اقىن ماعيزا قۇناپياقىزىنىڭ 50 جاسقا تولعان مەرەي تويىنا وراي 30 قاراشا كۇنى الماتى قالاسى "الاتاۋ" ءداستۇرلى ونەر تەاترىندا "ولەڭ-ءسوزدىڭ پاتشاسى" اتتى ادەبي سازدى جىر كەشى وتەدى.

ماعيزا قۇناپياقىزى - 1972 جىلى 15 مامىردا التاي ايماعى بۋىرشىن اۋدانى شۇڭقىر اۋىلىندا تۋعان.
قىتايداعى «تۇلپار» ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى.
2000 جىلى قىتايدا وتكىزىلگەن ءمۇشايرانىڭ ءبىرىنشى ورىن جەڭىمپازى. 2000 جىلى «ارتىعالي ىبىراەۆ» اتىنداعى، 2003 جىلى «تاڭجارىق جولدىۇلى» اتىنداعى، 2010 جىلى بەكەت اتانىڭ 265 جىلدىعىنا، 2013 جىلى استانا كۇنىنە ارنالعان، ساكەن يماناسوۆ، عافۋ قايىربەكوۆ اتىنداعى ءمۇشايرادا ءبىرىنشى ورىن، الماتى قالاسىنىڭ 1000 جىلدىعىنا ارنالعان ءمۇشايرادا ەكىنشى ورىن العان. «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالعان (2016). حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى.
«قىزىل شولپى» (2011), «اي جۇزىنە كوپ قاراپ» (2012), «قىزىل قايىڭ» (2016) اتتى جىر جيناقتارى جارىق كورگەن.

ماعيزاعا مول شىعارماشىلىق تابىس، قالامىنا قارىم،  وتكىزىپ جاتقان شىعارماشىلىق كەشىنە ساتتىلىك تىلەيمىز.

اقىننىڭ "قازاق ادەبيەتى" گازەتىنە شىققان ءبىر توپ ولەڭىن وقىرمانعا ۇسىنامىز.

 

ماعيزا قۇناپياقىزى

ءسوز اۋلاعان كۇن

قادالدىم نەگە جالعىز نۇكتەگە،
سۇڭگى-مۇز كىرپىك، كوز جاۋراپ.
ۇيلەسىم تاپپاي مىناۋ تىرلىكتەن،
كەڭىستىكتە ۇشقان ءسوزدى اۋلاپ.

شاقشاداي باستا زىمىران ويلار
تابانىم جەردى مەكەندەپ.
تىزبەگىن ءسوزدىڭ اڭدۋمەن ءوت­تىم،
«تۇسىمنان قاشان وتەر؟» دەپ…

سان سوقتىرادى سيقىر ءسوز-الەم،
اڭعال جاندارعا تەك بىزدەي.
جالعان ساۋلەگە كوز اربالعاندا،
ءوت­تى دە كەت­تى جەتكىزبەي!

كول بەتىنەن دە جىلىلىق ىزدەپ،
ايدى دا كوكتەن قىزىقتاپ.
قوس مەكەندى ءومىر كەشكەننەن سوڭ با،
الاڭ-سالاڭمىن، ۇمىتشاق.

جۇرەكتى شانشىر سەزىمدەرىم كوپ،
جاي تاپپاس جىر بوپ تىنعانشا.
سيقىرلى ءسوزدى زارىعا كۇتىپ،
قۇسۇيقى بولعان ءتۇن قانشا؟!

شات­تىققا شومام ءسوز اۋلاعان كۇن،
بولىسپەي قالاي ىركەمىن؟!
كەستەلى جىرمەن
جىلاعان جۇرەك
كوز جاسىن ەپپەن سۇرتەمىن!

