بۇگىن 31 مامىر قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىنە وراي، الماتى قالاسىندا 1931-1933 جىلدارداعى اشارشىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان ەسكەرتكىش اشىلدى. ەسكەرتكىش قابانباي باتىر مەن ناۋرىزباي باتىر كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى «قاراعايلى» ساياباعىنا ورناتىلعان. قولا مەن گرانتيتتەن جاسالعان، بيىكتىگى 3 مەتر ەسكەرتكىشتىڭ اۆتورلارى ساۋلەتشى ايدوس بۇركىتباەۆ، دۋلات ۇسەنباەۆ، قانات بەگۋليەۆ. 

ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك مانۋمەنتتىڭ قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن جاسالعاندىعىن ايتتى. بۇدان بولەك ول قازاقستاندا 1918-1933 جىلدار ارالىعىندا 3 ميلليوننان استام ادام وپات بولعاندىعىنا، 1937-1938 جىلداردا مىڭنان استام قازاق زيالىلارى رەپرەسسياعا ۇشىراعاندىعىن تىلگە تيەك ەتتى.

ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىنا جينالعان الماتى قالاسىنىڭ ءبىر قاتار تۇرعىندارى مەن قوناقتارى مانۋمەنتتىڭ تەك 1931-1933 جىلدارعى اشارشىلىق قۇرباندارىنا عانا ارنالعانىنا كوڭىلدەرى تولمايتىندىعىن جەتكىزدى.

"ۇلى دالا" ساياسي ۇيىمىنىڭ توراعاسى عابيدەن جاكەي

وسىعان بايلانىستى «عابيت مۇسىرەپوۆ» اتىنداعى قوردىڭ پرەزيدەنتى، «ۇلى دالا» ساياسي ۇيىمىنىڭ توراعاسى عابيدەن جاكەي بىلاي دەيدى: بۇگىن ءبىز الماتىدا ۇلتىمىزدىڭ 60 پايىزىن جوعالتقان ساياسي قۋعىن-سۇرگىن، ياعني گەنوتسيد قۇرباندارىنا ارنالعان ەسكەرتكىشتى اشىپ جاتىرمىز. بىراق ءبىز بۇل ەسكەرتكىشتى 1991 جىلى تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى قويۋىمىز كەرەك ەدى. ەندى ەشتەن كەش جاقسى دەيدى عوي. ءبارىبىر ەسكەرتكىش ورناتىلدى بىراق، قازىر ءبىز تۇرعان جەردە قازاقتىڭ قانشاما زيالى قاۋىمى اتىلدى. بۇل جەرگە قان سىڭگەن جەر. بۇگىنگى ورناتىلعان ەسكەرتكىش تاريحتى تەك ءبىر جاعىنان عانا كورسەتىپ وتىر.

بۇعان دەيىن تۋلاق ۇستىندە بالا كوتەرىپ تۇرعان قازاق ايەلەنىڭ بەينەسى كورسەتىلگەن ەسكەرتكىشتى ءبىراز جۇرت سىنعا العان ەدى.

تەمىر ۇستاسى ايتبەرگەن قۇلمەنتەگى

بۇل جايىندا مانۋمەنتتىڭ اشىلۋىنا كەلگەن بەلگىلى تەمىر ۇستاسى ايتبەگەن قۇلمەنتەگى: بۇل ەسكەرتكىشتى ستۋدەنت بالالار جاساپ شىقتى. ءبىز وسىندان 20-25 جىل بۇرىن وسى جەرگە ۇلكەن تاس قويىپ ەدىك، وسىنداي نارسە قويىلۋى كەرەك دەپ ايتىلىپ ەدى. ال ەندى 30 جىل وتكەننەن كەيىن سول باستاما ارەڭ دەگەندە ورىندالىپ تۇر. بۇل ۇرپاققا تاربيە بەرۋ ءۇشىن وسى ارقىلى رەسەيدىڭ بىزگە جاساعان گەنوتسيدىن وسكەلەڭ ۇرپاق ءبىلۋى كەرەك. ءبىز وسى ەسكەرتكىشتى جاساعان جاس بالالارعا ءوز ريزاشىلىعىمىزدى بىلدىرەمىز.»

مانۋمەنتتىڭ رەسمي اشىلۋ سالتاناتى اياقتالعاننان كەيىن. ەسكەرتكىش الدىندا «جەلتوقسان قوزعالىسىنىڭ» وكىلدەرى ساياسي سەبەپتەرمەن تۇرمەدە وتىرعان ماكس بوقاەۆتى، تالعات اياندى، جانبولات مامايدى بوساتۋلارىن تالاپ ەتىپ نارازىلىق شاراسىن وتكىزدى

"جەلتوقسان قوزعالىسىنىڭ" وكىلدەرى.

ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قازاقستانعا تانىمال ۇلىقبەك ەسداۋلەت، ءجۇرسىن ەرمان،  ەرمۇرات باپي، دوس كوشىم، ايدوس سارىم، مۇحتار تايجان سىندى ازاماتتار قاتىستى.

“The Qazaq Times”