فوتو: تسەنتر زانياتوستي ناسەلەنيا

بۇگىن استانا قالاسىندا پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قاتىسۋىمەن جاستار جىلىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى.

«نۇر الەم» ورتالىعىندا وتكەن شارادا نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاستاردى قولداۋ جىلىندا مەملەكەت پەن جاستار ساپالى، قولجەتىمدى ءبىلىم، تۇراقتى جۇمىس، باسپانا جانە وتباسىن قۇرۋعا مۇمكىندىك جاساۋ ماسەلەلەرىنە باسا نازار اۋدارۋى ءتيىس دەدى. وسىعان بايلانىستى بۇگىن ءبىز وسى ءتورت باعىت بويىنشا جاريالانعان ستاتيستيكالاردى جاريالاۋدى ءجون كوردىك.

ساپالى دا ساپاسىز ءبىلىم

2017-2018 جىلعى ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر بويىنشا، قازاقستاندا 127 جوعارى وقۋ ورنى بار. ولاردىڭ ىشىندە 47 ۋنيۆەرسيتەت مەملەكەتتىك، 75 جوعارى وقۋ ورنى جەكەمەنشىكتە. بۇدان بولەك 5 شەتەلدىك جوو بار. اتالمىش ءبىلىم وردالارىندا ءتالىم الىپ جاتقان ستۋدەنتتەردىڭ جالپى سانى 496 209 ادام. ولاردىڭ 64,3 پايىزى قازاق تىلىندە، 31,9 پايىزى ورىس تىلىندە، 3,8 پايىزى اعىلشىن تىلىندە وقيدى. ستۋدەنت جاستاردىڭ ستاتيستيكاسىنا قاراپ، قازاقستاندا جاستاردىڭ ءبىلىم الۋىنا بارلىق جاعداي جاسالعان دەپ ايتۋعا بولادى. بىراق ءدال قازىر ەلىمىزدە ءبىلىمنىڭ ەمەس، ديپلومنىڭ، تامىر-تانىستىقتىڭ ءداۋىرى ءجۇرىپ تۇرعانىن ەستەن شىعارماعان دۇرىس شىعار. سەبەبى شەتەلدە ءبىلىم الىپ، قازاقستاننان كەتىپ جاتقان جاستاردىڭ دا سانى از ەمەس. سوڭعى ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر بويىنشا، قازىرگى  تاڭدا شەتەلگە ءبىلىم الۋعا كەتكەن 120 مىڭ قازاقستان ازاماتى بار. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى رەسەي، قىتاي، تۇركيا، وڭتۇستىك كورەيا ەلدەرىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋدى. قازىردىڭ وزىندە اتالمىش ستۋدەنتتەردىڭ قانشاسىنىڭ ەلگە قايتىپ ورالاتىنى، ال قانشاسىنىڭ سول جاقتا قالاتىنىن ءدوپ باسىپ ايتۋ قيىن...

تۇراقتى دا تۇراقسىز جۇمىس

ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، 2018 جىلدىڭ ءىى توقسانىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، ەلىمىزدەگى جۇمىسپەن قامتىلعان جاستاردىڭ سانى 2,1 ميلليون ادام. ونىڭ ىشىندە 1,5 ميلليون ادام جالدامالى جۇمىسكەر بولسا، 456 مىڭ ادام ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندار قاتارىنا جاتادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا جۇمىسپەن قامتىلدى دەلىنگەن جاستاردىڭ ءوزىنىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر. «جالدامالى جۇمىس پەن ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ» - دەگەن ءسوز «ءبىر دە كول، ءبىر دە ءشولدىڭ» كەبى. ەندى Finprom.kz ساراپشىلارىنىڭ 2018 جىلدىڭ 3 ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا جاستار اراسىنداعى جۇمىسسىزدىققا بايلانىستى ستاتيستيكاسىنا كوز جۇگىرتەيىك. 2018 جىلدىڭ العاشقى ءۇش اي بويىنشا جۇمىسسىز جاستار رەيتينگىن ەلىمىزدىڭ قارجى ورتالىعى سانالاتىن الماتى قالاسى باستاپ تۇر. وڭتۇستىك استانادا 16, 2 مىڭ جاس جۇمىسسىز ءجۇر. بۇل جالپى رەسپۋبليكالىق كورسەتكىشتىڭ 19,3 پايىزىن قۇرايدى. ەكىنشى ورىندا 13,5 مىڭ جاسقا جۇمىس تاۋىپ بەرە الماي وتىرعان تۇركىستان وبلىسى (بۇرىنعى وقو). ءۇشىنشى ساتىدا جاڭا جىلدان بەرى باسىنان داۋ ارىلماي تۇرعان قاراعاندى وبلىسى. بۇندا جۇمىسسىز جۇرگەن جاستاردىڭ سانى 7,3 مىڭ ادام. ارينە بۇل ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر 100 پايىز دۇرىس دەپ ايتا المايمىز. بىراق ەل نازارىنا ۇسىنىلعان زەرتتەۋلەردىڭ قورىتىندىسى وسىنداي.

