الماتىنى دامىتۋعا قوسىمشا قارجى ءبولىندى

الماتىنىڭ 2017 جىلعا ارنالعان بيۋدجەتى ناقتىلاندى. قالانىڭ ءجىو-ءنىڭ 2,6%-عا ارتۋى، جەرگىلىكتى جانە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ كىرىس جوسپارىنىڭ ارتىق ورىندالۋى جانە 123 ملرد تەڭگەنىڭ ۇنەمدەلۋى ارقىلى بيىلعى جىلدىڭ بيۋدجەتى 48,9 ملرد تەڭگە بولىپ بەكىتىلدى. بۇل تۋرالى الماتى اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى. 

اكىمدىكتىڭ مالىمەتىنشە، ءبىرىنشى توقساندا ينۆەستيتسيا كولەمى 13%-عا، تۇرعىن ءۇي سالۋ 34%-عا، بولشەك ساۋدا 8,6%-عا، ءونىم ءوندىرۋ 4,5%-عا، قۇرىلىس سالۋ 1,6%-عا، بايلانىس 1,3%-عا ارتتى. وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە تۇسكەن سالىق كولەمى 4%-عا، جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە تۇسكەنى 6% -عا كوبەيدى. وتكەن جىلى جەرگىلىكتى بيۋدجەتتىڭ كىرىس سالاسى 12,2 ملرد تەڭگەگە، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتە 102,6 ملرد تەڭگەگە ارتىعىمەن ورىندالدى. دەگەنمەن، بيۋدجەتتەن الۋ جىل سايىن ءوسىپ كەلەدى. الماتى ەلىمىزدىڭ ەڭ ءىرى مەگاپوليسى ەكەنى جانە كەڭ كولەمدى ينۆەستيتسيانى قاجەت ەتەتىنى ەسكەرىلىپ، 2017 جىلى بيۋدجەتتىك الىمدار ازايدى.

مىسالى، قالانىڭ كوشە-جول جەلىسىن دامىتۋ، قوعامدىق كولىكتى پايدالاناتىن جولاۋشىلارعا دۇرىس جاعداي جاساۋ ماقساتىندا ۇزىندىعى 95 كم بولاتىن جولدارعا ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن قوسىمشا 2,5 ملرد تەڭگە بولىنەدى. 2,4 ملرد تەڭگەگە الاتاۋ اۋدانىنداعى «العاباس»، «اقبۇلاق»، ناۋرىزباي اۋدانىنداعى «قالقامان»، «التىن الاش» ەلدى مەكەندەرىندە جاڭا جولدار سالىنادى.

11,5 ملرد تەڭگەگە سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتەتىن ىڭعايلى ءارى جاڭا 297 اۆتوبۋستار، بۇلاردان وزگە كولىك تۇراعىنىڭ بارىنشا ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن 40 ەۆاكۋاتور الىنادى.

قالانى كورىكتەندىرۋ ىسىنە 19,7 ملرد تەڭگە جۇمسالادى. جىبەك جولى، پانفيلوۆ، گوگول، قابانباي باتىر كوشەلەرى مەن استانا الاڭىنداعى جۇرگىنشى جولدارى رەتكە كەلتىرىلەدى، يان گەيلدىڭ كونتسەپتسياسى بويىنشا ءار اۋدانداعى 16 كوشەدە اللەيالار، لاندشافتار، ۆەلوسيپەد جولدارى، بالالاردىڭ ويىن الاڭدارى، كولىك قوزعالىسىنىڭ «قاۋىپسىز» ايماقتارى پايدا بولادى. 6 سكۆەرگە، ءبىر ساياباققا، ءبىر بۋلۆارعا اعىمداعى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. قالا تۇرعىندارىنا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن تولەباەۆ، بايسەيىتوۆا كوشەلەرى مەن ەسەنتاي وزەنىنىڭ جاعالاۋىندا 3 جۇرگىنشى ايماعى پايدا بولادى.

472 اۋلا اينالاسى جوندەلەدى، وعان 7,7 ملرد تەڭگە جۇمسالادى. 10 كم ارىق جانە ارىق وتپەلەرىندە جوندەۋ جۇمىستارى باستالادى، ۇلكەن قاراسۋ وزەنىنىڭ جاعالاۋى، كىشى الماتى وزەنى وڭىرىندەگى گيدروتەحنيكالىق قوندىرعىلار جاڭارتىلادى. جەتىسۋ اۋدانىنداعى «دۋمان» ەلدى مەكەنىندەگى زيراتتى اباتتاندىرۋعا 200 ملن تەڭگە بولىنەدى.

