ۆلاديمير پۋتين مەن ۆولوديمر زەلەنسكيدىڭ العاشقى كەزدەسۋى. فوتو: ريا نوۆوستي

رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين ءبىر كۇن بۇرىن تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعانمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەن كەزدە ۋكراينامەن بەيبىتشىلىك كەلىسىم بويىنشا ءوزىنىڭ تالاپتارىن ايتقان. پۋتين-ەردوعان اراسىنداعى تەلەفون ديالوگى ءبىر جارىم ساعاتقا سوزىلعان.

بايقاپ وتىرعانىمىزداي تۇركيا سوڭعى ۋاقىتتاردا ارا اعايىن ەل بولۋعا بارىنشا كۇش سالىپ جاتىر. بۇل ارادا تۇركيانى بەلسەندىلىككە يتەرمەلەگەن ءوز مۇددەسىنەن بولەك باتىس ىقپالى دا بار. ۋكرايناعا قولداۋ كورسەتىپ كەلە جاتقانىمەن ناتو نەمەسە اقش ۋكراينا مەن رەسەي ورتاسىندا جاراستىرۋشى بولا المايدى. ۇيتكەنى رەسەي ۋكرايناعا ءدال سول ناتو مەن اقش مۇددەلەرىنە توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن دە ىلاڭ سالىپ وتىر.

تۇركيا پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى يبراگيم كالين BBC-گە بەرگەن جاۋابىندا رەسەيدىڭ تالاپتارىن «اۋىر تالاپتار» جانە «جەڭىل تالاپتار» دەپ ەكىگى ءبولىپ باعالاعان. رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ ۋكراينانىڭ بەيتاراپتىق ۇستانىمدى قابىلداۋى جانە ناتو-عا كىرمەۋى قاتارلىلار شارتتارى ۋكراينا ءۇشىن وڭاي قابىلداۋعا بولادى دەپ سانايدى كالين.

دەگەنمەن، رەسەيگە قاۋىپ توندىرگەنى ءۇشىن ۋكراينانىڭ قۇرالسىزدانۋى، دەناتسيفيكاتسيالاۋ جانە ورىس ءتىلىنىڭ قورعالۋى سىندى تالاپتارى زەلەنسكي باسقارىپ تۇرعان قازىرگى ۋكراينا ءۇشىن اۋىر سوعادى.

ۋكراينا مەن رەسەي پرەزيدەنتتەرى ءبىر-بىرىمەن بەتپە-بەت كەزدەسىپ سويلەسۋگە دايىن ەكەنىن ايتىپ كەلەدى. بىراق، ەكەۋى جۇزبە-ءجۇزى كەزدەسكەن كۇننىڭ وزىندە دە ءبىر دە ەكىلى كەزدەسۋمەن تۇتاس قايشىلىق شەشىلىپ كەتۋى ەكىتالاي. ەكى تاراپ ءۇشىن دە دونەتسك پەن لۋگانسكتىڭ جانە قىرىمنىڭ ستاتۋسى بويىنشا كەلىسىمگە كەلۋ تىپتەن اۋىر. رەسەيدىڭ اۋىر تالاپتارى اراسىندا 2014 جىلى زاڭسىز اننەكتسيالاپ العان قىرىمدى ۋكراينا تارابى رەسەيدىڭ تەرريتورياسى رەتىندە رەسمي مويىنداۋى كەرەك.

رەسەيدىڭ تالاپتارىنا كەلىسكەن جاعدايدا نە بولادى؟

ۋكراينادا عانا ەمەس، الەم ەلدەرىندە دە بۇل كەلىسىم ءپۋتيننىڭ جەڭىسى قاتارى باعالانۋى ابدەن مۇمكىن. رەسەيدىڭ ءوز ىشىندە مەملەكەتتىك ارنالاردىڭ جەتىلگەن ساياسي پروپاگانداسى بىرەر اپتا ىشىندە رەسەيلىكتەردى جەڭىستىڭ بۋىنا ۇرىندىرارى ءسوزسىز. بۇنداي جاعداي ۋكراينا ءۇشىن، ونىڭ قازىرگى ۇكىمەتى ءۇشىن تىم اۋىر، ۋركيانا مەملەكەتتىك تۇتاستىعى مەن ۇلتتىق بىرلىگى تاعى ءبىر ۇلكەن سىن قاتەردە قالادى.

ەڭ جامانى، كەلىسىم ماسكەۋ تالاپتارىنا نەگىزدەلە وتىرىپ جانە جان-جاقتى جاسالعنا جاعدايدا بولاشاقتا ۋكرايناعا اسكەري وپەراتسيالار جاساۋدىڭ جۇزدەگەن سىلتاۋى دايىندالىپ قويىلادى.

كەيبىر تۇيتكىلدى ماسەلەلەر دە بار.

رەسەيدىڭ تالاپتارى ءبىر قاراعاندا وسىنشاما سوعىس جۇرگىزىپ، مىڭداعان ادامنىڭ ءومىرىن قيۋعا تاتي ما دەگەن سۇراقتىڭ تۋارى زاڭدى. ماسەلە ءپۋتيننىڭ ۇزاق مەرزىمدىك ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان اقش-قا قارسى ارەكەتىندە بولىپ وتىر. بىلايشا ايتقاندا، ماسكەۋ باۋىرلاس ءارى كورشى ۋكراينادا سوعىس زاردابىنىڭ اۋىرلىعىنا قاراماستان قالايدا اقش-تىڭ مىسىق تابانداپ العا باسقان قادامدارىنا توسقاۋىل قويۋدى ماقسات ەتكەندىگىندە.

قالاي بولماسىن سوعىستان ەڭ اۋىر زارداپ شەگەتىن تاعى دا ۋكراينا مەن ونىڭ قاراپايىم حالقى بولماق. ءبىر عانا بومبا كۇيرەتكەن تۇرعىن ءۇيدى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ءوزى بىرەر ايدى قاجەت ەتەدى، ال ۋكراينادا سوعىس قيراتقان اۋىلدار مەن قالالاردى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن قانشاما جىل مەن قانشالاعان ۇرپاقتىڭ ءومىرى زايا كەتەدى.

The Qazaq Times