باۋدىڭ ءجىبى

«قايدا قالدى» دەيسىڭ بە «بالعىن كۇنىڭ»؟
بالعىن كۇندى ەسىمە الدىم بۇگىن.
سىرلى ىدىسقا جاتاتىن بوياپ انام،
قوي جۇنىنەن يىرگەن باۋدىڭ ءجىبىن.

باۋدان كەيىن توقىلار باسقۇرىڭىز،
جوعالماسىن وسى ءبىر ءداستۇرىمىز.
باسقۇر توقۋ كەلمەسە قولىڭىزدان،
قولى شەبەر بىرەۋگە تاپسىرىڭىز.

عۇمىر كەشكەم جوق پا ءوزى مەن ەرتەدە؟
الدە جىلدار ءبىزدى تەز جونەلتە مە؟
شىرىشتالعان سىرماقتىڭ ويۋلارىن،
تىككەن كەزدەر ەسىمدە كولەڭكەدە.

شوقىسى مەن شوقىسى يىقتاسقان،
تاۋ سىعالار، كۇن تۇرسا ءسۇيىپ باستان.
ات سۋارعان بالانىڭ قالجىڭى ازداي،
كولەڭكەسى ورەنىڭ ءتيىپ-قاشقان.

سۋ العالى بارعاندا تاس تۇمادان،
شەلەگىڭدى اپ قاشقان جاقسى ما ادام؟
مەن وقۋعا كەتكەن كۇن قىلجاقباس ۇل،
اۆتوبۋستىڭ سوڭىنان شاپقىلاعان.

كولىك جۇيتكىپ شىققاندا بۇراڭ بەلگە،
قول بۇلعايسىڭ تۋعان جەر، مۇنار كولگە.
ءبىر نوقات بوپ ول ارت­تا قالا بەرگەن،
شاپقىلاۋمەن «جەتەم» دەپ ءبىراز جەرگە.
…قاراشا ۇيگە ەگە بوپ ءبىر ەرمەگى،
ماڭدايىنا ءتۇسىپتى جىل ورنەگى.
قيمىلىمەن ايتىپ ەد، «ەسەيدىڭ» دەپ،
تىزەسىندە وتىرعان جۇگەرمەگى.

كەيىن قايتقان بار كىمنىڭ بالا شاعى؟
قۋعان سايىن بەلدەردەن ءارى اسادى.
جەر وشاقتا قۇرت قاينار كەشەگىدەي،
جۇگەرمەكتەر كوبىككە تالاسادى.

ساناي ما ەكەن ەندى ولار ءبىزدى بوتەن،
ءبىز جوقتا دا كۇن سولاي كۇلدى مە ەكەن؟
اق بوز ات مەن كەتكەن كۇن قامشى جەگەن،
نەگە سونشا ۇرعانىن ءبىلدى مە ەكەن؟!
جولىقتىرما، ءتاڭىرىم، قايعى ەلىنە،
توزاڭ قونعىش كوڭىلدىڭ اينەگىنە.
مۇيىزىندەي سول باۋدىڭ كولبەيدى ءومىر،
كەلدىم ەكەن، داريعا-اي، قاي جەرىنە؟!

اق جايىقتىڭ بەتىندە اي ەكەۋمىز

قايىق شولدەپ قاربىتىپ تولقىن جۇت­تى،
اق جايىقتىڭ بەتىندە اي ەكەۋمىز.
وت­تان قاشىپ، قوش كورگەن سالقىندىقتى،
بىرىمىزگە ءبىرىمىز ساي ەكەمىز.

قالقىپ جۇرگەن كوز سالىپ سۋرەتىنە،
ايدىڭ سوزعان ءسۇت قولىن قايتارمايمىن.
قايىق جازعان جازۋدى سۋ بەتىنە،
وقىپ شىقتىم ىشىمنەن، ايتا المايمىن!
تامشىلاردىڭ كوزىندە سۇراق قالعان،
اعىسپەنەن جارىسقان قيال قانداي؟
جاعالاۋدا سامسىعان شىراقتاردان،
جاپىراقتىڭ جانارى ۇيالعانداي.
ءيسىن سەزدىم بالدىردىڭ ءوزىن كورمەي،
«قوش كەلدىڭ!» دەپ تۇرعانداي سۋ استىنان،
قانداي عاجاپ شاق مىناۋ، جايىق مەنى،
اسپانمەنەن، ايمەنەن ۇلاستىرعان!