باسپانا

Ranking.kz ساراپتاما ورتالىعىنىڭ ستاتيستيكاسى بويىنشا، قازاقستاندا باسپاناسىز جۇرگەن ازاماتتاردىڭ سانى 2,5 ميلليون ادامدى قۇراعان. بۇل شامامەن ەل حالقىنىڭ 14 پايىزى. «جاستار ءۇنى» قوعامدىق قورىنىڭ 2016 جىلى الماتى قالاسىنىڭ جاستارى اراسىندا جۇرگىزگەن الەۋەمتتىك ساۋالناما قورىتىندىسى بويىنشا، وڭتۇستىك استانا جاستارىنىڭ شامامەن 14 پايىزىنىڭ عانا جەكە باسپاناسى بار. 28 پايىزى پاتەر جالداپ تۇرادى. 40 پايىزى اتا-اناسىمەن نەمەسە تۋىستارىمەن بىرگە تۇرادى. ساراپشىلار پىكىرىنشە، قازاقستان ءدال قازىرگى قارقىنمەن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن جۇرگىزەتىن بولسا، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ حالىقتى باسپانامەن قامتۋ ستاندارتتارىنا 2035 جىلى جەتەتىن بولادى. ال حالىق سانىنىنىڭ جىل وتكەن سايىن ءوسىپ جاتقانىن ەسكەرسەك، قازاقستاننىڭ بۇۇ ستاندارتتارىنا جاقىن ۋاقىتتا جەتەتىنىنە سەنۋ قيىن.

وتباسىن قۇرۋ

ستاتيستيكا بويىنشا، قازاقستاندا ورتا ەسەپپەن جىگىتتەر 29 جاستا، قىزدار 26 جاستا وتباسىن قۇرادى. «جاستار ءۇنى» قوعامدىق قورىنىڭ الماتى قالاسى جاستارىنىڭ اراسىندا جۇرگىزگەن الەۋمەتتىك ساۋالناماسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، شاھار جاستارىنىڭ شامامەن 35 پايىزى «تۇراقتى جۇمىس پەن باسپانانىڭ جوقتىعىنان وتباسىن قۇرا الاماي جۇرگەندىگىن» ايتقان.

2016 جىلعى ستاتيستيكا بويىنشا، قازاقستاندا 140 840 نەكە قيىلعان. ونىڭ ىشىندە 51 775 وتباسى اجىراسقان. الەۋمەتتانۋشى مامانداردىڭ پىكىرىنشە، جاس وتباسىلاردىڭ اجىراسۋىنىڭ باستى سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى، جۇمىسسىزدىق جانە الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ تومەندىگى.

جوعارىدا ايتىلعان ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە قاراپ، قازاقستاندا جاستار ماسەلەسى قانشالىقتى دارەجەدە ۋشىعىپ تۇرعانىن ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق سياقتى. جاستاردى جيناپ الىپ، تاڭ اتقانشا اقىل ايتىپ، 27 جىلدا جەتكەن جەتىستىكتەر جونىندە جىر-داستان وقۋ سونشالىقتى قيىن دۇنيە ەمەس ەكەندىگى دە بەلگىلى. جاستاردىڭ ءبىلىم الۋىنان باستاپ، وتباسىن قۇرۋىنا دەيىنگى ارالىقتاعى شەشىلمەگەن ماسەلەلەردى شارت-شۇرت شاپالاق پەن فلەشموب شەشپەيتىندىگى دە انىق. بيلىكتىڭ 2019 جىلدى «جاستار جىلى» دەپ جاريالاۋى قانشالىقتى وڭ ناتيجە بەرەتىنىن ءدال قازىر ءدوپ باسىپ ايتۋ قيىن ارينە. بىراق بۇگىن «نۇر الەمدە» وتكەن شاراعا قاراپ، بۇل باستامانىڭ جۇزەگە اسۋىنا دا ەرىكسىز كۇمانمەن قارايسىڭ...

"The Qazaq Times"