Qazaqstanda biznes ortalıqtardı jalğa aluşılar sanı azayıp jatır. Foto: reactor.inform.kz

Qazirgi tañda Almatı jäne Astana qalalarında kommerciyalıq jıljımaytın mülik sanı jıl sayın artıp keledi. Wsınıs köp, swranıs az. Bağaları da arzandap jatqını belgili. Bos twrğanı qanşama. Bwğan qosa EKSPO körmesi üşin salınğan ğimarattarda keyin jalğa berile bastaydı. Bwl narıqtağı kommerciyalıq twrğın-jaylardıñ sanın odan arı arttırmasa, kemitpesi anıq.

IGM konsaltingtik kompaniyası wsınğan aqparatqa süyensek, 2016 jılı «V» klasına jatatın keñselerdiñ bağası 6%-ğa (şarşı metri 3 253 teñgeden 3 057 teñgege deyin tömendese, «A» klasındağı orındar kerisinşe, ortaşa eseppen  5,2%-ğa deyin qımbattağan.

Jıljımaytın mülik narığındağı sarapşılardıñ sözinşe, kommerciyalıq twrğın-jaylardı jalğa alu qwnına işki jäne sırtqı faktorlar äser etip otır. Negizgi sebep – tek teñgeniñ älsireui ğana emes, rubl'diñ älsireui. Osı twrğıda Qazaqstannıñ jıljımaytın mülik narığı da Reseydegi ekonomikalıq jağdaymen tığız baylanıstı ekenine köz jetkizemiz. Äri mwnay bağasınıñ qwbılmalığı jıljımaytın müliktiñ arzandauına negiz bolıp otır.

Mercury Properties kompaniyasınıñ strategiya jäne biznesti damıtu jönindegi direktorı Ämirhan Omarovtıñ sözinşe, ekonomikalıq jağdaydıñ qiındauına baylanıstı soñğı uaqıtta keñselerdi jaldaytındar sanı aytarlıqtay tömendegen. «Keybir kompaniyalar bankrot bolıp jatır, keybiri özderiniñ şığındarın oñtaylandıru üşin ştattı qısqartıp, qımbat keñselerden şağın äri kişigirim orındarğa köşude. Bos qalğan orındar sanı ösip,onday jerlerge klient tabudıñ özi qiın bolıp twr», - deydi ol.

Al narıqtağı keybir oyınşılar tek qana Astanada ornalasqan «A» jäne «V» klastı biznes ortalıqtarınıñ şamamen 35 mıñ şarşı metri bos qalğanın aytadı. Jalğa alatın keybir kompaniyalar bolsa öziniñ byudjetterin 10–15%-ğa qısqartqan. Bwdan bwrın iri jalğa aluşılar şarşı metri üşin şamamen 40 dollarğa deyin kelisim jasasa, qazirgi ortaşa bağa 30-35 dollar.

Bwdan bölek, deval'vaciya jäne twtınuşılar swranısı men satıp alu qabiletiniñ tömendeui saldarınan jalğa aluşılar men beruşiler birneşe problemağa tap boldı. Birinşiden, dollardıñ kürt qımbattauına baylanıstı arendatorlar jalğa alınğan jerdiñ bağasın AQŞ aqşasımen töley almaytınday jağdayğa jetti. Qarapayım mısal, osıdan eki jıl bwrın 2015 jıldıñ küzinde MEGA oyın-sauıq ortalığı basşılığı men narıqtağı iri riteylderdiñ arasında jalğa berilgen orındardıñ dollarmen belgilenuine qatıstı dau tuındağan. Saldarınan brend dükender bir täulikke jabılıp, bwl oqiğa äleumettik jelilerde de qızu talqılanğan edi. Ekinşiden, saudamen aynalısqandarı jalğa alınğan jerdiñ qwnın tauar aynalımınan tüsken payda ülesine baylanıstı töleytin boldı. Mwnday jüye bwrın tek iri riteylerlerge ğana tän bolatın.

Al endi mına mälimetke qarañız. Almatı Qazaqstandağı «A» klastı sauda orındarı eñ köp salınğan qalalardıñ köşin bastap twr. Almatınıñ ärbir twrğınına ortalıqtardıñ 334 şarşı metri, astanalıq bir twrğınğa 225 şarşı metr tiesili bola aladı. YAğni, bwl eki bas qalada sauda orındarınıñ jäne ondağı bos twrğan alañdardıñ köp ekenin körsetedi. Ärine bwl jalğa aluşılar üşin tiimdi şığar. Sebebi bağa arzan boladı.  Biraq osığan qaramastan biznes ortalıqtar men oyın-sauıq orındarın salu azaymay otır. Tiisinşe, bwl ekonomikadağı kiristiñ azayuına ıqpal etetini anıq.

Mınanı da ayta keteyik. Biılğı jıldıñ mausım-qırküyek aylarında ötetin EKSPO-2017 aumağınıñ jalpı kölemi şamamen 173,4 gektardı qwraydı. Onıñ 25 gektarı körme keşenine arnalğan bolsa, qalğanı keñseler men qonaq üyler, oyın-sauıq ortalığı, twrğın üy keşenderi bolmaq.

Jıljımaytın mülik jönindegi sarapşı Daniyal Baybolovtıñ sözinşe, 2018 jılğa qaray bos qalğan keñseler sanı eki ese ösui mümkin. «Qazirgi jağday oñay bolıp twrğan joq. Biznes ortalıqtarındağı bos alañdar 30%-dı qwrap otır. Köptegen kompaniyalar keñselerin jauıp, ğimarattar bosap jatır, bäsekelestik artıp keledi. Keybir biznes ortalıqtar bağanı ädeyi arzandata bastadı. Kommerciyalıq ğimarat ieleriniñ tabısı azaydı. Al 2018 jılğa qaray bos keñseler sanı qazirgiden de köp boladı dep oylaymın», - deydi sarapşı.

Al eger EKSPO körmesi ötkennen keyin ondağı ğimarattar jalğa beriletin bolsa, onda keñseler qorı tağı arta tüsedi. Birinşiden, bwl swranısqa say bolmaydı degen söz. Ekinşiden, ğimarattarın, sauda orındarın jalğa berip otırğandardıñ jağdayın tağı qiındata tüsedi. Nätijesinde eşkimge kereksiz «jansız» ğimarattar sanı arta bermek.

“The Qazaq Times”