قۇجاتسىز قالعان قانداستى قانداي تاعدىر كۇتىپ تۇر؟

بۇگىن «ادىرنا» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ وكىلدەرىمەن بىرگە الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانى ۇڭگىرتاس اۋىلىنا ساپارلاي بارىپ قايتتىق. بۇل جولعى ساپاردىڭ باستى ماقساتى ۇڭگىرتاس اۋىلىنا ون كۇن بۇرىن شقو-دان قونىس اۋدارعان قىتايدان كەلگەن وتباسىنىڭ ءحال جاعدايىن ءبىلۋ بولدى.

فوتو: QT

فوتو: QT

قازاقستانداعى اۋىلداردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ توزىعى جەتىپ، شىقپا جانىم شىقپانىڭ كۇنىن كەشىپ وتىرعاندىعى بەلگىلى عوي. ۇڭگىرتاس اۋىلىنىڭ دا سىرتقى كەلبەتى ءبىزدى ءدال سولاي قارسى الدى. اۋىلدا مەكتەپ پەن اكىمشىلىكتەن باسقا گۇلدەنىپ تۇرعان عيماراتتى كوزىمىز شالمادى. ءبىز ءحال-جاعدايىن بىلۋگە بارعان وتباسى اۋىلدىڭ شەتكەرى تۇسىندا كەڭەستەر وداعى كەزىندە سالىنعان توزىعى جەتكەن ەكى قاباتتى ۇيدە تۇرادى ەكەن. ءبىزدى زەرە، ەسقار جانە نۇردانا ەسىمدى ءۇش بالاسىن جەتەكتەگەن بەرزات جۇماعازى ەسىمدى ازامات كۇتىپ الدى. امان-ساۋلىق سۇراسقاننان كەيىن ۇيگە ەندىك. ۇيگە كىرگەننەن كەيىن ناقتى ءمان-جايدى انىقتاۋ ءۇشىن وتاناسى روزا وتانبەكتى سوزگە تارتتىق. روزا حانىم قازاقستانعا كەلىپ نەندەي قيىندىقتارعا تاپ بولعانىن تومەندەگىدەي تارقاتتى.

روزا وتانبەك: «مەن 2007 جىلى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اقسۋات اۋىلىنا كەلگەنمىن. 10-11 سىنىپتى سوندا وقىدىم. سودان كەيىن سەمەي كوللەدجىنە وقۋعا ءتۇستىم. ءدال وسى كەزدە ناعاشىلارىم وسكەمەن قالاسىنداعى نۇرلى كوش اۋىلىنان ءۇي الىپ، مەنىڭ اتىما راسىمدەيتىن بولدى. مەنىڭ تۇراقتى تىركەۋىم ءۇيدىڭ يەسى مەن بولعاندىقتان سوندا بولدى. بىراق كەيىننەن مەنىڭ تىركەۋىم بازادان انىقتالمادى. ءبىرىنشى بالامنىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگىن جاساتاردا ناعاشىلارىم تۇراقتى تىركەۋ جونىندەگى انىقتامانى جىبەرىپ بەردى. بىراق مەن ولاردىڭ ونى قالاي العانىن بىلمەيمىن. كەيىن ەكىنشى-ءۇشىنشى بالام دۇنيەگە كەلگەندە مەنىڭ تۇراقتى تىركەۋىم ەشقانداي جەردەن شىقپادى. بۇل جەردە نەگىزگى كىنا قالالىق كوشى-قون باسقارماسىندا دەپ ويلايمىن. سەبەبى مەن تىركەۋ انىقتاماسىن ءبىر رەت الىپ بارعاندا تىركەۋى كەرەك قوي. كەيىننەن مەن ولارعا تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ ءۇشىن ءۇش رەت قۇجات تاپسىردىم.  بىراق ولار ەشقايدا تىركەمەدى. ەڭ سوڭعى رەت ولار ماعان ايتقاندا بازادا بارسىز، «زاپروس» جىبەردىك دەدى. ول كەزدە 2017 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا پاسپورتىمنىڭ مەرزىمى بىتپەگەن. مەن ونىڭ الدىندا ىقتيار حاتىمدى جوعالتىپ الدىم. سوسىن مەن كوشى-قون پوليتسياسىنا باردىم. ول جەردەگىلەر ماعان اقسۋات اۋىلىنا بارىڭىز دەدى. اقسۋات اۋىلىنداعىلار ماعان ءسىز كىنالى ەمەسسىز وسكەمەن قالاسىنداعىلار بىزگە زاپروس جىبەرۋى كەرەك دەدى. سودان مەن وسكەمەن قالاسىنا قايتىپ كەلىپ، كوشى-قون پوليتسياسىنا بارىپ، ايتتىم: «سىزدەر اقسۋاتقا زاپورس جىبەرۋلەرىڭىز كەرەك ەكەن» دەدىم. ولار «مىنە جىبەرىپ قويدىم» دەپ جاۋاپ بەردى. كەيىننەن ءساۋىر ايىندا تسون-عا بارىپ انىقتاما الايىن دەسەم، مەنىڭ بازادا تىركەۋىم تاعى جوق. مەندە ين بارلىعى بار... قىتايدان كەلگەندەگى قۇجاتتارىمنىڭ بارلىعىنىڭ ۋاقىتى اۋىل مەن كوشى-قون پوليتسياسىنىڭ اراسىندا شاپقىلاپ جۇرگەندە ءوتىپ كەتتى. تىركەۋ بولماعان جاعدايدا بالالاردىڭ قۇجاتتارىن جاساتۋ مۇمكىن ەمەس. مەن تەك ءبىرىنشى بالامنىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگىن عانا جاساتا الدىم. قالعان ەكەۋىندە مەتىركەسىنەن باسقا ەشقانداي قۇجات جوق. جاساتايىن دەسەم ماعان تىركەۋىڭىزدى الىپ كەلىڭىز دەيدى. ال مەندە ول جوق. قازىر بالالارىم مەديتسينالىق كومەكتەر الىپ جاتقان جوق. سەبەبى تۇراقتى تىركەۋىڭ بولماسا ەشقانداي اۋرۋحانا بالالاردى قابىلدامايدى...وسى جەردىڭ كوشى-قون پوليتسياسىنىڭ وكىلدەرى ازىرگە ءالى كەلگەن جوق» - دەدى.