الەۋمەتتىك سالاعا قوسىمشا 2,6 ملرد تەڭگە ءبولۋ جوسپارلانعان. ونىڭ 207,6 ملن تەڭگەسى بىلىمگە، ياعني جەكە بالا باقشالاردا مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى وقىتۋعا تاپسىرىس بەرۋگە، بالالاردى تاربيلەۋگە، مەملەكەتتىك بالا باقشالارداعى بولەمەلەردى وڭتايلاندىرۋعا، 8 مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى مەكەمەلەردەگى اپاتتى جاعدايلاردى جويۋعا جۇمسالادى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا 2018 جىلى ەنگىزىلەتىن مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا 100% دايىن بولۋ ءۇشىن 2148 بىرلىك كومپيۋتەر الۋعا جانە جالپى الاڭى 35 000 م2 بولاتىن 440 توسەكتى ونكولوگيالىق ورتالىق قۇرىلىسىن سالۋدىڭ جوبالى-سمەتالىق قۇجاتتارىن (جسق) دايىنداۋعا قوسىمشا 557,9 ملن تەڭگە بولىنەدى.

تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان بولىگىنە قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن 1,8 ملرد تەڭگە ءبولۋ جوسپارلانعان. قىسقا مەرزىمدى كاسىبي دايىندىقتان 7 مىڭ ادام وتەدى، «تۇرعىنى شاعىن ءۇي» جانە «جەكە تۇرۋ ورتالىعى» جوبالارى ىسكە اسىپ، بۇلاردا 65 ادامعا قىزمەت كورسەتىلەدى، بۇلاردا كۇندىز مۇگەدەك بالالار تاربيلەنەدى. 50 ناشار وتباسىلدار ءۇشىن وتباسى مەن بالالاردى قولداۋ ورتالىعى» قۇرىلادى. «بولاشاعى بار بالا» پيلوتتى جوباسى قولعا الىنىپ، مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى بالالارعا الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتىلەدى. قالانىڭ سپورتتىق الەۋەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن قوسىمشا 758,5 ملن تەڭگە قاراستىرىلعان.

تۇرعىن ءۇي-كوممنۋالدى شارۋاشىلىقتى مودەرنيزاتسيالاۋ جانە 64 ۇيدەگى ەسكى ليفتەردى الماستىرۋ، 30 ءۇيدى كەشەندى جوندەۋ مەن 33 ءۇيدىڭ شاتىرىن جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ جسق دايىنداۋ ءۇشىن 896 ملن. تەڭگە بولىنەدى. ينجەنەرلىك جەلىلەردى سالۋ ءۇشىن قوسىمشا 1,9 ملرد. تەڭگە قاراستىرىلعان.

قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىنا 2,5 ملرد. تەڭگە بولىنەدى. ەكولوگيانى جاقسارتۋ جونىندەگى كەشەندى جوسپار اياسىندا كولىكتەردىڭ ۋلى جانە زالالدى زاتتاردى قانشالىقتى شىعاراتىنىن انىقتايتىن 10 بىرلىكتى گازاناليتيكالىق كەشەن الىنادى. بۇلاردان وزگە توتەنشە جاعداي كەزىندە تۇرعىنداردى جىلۋمەن قامتاماسىز ەتەتىن جىلجىمالى ءمودۋلدى قازاندىق جانە 7 بىرلىكتى ارنايى تەحنيكا الىناتىن بولادى.

الماتىدا كەلەر جىلدىڭ اياعىندا بۇۇ-نىڭ وڭىرلىك حابى اشىلادى. وعان حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ 19 اگەنتتىگى مەن وكىلەتتىكتەرى قاتىسادى. وسىعان وراي قاجەتتى جسق دايىنداۋ ءۇشىن بيىلعى جىلى 50 ملن. تەڭگە بولىنەدى.

«الماتى -2020» دامۋ باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - قالانىڭ بارلىق اۋدارىنىڭ بىردەي دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ. سونىمەن، 2017 جىلى قالانىڭ ناقتىلانعان بيۋدجەتى - 542,4 ملرد. تەڭگە، ونىڭ ۇستىنە وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا دامۋ بيۋدجەتى 21 ملرد تەڭگەگە ارتىپ، 163 ملرد تەڭگەنى قۇرادى.

“The Qazaq Times”