اقش پەن تايۋاننىڭ ارەكەتى ورتالىق ازياعا جاڭا سىناق الىپ كەلمەك

اقش-تاعى ستراتەگيالىق جانە حالىقارالىق قاتىناستاردى زەرتتەۋ ورتالىعى وسى اپتادا جاڭا زەرتتەۋ ناتيجەسىن جاريالاپ، اقش پەن تايۋانعا (تايۆان) ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنىڭ ەكونوميكالىق، باقىلاۋ جانە قاۋىپسىزدىك سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا كەڭەس بەردى. سونداي-اق، دەموكراتيالىق نورمالار مەن ەرەجەلەرگە نەگىزدەلگەن حالىقارالىق ءتارتىپتى قولداۋعا جانە ايماقتاعى بەيبىتشىلىك پەن وركەندەۋگە قاۋىپ توندىرەتىن ديكتاتۋراعا قارسى ىنتىماقتاسا كۇرەسۋگە شاقىردى.

ستراتەگيالىق جانە حالىقارالىق قاتىناستاردى زەرتتەۋ ورتالىعى جاريالاعان جاڭا زەرتتەۋ بايانداماسى «كونۆەنتسيا جوبالاۋ: اقش-تىڭ ءۇندى-تىنىق مۇحيت ايماعىنداعى ەركىن جانە اشىق ستراتەگياسى مەن تايۆاننىڭ وڭتۇستىككە باعىتتالعان جاڭا ساياساتىنىڭ ۇشتاسۋىن زەرتتەۋ» (Charting Convergence: Exporingthe Intersection of the US Free and Open Indo-Pacific Strategy and Taiwan’s New Southbound Policy) دەپ اتالادى.

اتالعان زەرتتەۋ تاقىرىبىنا ساي، اقش پەن قىتايدىڭ ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى ستراتەگيالىق قادامدارى زەرتتەلگەن. 2017 جىلى جاريالاعان اقش-تىڭ سول ايماققا باعىتتاعان ستراتەگياسىندا قىتايدىڭ ارتىپ كەلە جاتقان ىقپالىنا قارسى ارەكەت ەتۋ كوزدەلگەن. اقش قىتايدىڭ ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى ارەكەتتەرى ەكونوميكا مەن قورعانىس ىستەرىنىڭ اگرەسسياعا تولى ەكەنىن سىنعا الادى.

ءۇندى-تىنىق مۇحيتى دەپ اتالاتىن قىتايدىڭ شىعىسى، وڭتۇستىك-شىعىسى، وڭتۇستىگى، جانە وڭتۇستىك-باتىسىنداعى الىپ ايماقتىڭ گەوساياسي جاعدايلارى سوڭعى جىلدارى كوپ وزگەرىستەرگە ۇشىرادى. بۇعان اقش پەن تايۋان قاتىناسىنىڭ دا جاڭا باعىتى اسەر ەتتى. اقش بۇل ايماقتاعى قىتايدىڭ ىقپالىنا قارسى تۇرۋ ماقساتىندا تايۋان قاتارلى بىرقاتار ەلدەرگە قولداۋدى كۇشەيتىپ كەلەدى. وسىعان ساي تايۋاندا ءوزىنىڭ جاڭا ستراتەگياسىن 2016 جىلى جاريا ەتكەن. وندا ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى 18 مەملەكەتپەن قاتىناستى نىعايتۋ باستى كوزدە ۇستالعان.

سوڭعى ونجىلدىقتارداعى ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى گەوساياسي وزگەرىستەردىڭ قىسىمىنا جاۋاپ رەتىندە امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن تايۋان «اشىقتىق، ەركىن ساۋدا، ادام قۇقىقتارى جانە دەموكراتيا» باعىتتارىن باسا كورسەتەتىن جانە ايماقتى جاڭا ەرەجەگە ەنگىزەتىن ارەكەتتەر جاساۋدا. نازار اۋدارارلىعى، قىتاي بۇل جاعىندا تىعىرىققا تىرەلسە، تابيعي تۇردە قۇرلىقتاعى ىقپالىن ودان سايىن كەڭەيتۋگە تىرىسادى. بۇل ورتا ازيا سىندى قىتايعا جاقىن ايماقتاعى ەلدەرگە جاڭا قىسىمداردى الا كەلەدى.

“The Qazaq Times”