تولقىن كەلىپ شايماسا قۇم دا جۇدەۋ،
قالاتىنداي ءۇزىلىپ ارمان ءانى.
قايتا-قايتا سۇڭگيدى سۋعا بىرەۋ:
«اق جايىققا كوپ بولدى بارماعالى!»

اعىپ كەتسەم كاسپيگە اپارادى،
تولقىن، سەنىڭ ىرقىڭا قالاي كونسەم؟!
قايتايىقشى اي ۇيگە،
بۇدان ارى،
باس ايلانار تومەنگە قاراي بەرسەڭ!
اق جايىقتىڭ بەتىندە اي ەكەۋمىز…

جاۋعان شىعار

جاۋعان شىعار التايعا قىرباق دەگەن،
قاراشا بۇل ومىرگە ءبىزدى اپ كەلگەن.
بالاڭ اقىن بولۋعا جاراماي ءجۇر،
شەشە ساعان جازا الماي ءبىر جاقسى ولەڭ.

قايتقان قۇستار وقىسا ۇزدىگە جىر،
مازالاعان شىعار وي ءسىزدى نە ءبىر.
قاۋىنشىنىڭ قاق تىلگەن قاربىزىنداي،
قاق ءبولىنىپ وتۋدە ءبىزدىڭ ءومىر.

جازا المايسىڭ دەپ مەنى كۇلەدى ولەڭ،
اي ۇندەمەس توبەمە تۇنەگەنمەن.
سىرقىراسا اياعىم ءوزىڭدى ويلاپ،
شىرت ۇيقىمنان سولداتشا تۇرەگەلەم.
جاقسى كوردىڭ نەسىنە شەكسىز مەنى،
بارار ەدىم، ءبىر سىزىق وتكىزبەدى.
عافۋ اقىن قولىنا تۇسپەي كەتكەن
سىيلار ەدىم بايلىقتى، جەتكىزبەدى.

الەمدەگى ەڭ عاجاپ اسىل ءانسىڭ،
كوز جاسىڭدى بالاڭنان جاسىرارسىڭ.
قايتپاس ساپار اكەمدى الىپ كەتىپ،
وت تا جاعىپ، وتىن دا تاسىعانسىڭ.
كىم قارادى سول كەزدە حال-جايىڭا؟
قىرىق جاستا كوندىكتىڭ سارعايۋعا.
التى بالا قولىندا ءبىر-ءبىر قالام،
سىزىق سالىپ بەرگەمىز ماڭدايىڭا.
توزە ءبىلدىڭ سالسا دا اسپان بۇلىك،
شەتىمىزدەن وقۋعا ات­تاندىرىپ.
ۇزاتىلىپ الىسقا كەتە باردىق،
جيەگىنە كوزىڭنىڭ جاس قالدىرىپ…

ارعى بەت­تە كۇن اياز، الاڭدادىم،
كۇت­تىم بۇگىن تاعى تاڭ اعارعانىن.
جالىنامىن، امان-ساۋ ءجۇرىڭىزشى،
ساعان تاعى جاقسى ولەڭ جازا المادىم…

مەنىڭ اكەم

مەنىڭ اكەم – جەردە ەمەس، كوكتەگى ادام،
ء(بىر-اق تۇندە كوككە ۇشىپ كەتكەن ادام).
ءبىر ادامعا «ءاي، سەن!» دەپ سويلەمەستەن،
رەنجىتپەي ەشكىمدى وتكەن ادام

ءورىس قانداي، ول كەزگى قونىس قانداي!
اي دا ءبىزدىڭ توبەدە تولىسقانداي.
بۋداقتاعان اۋىلدىڭ ءتۇتىنى دە،
«ساعىنارسىڭ ءبىزدى ءالى…» دەپ ۇشقانداي!

