıs emes.

- Jazuda gendik aqparat saqtaladı ma?

- Adamnıñ jazuı – belgili bir gendik aqparattı da tasımalday aladı. Key adamdar kirillicanı solğa qaray qisaytıp nemese basqa tildiñ wlttıñ jazuına wqsatıp jazadı. Sodan bwl adamnıñ ata teginde  özge wlttıñ qanı boluı mümkin degen söz. YAğni belgili bir mädeni qaldıqtar boladı.  Sodan, jazudıñ stiline qarap mädeni, mentalitettik jağınan psihotipti anıqtaymız.

 - Adamnıñ köñil-küyine, asığıp jazğanına baylanıstı jazuı özgerip jatadı. Bwl jwmıs barısında qiındıqtar tuğızbay ma?

- Özgerister orın alğanımen, negizgi kartina saqtaladı. Adamnıñ jazuında özindik stil' qalıptasadı. Ol tez jazıp nemese ädemi jazıp otırğanda eş özgeriske wşıramaydı. Biraq sol stil'di köre alu kerek.

 - Grafologiya ğılımı  qazirgi tañda qay elderde jaqsı damığan?

- Meniñ biluimşe, Yerusalimde bwl ğılım retinde universitetterde oqıtılıp, halıq arasında da tanımal.

 - Osı grafologiya ğılımın meñgergender qayda jwmıs isteydi?

- Ğılımdı meñgergender köbine zañ salasında swranısqa ie. Qoldıñ şınayı ekendigin anıqtau üşin, qwjattardıñ zañdı ekendikterin bilu üşin, köp jağdayda osı  grafologtar jwmıs jasaydı.

 - Grafologiya suret öneri men psihologiyadan basqa qanday ğılımdarmen tığız baylanıstı?

- Jalpı, psihologiyağa qarağanda filosofiyağa jaqınıraq keledi. Bwl jerde adamnıñ jan düniesi men ömirge degen tanım tüsinigi twrğısınan köp aytıladı.

 - Quatjan ağa,  swhbatıñızğa rahmet!

- Sizderge de rahmet!

“The Qazaq Times”