عالامدىق جىلىنۋدىڭ توقتاعانى جالعان بولىپ شىقتى

Science Advances جۋرنالىندا جاڭا زەرتتەۋ جارىق كوردى. ماقالا اۆتورلارى سوڭعى ون بەس جىلدا الەمدىك جىلىنۋدىڭ باياۋلاعانى تۋرالى تەوريانىڭ جالعاندىعىن اشكەرەلەۋگە تىرىسىپتى. بۇل تۋرالى bbc.com عىلىم جاڭالىقتارىندا حابارلاندى. 

عىلىمي ەڭبەكتىڭ يەلەرى سوڭعى جيىرما جىلدا جاڭاعى تەوريانى جاقتاۋشىلار سۋ مەن مۇحيتتاردىڭ ورتاشا تەمپراتۋراسىن تولىق ەسەپكە الماي وتىر دەگەن پىكىرىن ورتاعا سالدى.

ءبىراز عالىمدار 1998-2014 جىلدار ارالىعىندا عالامدىق جىلىنۋ توقتادى دەگەن. الايدا،قايتا تەكسەرۋ ناتيجەسىنەن كەيىن، بۇل ۇعىمدى جاڭاعى ماقالا اۆتورلارى تەرىسكە شىعارىپ وتىر. نەگىزى، ولار عالامدىق جىلىنۋدىڭ ءالى ءجۇرىپ جاتقانىن دالەلدەۋگە تىرىسىپ جۇرگەن ءبىرىنشى ادامدار ەمەس.

بۇل تەوريا باسقا دا ءبىر توپ عالىمداردىڭ كۇدىگىن تۋدىرعان بولاتىن. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ايگىلىسى – امەريكالىق مۇحيت پەن اتفوسفەرا قۇبىلىسى ۇلتتىق باسقارماسىنىڭ (NOAA) بىلتىر جاريالاعان مالىمەتى بولاتىن.

وندا دا سۋ مەن مۇحيتتاعى تەمپراتۋراسىنىڭ وزگەرۋ شاپشاڭدىعى ەسەپكە الىنباي وتىرعانى باسا ايتىلعان. عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، بۇل وزگەرىس جىلدامدىعى ەكى رەت تومەندەگەن.

عالىمدار ەندى جاڭا زەرتتەۋ قورىتىندىسى بويىنشا، الەمدىك جىلىنۋ توقتادى دەگەن بوس ءسوز دەگەنگە كەلدى. عالامدىق جىلىنۋ، شىندىعىندا سول باياعى 1950-1999 جىلدارداعى كۇيىن ءالى ساقتاپ كەلەدى.

ەندى، زەرتتەۋ ناتيجەسىنە ساي، NOAA ونەركاسىپ الپاۋىتتارى مەن ساياساتكەرلەردىڭ سىن ساداعىنا ءىلىندى. ولار ۇلتتىق باسقارمانى عالامدىق جىلىنۋ ماسەلەسىن ۇلعايتىپ وتىر دەپ كىنالادى. بىراق، NOAA كوپتەگەن عالىمداردىڭ قولداۋىنا يە بولۋدا. ولاردىڭ قاتارىندا الگى جاڭا زەرتتەۋ ەڭبەگىنىڭ يەلەرى دە بار.

ولاردىڭ پىكىرىنشە، سۋ مەن مۇحيتتىڭ تەمپراتۋراسى قانشا جىلدار بويى دۇرىس ەسەپتەلمەگەن. NOAA ماماندارى قولدان ەشتەڭە ۇيىمداستىرىپ وتىرعان جوق، كەرىسىنشە، جاعدايدى وڭاۋعا تىرىسۋدا.

عالامدىق جىلىنۋ 1998-2014 جىلدارى توقتادى دەگەن تەوريا العاش 2013 جىلى پايدا بولدى. ونىڭ اۆتورلارى كليمات وزگەرىسى بويىنشا ۇكىمەتارالىق ساراپشىلار توبى ەدى. ولاردىڭ مالىمدەمەسى سوڭعى بىرنەشە جىلدا زور تانىمالدىققا ءتىپتى، ۇلكەن قولداۋعا يە بولدى.

"The Qazaq Times"

بەك ايدار