فوتو: QT

سۇحبات بارىسىندا اڭگىمەگە بەرزات پەن روزانىڭ ۇڭگىرتاسقا كوشۋىنە تىكەلەي مۇرىندىق بولعان «قايىرىمدى قانداستار» بىرلەستىگىنىڭ باسشىسى، باحارگۇل تابىسقىزى ارالاستى: «ءبىز الەۋمەتتىك جەلىدەن وسى كىسىلەردىڭ ۆيدەولارىن كورىپ، ەرىكتى جاستار قارجى جيناپ، وسىندا الىپ كەلدىك. كەيىننەن قىتاي كونسۋلدىعىنا قۇجاتتارىن وتكىزدىك. 10-15 كۇننىڭ ىشىندە قىتاي جاقتان جاۋاپ كەلدى. بىرەۋى تارباعاتايدا، بىرەۋى التايدا تۋعان دەگەن انىقتاما جىبەردى. انىقتاما بويىنشا، ەكەۋىدە قازاقستانعا زاڭدى تۇردە كەلگەن. قازىر قىتاي كونسۋلدىعىندا ەكەۋىنىڭ دە قۇجاتى جاسالىپ دايىن تۇر. بىراق ولار ونى بىزگە بەرمەي وتىر. ولاردىڭ ايتۋىنشا، بۇلار قازاقستاندا ون جىل بويى قۇجاتسىز جۇرگەن. «بۇل قىتايدىڭ ازاماتى. سەندەر بۇعان ارالاسا المايسىڭدار. بۇلار ءبىزدىڭ ادامدار. سول ءۇشىن ءبىز بۇلاردى قىتايعا جىبەرەمىز. ءۇش بالانىڭ قۇجاتتارى جوق. ءبىز ولارمەن اينالىسپايمىز» دەدى كونسۋلدىقتاعىلار... ءبىز مىنا پاتەردى ارەنداعا الىپ بەرگەنبىز. قازىر قوردىڭ اتىنان ايىنا 7 مىڭ تەڭگە تولەپ وتىرمىز. بۇلاردىڭ دا ادام ۇقساپ ءومىر سۇرۋگە قۇقىعى بار عوي. بالالاردىڭ، وسى ەكەۋىنىڭ قۇجاتتارىن جاساپ بەرۋ كەرەك».

بىراق باحارگۇل تالاسقىزىمەن سۇحبات بۇنىمەن اياقتالعان جوق. اڭگىمە بارىسىندا باحارگۇل حانىم بىزگە ءوزىنىڭ قولىندا بەرزات پەن روزا سياقتى قيىندىقتارعا تاپ بولعان 400-گە جۋىق ادامنىڭ ارىزدارى مەن قۇجاتتارى بار ەكەندىگىن ايتىپ، وسى ازاماتتارعا كومەكتەسۋ قاجەت ەكەندىگىن جەتكىزدى. ءوز كەزەگىندە ۇڭگىرتاسقا ءبىزدى باستاپ بارعان «ادىرنا» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ قىزمەتكەرى قۇرمەتوللا مۇحامەدحان اتالمىش ماسەلەلەرگە زاڭدىق تۇرعىدا كومەكتەسەتىندىكتەرىن ايتتى.

