Foto: Kapital

Özbekstan prezidenti Islam Kärimov dünieden ozğanan keyin resmi Taşkenttiñ jaña basşısı Şavhat Mirzeevtiñ bilik basına kelui, älemdik geosayasi jağdaydıñ twraqsızdığı, terrorizm men zañsız migraciya mäseleleri Ortalıq Aziya memleketteriniñ biriguge qadam jasaularına alıp keldi.

Bwğan deyin köp jağdayda sayasi, ekonomikalıq twrğıdan jabıq esik jağdayındağı sayasattı wstanıp kelgen Özbekstan soñğı uaqıtta öziniñ sırtqı sayasattağı wstanımın özgertkendigin körsetti. Bwğan dälel Şavhat Mirzeevtiñ Mäskeuge jasağan resmi is saparı. Qazaqstan men Özbekstan arasındağı şekaralıq aymaqta sauda-sattıq keşenin saluğa baylanıstı kelisimge kelui. Qırğızstan men Özbekstan arasındağı öz ara äriptestikti nığaytuğa jäne şekaranı delmitaciyalau men demarkaciyalauğa baylanıstı mäselelerdi şeşuge qadam jasauı. Bwl Özbekstan biliginiñ sırtqı sayasatta körşi eldermen jaqındasqısı keletindiginiñ belgisi.

Bwdan bölek Qazaqstan men Täjikstan arasındağı sauda-sattıqtıñ jıl sanap ösui. Qazaqstannıñ artınan resmi Bişkektiñ kedendik odaqqa kirui. Osınıñ barlığı Ortalıq Aziya elderiniñ keñester odağı qwlağalı beri biriguge, jaqındasuğa jasağan sätti qadamdarınıñ biri.

Biraq bwl qazirgi Ortalıq Aziya elderi basşılarınıñ keşte bolsa istep jatqan jwmıstarınıñ nätijesi. Bwğan deyin Ortalıq Aziya elderin biriktiruge Qazaqstan Respublikasınıñ prezidenti Nwrswltan Nazarbaevta «Ortalıq Aziya birlestigi», «Ortalıq Aziya ekonomikalıq qauımdastığı», «Ortalıq Aziya ıntımaqtastığı wyımın» qwruğa birneşe ret wmıtılıs jasağan bolatın. Alayda ol kezde körşiles elderdiñ basşıları bwl bastamalardı qoldausız qaldırğan edi. Keyinnen bwl wyımdardıñ orınına Evraziyalıq ekonomikalıq odaq qwrıldı. Qazirgi tañda oğan Belorussiya, Resey, Qazaqstan, Qırğızstan, Armeniya elderi müşe ekeni belgili. Biraq bwl jerde kedendik odaqqa müşe bes eldiñ işinde Reseydiñ ekonomikalıq salmağı basımıraq ekendigin ayta ketken jön. Alayda şet eldik sarapşılardıñ boljamı boyınşa bwl olqılıqtı Qazaqstan, Özbekstan, Qırğızstan, Täjikstan sayasi, ekonomikalıq, äskeri, sauda-sattıq salaları boyınşa küş biriktiru arqılı joyuı mümkin.

Sarapşılardıñ boljamı boyınşa bwl birigui şarasızdıqtanda tuındap otırğan körinedi. Öytkeni älemdi bölşekteuge küş salıp jatqan alpauıt memleketter arasındağı teketireste jwtılıp ketpes üşin bügingi tañda Ortalıq Aziya memleketteriniñ birlestigi auaday qajet bolıp twr. Onıñ üstine Ortalıq Aziya tınıştığıda kün tärtibinen tüspey twrğan mäselelerdiñ biri. Olay deytin sebebimiz qazir Qazaqstan, Özbekstan, Qırğızstan, Täjikstan, Türkimenstan älemdi mazalap otırğan üş problemalıq aymaqtıñ irgesinde otır. Olar Soltüstik Kavkaz, Qıtaydıñ Şıñjañ Wyğır avtonomiyalıq audanı jäne Auğanstan.  Bwl aumaqtardıñ qaupi är aluan dini ekstremizmnen bastap, qaru-jaraq, narkotik tasımalı, zañsız migraciya mäseleleri. Osı uaqıtqa deyin Qazaqstanda, Qırğızstanda, Özbekstanda, Türkimenstanda, Täjikstanda bwl mäselelerdi birigip şeşuge eşqanday küş salmay kelgen bolatın. Sonıñ saldarınan Özbekstan, Qırğızstan, Qazaqstan azamattarı Süriyağa soğısqa attanıp, Evropa da, Reseyde lañkestik şabuıldar jasap jatqanı belgili.

Bwdan bölek egerde Ortalıq Aziyadağı bauırlas elder birigetin bolsa, ekonomikalıq twrğıdan da bwl şeşim tiimdi bolar edi. BWW esebinşe egerde Ortalıq Aziya elderi özderiniñ ornalasqan jerlerin paydalanıp Wlı Jibek jolın jandandaratın bolsa, 10 jılda jalpı işki önimin 2 esege wlğayatın körinedi. Bwl degenimiz şiki zatqa täueldi Qazaqstan ekonomikasına ülken kömek boları anıq. Osı maqsatta resmi Astana 2008 jılı «Batıs Qıtay-Batıs Evropa» tas jolın saludı bastapta ketken bolatın.

Qorıta  kelgende Qazaqstan, Özbekstan, Qırğızstan, Täjikstan integraciyası Ortalıq Aziyada şeşuin tappay otırğan köptegen mäselelerdiñ tüyinin tarqatarı anıq. Onıñ üstine Resey men Qıtay sındı alpauıt körşilerimen "terezesi teñ" jağdayda dialog jürgizulerine mümkindik berer edi. Ne de bolsa qazirgi jaqındasuğa jasalıp jatqan qadamdar qwptarlıq dünie. Al nätijesin uaqıt körsete jatar.

“The Qazaq Times”