Foto: bbc.com

Zertteuşiler köp jwmıs jasaytın adamdardıñ, az jwmıs jasaytındarğa qarağanda jalaqı men sıyaqını tömen alatındığın däleldegen. BBC Capital-dıñ aytuınşa, şamadan köp jwmıs istegen adamdardıñ eñbegi önimsiz boladı.

Styuart Nomimicu Birmingemnen Tokioğa köşkennen keyin dostarımen, tuıstarımen habar alısudı  toqtatqan. Oğan onıñ otbası alañday bastadı. Sonımen qatar, olar Nomimicudıñ keñsede tañ atqannan keşke batqanğa deyin jwmıs isteytindikten, onı sol jaqta qonıp, twrıp jür eken degen oyğa kelgen. Jwmıs kestesiniñ tığızdığı otbasın tañ qaldırğan äri senimsizdik tanıtqan. Nomimicu olardı sendiru üşin arnayı bir aptalıq  jwmısınıñ beynerolik tüsirgen de, äleumettik jelige jükitep salğan.  Onıñ videosı YouTube-ta millionnan asa körsetilim jinağan. Beynerolikte  düysenbiden senbige deyingi qarqındı äri qızu jwmıs künderi tüsirilgen. Ol bir aptada nebäri 35 sağat wyıqtap, 78 sağat jwmıs istegen jäne senbi küngi de 6 sağatı tağı bar.

Nomimicu aptasına 80 sağat  tınbay jwmıs istep jürgen. Bir küni ol öziniñ üyinde esinen tanıp qalğan.

«Karosi» degen tüsinik bar eken, mağınası – «qaljıraudan ölimge deyin».

Nomimicudıñ osınday şarşauı men qajuı wzaqqa jalğaspadı, alayda onıñ ayuınşa, «keybir tokiolıq kompaniyalardıñ qızmetkerleri osınday ömirdi jıl boyı süredi».

Foto: bbc.com

Ötken jıldıñ qazan ayında Japoniyanıñ eñbek, äl-auqat jäne densaulıq saqtau ministrligi  karosi turalı bayandama jasadı. Onda ärbir 4-şi kompaniyada (eldegi kompaniyalardıñ 23 payızı)  qızmetkerler ayına 80 sağattan artıq jwmıs isteydi.

Aptasına 80 sağat jwmıs istep talıp qalğan. Nomimicu (surette sol jaqta). Foto: bbc.com

Üyge birinşi bolıp ketip qalu –  wjımdı sıylamaumen teñ

«Japondıqtarda özderiniñ äriptesterine degen sıylastıq erekşe. Solay bola twra, olar özderiniñ oyın aşıq aytpaydı. Sondıqtan da, qızmetkerler keñeseden bastıqtarınan bwrın  şıqpaydı. Ol erte kete me, keş kete me, bäribir kütedi. Birinşi bolıp şığıp ketu – wjımdı bwzumen, sıylastıqtı üzumen teñ», – deydi 26 jastağı Nomimicu. Jäne onıñ oyınşa, şamadan tıs jwmıs isteu densaulıqqa ziyan, bir jağınan kar'era men kompaniya önimdiligin tömendetedi.

Japoniyada ärbir törtinşi qızmetker ayına 80 sağat artıq jwmıs isteydi. Foto: bbc.com

Az jwmıs istegen sayın önimdilik köp...

Jalğız Japoniya emes, AQŞ ta twrğındardı berilgen uaqıttan artıq jwmıs talap etedi eken.

Gellaptıñ saualnaması boyınşa, ärbir amerikalıq qızmetker aptasına 47 sağat jwmıs isteydi, yağni özgelerge qarağanda bir standarttı (9.00-den 17.00-ge deyin)  tolıq jwmıs künine artıq.  Sonıñ işinde, bes adamnıñ bireui (18%) bir aptada 60 sağattan artıq jwmıs isteytindikterin aytqan. Degenmen, otbası nemese dostarımen ötkizetin uaqıttarın jwmısqa bölgen, eñbek demalısın da qısqa merzimge alğan qızmetkerler soñğı üş jılda özge äriptesterine qarağanda sıyaqını da, jalaqını da az alğandığı anıqtalğan. «Eger qızmet babında köterilmese, artıq jalaqı almasa, onda artıq jwmıs isteudiñ qajeti qanşa?» deydi Keyti Denis – Project: Time Off zertteuşisi.

Japondıqtar üşin bastıqtan bwrın üyge qaytu – aqılğa qonımsız. Foto: bbc.com

Köp qızmetker basşınıñ kelgeninde jäne ketkeninde jwmısta, keñsede otıru kerek dep oylaydı. Zertteuşilerdiñ oyınşa, bwl da – dwrıs emes. «Bälkim, bastıq tañerteñ keñsede jalğız bolğısı keledi. Bälkim, qızmetkerleriniñ erte kelip alğanın wnatpaytın şığar».

Sonımen qatar, adamdar jwmıs barısında üzilis jasağısı kelmeydi. Sebebi, aynalasındağılar onı jalqau, ne eñbekqor emes dep eseptep qaladı dep qorqadı. Sondıqtan da, qızmetkerler küni boyı jwmıs isteydi, tipti tüski asın jwmıs üstelinde işe salatındıqtarı belgili boldı.

Uaqıttı jwmıs üstelinde ötkizu sizdiñ tabısqa jetuiñizge kömektespeydi. Foto: bbc.com

Mölşerden tıs tegin jwmıs qızmetkerlerge de, jwmıs beruşilerge de tiimsiz. Sebebi, jwmıs uaqıtı 50 sağattan asıp ketse, eñbek önimdiligi tez bäseñdeytin körinedi. Al jwmıs üsteline aptasına 70 sağat otıratın adam, artığımen otırğan 14 sağatında paydalı eşnärse istemeytini belgili boldı. Sonımen qatar, onday «eñbekqor» qızmetkerlerdiñ este saqtau qabilettiligi tömendep, özdiginen şeşim qabıldauı naşarlaydı eken.

Osı jağdayğa baylanıstı, Japoniyanıñ älemge tanımal iri kompaniyalarınıñ biri Toyota qızmetkerlerdiñ bir jıldıq jwmıs uaqıtın 360 sağattan asırmaydı (yağni qızmetkerler bir ayda 30 sağat qana jwmıs isteydi).

Foto: bbc.com

Sonımen qatar, Germaniyanıñ BMW men Volkswagen kompaniyaları, Amerikanıñ birqatar kompaniyaları da jwmıs uaqıtına baylanıstı birqatar jwmıstardı qolğa alıp jatır eken.

Zertteuşi Vanderkam bılay deydi: «Eger bir maşinamen qoldanıp jürseñ jäne onıñ jağdayına qaramasañ, ol uaqıt öte kele, eñ kerek kezinde sınadı da qaladı».

Bwl söz adamdarğa da qatıstı...

«The Qazaq Times»