Resey prezidenti jäne Japonnıñ bas uäziri. Foto: Posttimes

Säuirdiñ soñğı künderi Japoniya prem'er ministri Mäskeude arnayı memlekettik saparda bolıp qaytqanı belgili. Qazir Şığıs Aziya öñirlik qayşılığınıñ jaña deñgeyde twr. Eki el basşılarınıñ Mäskeudegi kezdesui bir qatar mañızdı mäseleler töñireginde nükte qoyuğa tırıstı. Japon bas uäziri Şinzo Abe (Sindzo Abe) men Resey prezidenti Vladimir Putin Japoniyanıñ soltüstigindegi araldardıñ ekonomikasın ortaq damıtu isi turalı keñesti.

Bwl kezdesu Resey üşin «Qiır-Şığıstağı segiz ekonomikalıq selbestik» josparında ilgerleuşilik dep sanauğa boladı. Putinge qarağanda japon prem'eri Reseyge köbirek saparlay bardı. Dese de bwl jolğı kelissözge eki tarap ta qızu ıntalı boldı. Resey jaq Japoniyanıñ kelissöz ötkizu turalı wsınısına belsendi jauap qaytarıp, osı kelissöz arqılı Japoniyanıñ soltüstik araldarındağı şekaralıq daudı bäseytuge tırısqan. Sonımen birge, Japoniyamen ekonomikalıq selbestik ornatuğa küş salğan.

Ukraina mäselesinde Japoniya da Reseydi teristep, oğan qarata birqatar sankciyalar salğan edi. Bwl eki el qatınasın tipti de uşıqtırıp jibergen bolatın. Tipti bwl kez eki el qatınasınıñ toqırauğa wşırağan kezi deuge boladı. Bıltırdan beri “Thaad” jüyesin Korey tübegine ornatu mäselesi Reseydiñ Japoniya, Koreya jäne AQŞ qatarlı elderge degen közqarasına salqındıq qostı. Zımıranğa qarsı jüyeni ornatuğa tübegeyli qarsılığın bildirip, birneşe ret eskertu de jasağan bolatın.

Mine bwlar, eki el arasındağı kirbeñdiktiñ negizgi tüyinderi. Bwl tüyinder şeşuin tappasa Soltüstik Araldar şekaralıq dauı bir şeşimge toqtauı mümkin emes. Biraq, bwl jolğı Japoniyanıñ wsınısı Reseyge ülken oray deuge boladı. Sebebi, qazirgi kezde araldardağı şekaralıq daudı birden şeşuge mümkindik joq. Tek, Japoniyamen ekonomikalıq selbestik jasauğa boladı. Qiır-Şığısqa Japoniyadan investiciya tartudıñ ülken mümkindigi boldı.

Al, Japoniyanıñ kelissöz arqılı qol jetkizgeli otırğanı ne bolmaq? Japoniya twrğısınan oylap qarağanda, kelissöz arqılı Reseyden keletin strategiyalıq şabuıl qısımın bäseñdetu kerek boldı. Reseyge täueldi Japon tizbek araldarınıñ eki jağalauınan Resey wşaqtarı wşıp şığıp, äue şarlauın jasaydı. Bwl keñistik Japoniya territoriyasına öte jaqın bolğandıqtan territoriya qauipsizdigine öte qauipti sanaladı. Japon prem'eri bwl jolğı kelissöz arqılı Japon tizbek araldarındağı Resey wşaqtarınıñ wşuın tizgindeudi de maqsat etip kelgen. Oğan qosa, Resey-Qıtay äue qorğanıs seblestigin Japon teñizinde jüzege asuına kedergi keltiru maqsatı da boldı deuge boladı. Qıtaydıñ öñirdegi salmağın arttırmau Japoniyanıñ tübirli müddesine sayatını tağı bar.

Reseyde jaylau jaqındağan twsta şekaralıq dauda Putinniñ özgelerge jol bere qoyuı ekitalay. Japondıq äriptesi de mwnı anıq bilip otır. Ekonomikalıq selbestik kelissözi jeleuimen şekaralıq kelisimdi jeñ işine jasıra bardı deuge bolmaydı. Biraq, birqatar şeteldik sarapşılar bwl kelissözden özge de maqsattardı taldap şığarıptı. Şinzo Abeniñ eñ bastı maqsatı şekaralıq dau da, ekonomikalıq kelisimde wpay tügendeu de emes, ol energetika salasında wzaq bolaşaqtıñ kelisimge qol jetkizu üşin kelissöz ötkizdi dep sanaydı.

Resey şekaralıq kelisimge kelmeytini anıq. Ol üşin Japoniyanıñ ekonomikalıq selbestigine qol jetkize almay qalam ba dep alañdaydı. Şinzo Abe bwl jerde Reseyge ekonomikalıq selbestik kelisimin berse, tağı bir bwyımtayın aytuına tolıqtay qaqısı bar. Japoniya üşin şekaralıq daudı şeşip bere almasa da, wzaq merzimge energetika kelisimin jasasa alsa japon bas uäziriniñ de bäsi tügel boldı degendi bildiredi.

The Qazaq Times