بريتاندىق بەلگىلى زاڭگەر دجەففري نايس لوندوندا تاۋەلسىز سوت قۇرىپ، قىتاي ۇكىمەتىنىڭ شىڭجاڭداعى ارەكەتتەرىن گەنوتسيد نەمەسە ادامزاتقا قارسى قىلمىس ەكەنىن تەكسەرمەك. بۇل قىتاي ۇكىمەتىن شىڭجاڭداعى تۇرىك ازشىلىقتارىن باسىپ-جانشۋ ارەكەتتەرىن ايىپتاۋدىڭ سوڭعى مۇمكىندىگىنە رەتىندە باعالانادى.

سوت بىرنەشە مارتە كۋاگەرلەردەن تىڭداۋلار وتكىزىپ جاڭا ايعاق-دالەلدەردى ۇسىنادى دەپ كۇتىلۋدە. ادام قۇقىقتارىن قورعاۋشى ادۆوكات دجەففري نايس بۇعان دەيىن بۇرىنعى سەربيا پرەزيدەنتى ميلوشەۆيچتى بالقان سوعىسى ءۇشىن ايىپتاۋ پروتسەسىن باسقارعان. ونىڭ كەزەكتى باستاماسىنا دۇنيەجۇزىلىك ۇيعىر قۇرىلتايىنىڭ ارنايى ءوتىنىشى سەبەپ بولعان.

ارنايى قۇرىلعان تاۋەلسىز سوت شىڭجاڭدا قۋعىن-سۇرگىن كورگەن كوپتەگەن ۇيعىر جانە وزگەدە از ساندى ۇلت وكىلدەرىنەن جاۋاپ الۋ، تەكسەرۋ، انىقتاۋ جۇمىستارىنا كىرىسە باستاعان. الداعى ۋاقىتتا شىڭجاڭداعى ساياسي لاگەرلەردە (رەسمي بەيجىڭ «ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارى» دەپ كورسەتەدى) كۇزەتشى بولعان بىرنەشە كۋاگەر سوتقا قاتىساتىنى بەلگىلى بولدى.

جاقىندا Associated Press شىڭجاڭداعى مۇسىلمان ازشىلىق وكىلدەرىنىڭ سانىن ازايتۋ ءۇشىن قىتاي بيلىگى اۋىر اياق ايەلدەرگە مىندەتتى تۇسىك جاساتۋ جانە جۇكتىلىكتى بولدىرمايتىن شارالاردى مىندەتتەپ جاتقانىن جازدى. باتىس ەلدەرى بۇل ساياساتتى ادامزاتقا قارسى قىلمىس رەتىندە باعالادى. لوندوندا قۇرىلعان تاۋەلسىز سوتتا بۇل ماسەلەلەردە ءجىتى قاراستىرىلماق.

2017 جىلدان باستاپ قىتاي ۇكىمەتى تەرروريزمگە قارسى كۇرەس جانە قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋ جەلەۋىمەن شىڭجاڭداعى تۇرىك ازشىلىقتارىن بۇرىن-سوڭدى بولماعان قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراتتى. ترامپ اكىمشىلىگى قىتاي ۇكىمەتىنىڭ قازاق، ۇيعىر سەكىلدى شىڭجاڭداعى از ساندى ۇلتتارعا جۇرگىزگەن ساياساتىن «گەنوتسيد» قاتارىنا جاتقىزۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرىپ جاتقانى تۋرالى دا اقپاراتتار بار. قازىرشە، شىڭجاڭداعى باسىپ-جانشۋ، ەركىندىكتى شەكتەۋ ارەكەتتەرىنە قاتىستى شەنەۋنىكتەرگە ارنايى سانكتسيا ەنگىزىلگەن. ءتىپتى، ترامپتىڭ دەموكرات باسەكەلەسى بايدەن دە بەيجىڭ بيلىگىنىڭ شىڭجاڭداعى ارەكەتتەرىن «گەنوتسيد» رەتىندە باعالاعان.

رەسمي بەيجىڭ تاۋەلسىز سوت تۋرالى ءالى تۇسىنىكتەمە بەرگەن جوق. شىڭجاڭداعى از ۇلتتارعا جاسالعان ارەكەتتەردى «گەنوتسيد» رەتىندە ايىپتاۋلاردى تەرىسكە شىعارىپ، «ويدان شىعارىلعان» دەگەن مالىمدەمەلەر جاساپ كەلگەن. ايتا كەتۋ كەرەك، لوندونداعى تاۋەلسىز سوتتىڭ سوڭعى شەشىمى قالاي بولسا دا، سوت شەشىمى ەشبىر ەلدىڭ بيلىگى ءۇشىن مىندەتتى بولمايدى.

“The Qazaq Times”