فوتو: QT

وسىدان كەيىن ءبىز بەرزات جۇماعازىنى ەرتىپ ۇڭگىرتاستاعى ورتا مەكتەپكە بەت الدىق. ونداعى ماقسات بەس جاسقا تولسا دا اتا-اناسىنىڭ قۇجاتتىق ماسەلەلەرىنە بايلانىستى ساباققا بارا الماي وتىرعان نۇردانانى مەكتەپكە ورنالاستىرۋ. بىراق وكىنىشكە وراي مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارى سىمبات ەسىمدى ازاماتشا ءبىزدى اۋىلدىق اكىمشىلىككە بارۋعا كەڭەس بەرىپ كەرى قايتاردى. ءبىلىم ورداسى قىزمەتكەرلەرىنەن وسىنداي جاۋاپ العاننان كەيىن ۇڭگىرتاس اۋىلدىق اكىمشىلىگىنە باردىق. بارساق ادەتتەگىدەي اۋىل اكىمى ورنىندا جوق بولىپ شىقتى. بىراق ەرجان داۋرەنباەۆ ەسىمدى ورىنباسارى ءبىزدى اكىمشىلىك دالىزىننەن كۇتىپ الدى. ءمان-جايدى ءتۇسىندىرىپ ايتقاننان كەيىن، ەرجان مىرزا بارلىعىن اۋىل اكىمىنە جەتكىزەتىندىگىن، بالالاردى مەكتەپكە ورنالاستىرۋ، مەديتسينالىق ەكپە الۋ ماسەلەلەرىنىڭ بارلىعىن شەشەتىندىكتەرىن ايتىپ، بەرزاتتى ەرتەڭ تاڭعى ساعات 10-00-دە اكىمشىلىككە شاقىردى.

"ادىرنا" مۇشەسى ق. مۇحامەدحان جانە بەرزات جۇماعازى. فوتو: QT

الماتى قالاسىنا كەلە سالعان بەتتە ءبىز «ادىرنا» قوعامدىق بىرلەستىگىمەن بىرىگىپ جۇمىس ىستەپ جۇرگەن تاۋەلسىز ادۆوكات ابزال قۇسپانعا حابارلاسىپ، «بەرزات پەن روزاعا جانە وسى سياقتى قۇجاتتىق قيىندىقتارعا تاپ بولعان ازاماتتارعا زاڭدىق كومەك بەرە الاسىز با؟» دەگەن سۇراق قويدىق.

زاڭگەر ابزال قۇسپان. فوتو: QT

ابزال قۇسپان: «قازاقستانعا زاڭدى تۇردە كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ  ەشقايسىسى كەرى قايتارىلمايدى. مەملەكەت ولاردى قايتارۋعا مۇددەلى ەمەس. ولار ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن قۇجاتتارىنىڭ مەرزىمىن وتكىزىپ الدى. بۇل جەردە قانداستارىمىزدىڭ وزدەرىنىڭ دە كىناسى بار. سالاقتىق بار، ساۋاتسىزدىق بار. بىراق ولار سولاي ەكەن دەپ استانا جاقتاعى ادامداردا قاراپ وتىرمايدى. قازىر ولار وزدەرى بىزگە بايلانىسقا شىعىپ جاتىر. مەن قۇداي قالاسا «ادىرنانى» باسقارىپ وتىرعان ارمان اۋباكىر سياقتى ازاماتتارمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيمىن. ءبىز وسىنداي جەكەلەگىن ماسەلەلەرگە بايلانىستى «ادىرنانىڭ» اتىنان، ارمان اۋباكىر مەن تاۋەلسىز ادۆوكات ابزال قۇسپان كوشى-قون كوميتەتىنە، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە جانە باس پروكۋراتۋراعا بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە قاتىستى مەموراندۋمعا قول قويۋعا بايلانىستى حات جولدادىق. ويتكەنى جوعارىدا وتىرعان ادامدارعا بۇل كىسىلەردىڭ ارىز-شاعىمى جەتپەيدى. ءبىز وسى ەكى ورتاعا التىن كوپىر بولۋ ماقساتىندا وسى جۇمىستاردى اتقارىپ جاتىرمىز.  مەن ءوزىم ويلايمىن، بۇل ماسەلە بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا شەشىلەدى. زاڭنىڭ بىلگىلى ءبىر ءتارتىبى بۇزىلدى. بىراق ءبىر نارسەنى ءتۇسىنۋىمىز قاجەت. مەملەكەت ءوزىنىڭ ساياساتىن قالاي جۇزەگە اسىرادى؟ مەملەكەت ءوزىنىڭ ساياساتىن تەك قانا زاڭ شىعارۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرادى. بۇل ماسەلەدە مەملەكەت ءوزىنىڭ ساياساتىن الدە قاشان ايقىنداپ قويعان. ياعني ول سىرتتاعى قانداستارىمىزدىڭ قازاقستانعا كەلۋىنە، قونىس اۋدارۋىنا مۇددەلى. بۇل ساياساتى كوشى-قون زاڭىندا ناقتى كورىنىس تاپقان. جالپى، مەملەكەتتىڭ مۇددەسىنە قارسى كەلمەيتىن ءىس-ارەكەت بولعاننان كەيىن، مەن بۇل ماسەلە شەشىلەدى دەپ سەنىممەن ايتا الامىن. مەن بۇل ىسكە مىندەتتى تۇردە ارالاسامىن» - دەدى

«The Qazaq Times» پورتالى بۇل ماسەلەنى نازاردا ۇستايتىن بولادى. سايتىمىزعا الداعى ۋاقىتتا اتالمىش ماسەلەگە بايلانىستى ماتەريالداردى جاريالايمىز.

"The Qazaq Times"