سىبىزعىدان ءبىر اۋەن ەسىلمەس قۇر،
بولدى اقىرى جەتپەس وي، شەشىلمەس سىر.
سونان بەرى اسپانعا اڭتارىلتىپ،
كورىنبەدى، امال نە، وتىز بەس جىل!

كولبەڭدەيدى ماڭىمدا كوبىك ادام.
تياناقسىز كورىنەر كوبى ماعان.
ساعىنىشتىڭ مونشاعىن كوزگە ءتىزىپ،
كەي ءسات­تەرى ابايسىز توگىپ الام.

بۇل عۇمىردىڭ الدى – شۋ، ارتى قانداي؟
سابىرىمدى ساعىنىش سارقىعانداي.
اجال نەگە بولماعان ادىلەت­تى،
كەلىسىمگە كەلەتىن، تارتىپ الماي….

بالالىعىم شاشىلدى…
جيناعام جوق.
تەرىپ الىپ بىرەۋگە سىيلاعام جوق.
تاستاپ كەتە المايمىن، يت ءومىردى،
ۇل مەن قىزىم ساعىنىپ، قينالار دەپ…

كوزدىڭ نۇرى كوپ كۇتىپ سەلدىرەدى،
قاراشىعىم اعاردى، ءمولدىر ەدى…
مىنەزى دە ،ءتۇرى دە اۋمايتۇعىن،
«اكەسىنىڭ قىزى» ەدىم، ەل بىلەدى….

كۇز دەگەنىڭ…

جەرگە تۇسكەن جەمىستەر، سولعان گۇلىم.
ايتىپ جاتىر ءبىر مەزگىل بولعاندىعىن.
كوڭىلشەكتەۋ جاپىراق تەز سارعايىپ،
سابىرلىسى سەزدىرمەس توڭعاندىعىن.

ءجيى-ءجيى بۇلت بىزگە جۋىقتايدى.
كولگە بالا جۇزۋگە قۇنىقپايدى.
جىلتىر ءسوزى سەكىلدى كەيبىرەۋدىڭ،
كورىنگەنمەن كۇن كوزى، جىلىتپايدى.

ساعىنىشتى ەسىڭە سالا جۇرەر،
سارعايۋدىڭ ازابىن دالا بىلەر.
جاندىك بىتكەن تىعىلاد جەر قوينىنا،
قايتقان قۇس پەن قالعان قۇس – ءبارى ابىگەر….

مەزگىل وسى دىبىسىن بىلدىرمەگەن،
ودان ەشكىم قاشۋعا ۇلگەرمەگەن.
كۇز – سولعىنداۋ بوياۋدىڭ جيىنتىعى،
كۇز دەگەنىڭ – شەرتپە كۇي، كۇمبىرلەگەن!

كۇز دەيسىڭ بە؟

مىناۋ كۇزدەن جىلىلىق ىزدەيسىڭ بە؟
كوزدىڭ جاسىن كولدەت­تى بۇگىن ماۋسىم،
سارعىش كويلەك كيىنگەن قىز كەيپىندە.

جۋىپ-شايىپ بارادى جولدا بارىن.
دارمەنسىزبىن،
جاڭبىردان قورعالادىم.
تامشىلاردىڭ توزە الماي ەكپىنىنە،
توگە سالدى اعاشتار قولدا بارىن.

جات­تى جەردە جاپىراق، سىر بۇكپەدى.
بۇتاقتار دا شۋلاسىپ، دۇرلىكپەدى.
قىز دەگەنىڭ سوڭىنا ساعىنىشتىڭ
قويادى ەكەن وسىلاي ءبىر نۇكتەنى…