كوپ اقشا تاپقىڭىز كەلسە، از جۇمىس ىستەڭىز...

زەرتتەۋشىلەر كوپ جۇمىس جاسايتىن ادامداردىڭ، از جۇمىس جاسايتىندارعا قاراعاندا جالاقى مەن سىياقىنى تومەن الاتىندىعىن دالەلدەگەن. BBC Capital-دىڭ ايتۋىنشا، شامادان كوپ جۇمىس ىستەگەن ادامداردىڭ ەڭبەگى ءونىمسىز بولادى.

ستيۋارت نوميميتسۋ بيرمينگەمنەن توكيوعا كوشكەننەن كەيىن دوستارىمەن، تۋىستارىمەن حابار الىسۋدى  توقتاتقان. وعان ونىڭ وتباسى الاڭداي باستادى. سونىمەن قاتار، ولار نوميميتسۋدىڭ كەڭسەدە تاڭ اتقاننان كەشكە باتقانعا دەيىن جۇمىس ىستەيتىندىكتەن، ونى سول جاقتا قونىپ، تۇرىپ ءجۇر ەكەن دەگەن ويعا كەلگەن. جۇمىس كەستەسىنىڭ تىعىزدىعى وتباسىن تاڭ قالدىرعان ءارى سەنىمسىزدىك تانىتقان. نوميميتسۋ ولاردى سەندىرۋ ءۇشىن ارنايى ءبىر اپتالىق  جۇمىسىنىڭ بەينەروليك تۇسىرگەن دە، الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكىتەپ سالعان.  ونىڭ ۆيدەوسى YouTube-تا ميلليوننان اسا كورسەتىلىم جيناعان. بەينەروليكتە  دۇيسەنبىدەن سەنبىگە دەيىنگى قارقىندى ءارى قىزۋ جۇمىس كۇندەرى تۇسىرىلگەن. ول ءبىر اپتادا نەبارى 35 ساعات ۇيىقتاپ، 78 ساعات جۇمىس ىستەگەن جانە سەنبى كۇنگى دە 6 ساعاتى تاعى بار.

نوميميتسۋ اپتاسىنا 80 ساعات  تىنباي جۇمىس ىستەپ جۇرگەن. ءبىر كۇنى ول ءوزىنىڭ ۇيىندە ەسىنەن تانىپ قالعان.

«كاروسي» دەگەن تۇسىنىك بار ەكەن، ماعىناسى – «قالجىراۋدان ولىمگە دەيىن».

نوميميتسۋدىڭ وسىنداي شارشاۋى مەن قاجۋى ۇزاققا جالعاسپادى، الايدا ونىڭ ايۋىنشا، «كەيبىر توكيولىق كومپانيالاردىڭ قىزمەتكەرلەرى وسىنداي ءومىردى جىل بويى سۇرەدى».

فوتو: bbc.com

وتكەن جىلدىڭ قازان ايىندا جاپونيانىڭ ەڭبەك، ءال-اۋقات جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى  كاروسي تۋرالى بايانداما جاسادى. وندا ءاربىر 4-ءشى كومپانيادا (ەلدەگى كومپانيالاردىڭ 23 پايىزى)  قىزمەتكەرلەر ايىنا 80 ساعاتتان ارتىق جۇمىس ىستەيدى.

اپتاسىنا 80 ساعات جۇمىس ىستەپ تالىپ قالعان. نوميميتسۋ (سۋرەتتە سول جاقتا). فوتو: bbc.com

ۇيگە ءبىرىنشى بولىپ كەتىپ قالۋ –  ۇجىمدى سىيلاماۋمەن تەڭ

«جاپوندىقتاردا وزدەرىنىڭ ارىپتەستەرىنە دەگەن سىيلاستىق ەرەكشە. سولاي بولا تۇرا، ولار وزدەرىنىڭ ويىن اشىق ايتپايدى. سوندىقتان دا، قىزمەتكەرلەر كەڭەسەدەن باستىقتارىنان بۇرىن  شىقپايدى. ول ەرتە كەتە مە، كەش كەتە مە، ءبارىبىر كۇتەدى. ءبىرىنشى بولىپ شىعىپ كەتۋ – ۇجىمدى بۇزۋمەن، سىيلاستىقتى ۇزۋمەن تەڭ»، – دەيدى 26 جاستاعى نوميميتسۋ. جانە ونىڭ ويىنشا، شامادان تىس جۇمىس ىستەۋ دەنساۋلىققا زيان، ءبىر جاعىنان كارەرا مەن كومپانيا ونىمدىلىگىن تومەندەتەدى.

جاپونيادا ءاربىر ءتورتىنشى قىزمەتكەر ايىنا 80 ساعات ارتىق جۇمىس ىستەيدى. فوتو: bbc.com

از جۇمىس ىستەگەن سايىن ونىمدىلىك كوپ...

جالعىز جاپونيا ەمەس، اقش تا تۇرعىنداردى بەرىلگەن ۋاقىتتان ارتىق جۇمىس تالاپ ەتەدى ەكەن.

گەللاپتىڭ ساۋالناماسى بويىنشا، ءاربىر امەريكالىق قىزمەتكەر اپتاسىنا 47 ساعات جۇمىس ىستەيدى، ياعني وزگەلەرگە قاراعاندا ءبىر ستاندارتتى (9.00-دەن 17.00-گە دەيىن)  تولىق جۇمىس كۇنىنە ارتىق.  سونىڭ ىشىندە، بەس ادامنىڭ بىرەۋى (18%) ءبىر اپتادا 60 ساعاتتان ارتىق جۇمىس ىستەيتىندىكتەرىن ايتقان. دەگەنمەن، وتباسى نەمەسە دوستارىمەن وتكىزەتىن ۋاقىتتارىن جۇمىسقا بولگەن، ەڭبەك دەمالىسىن دا قىسقا مەرزىمگە العان قىزمەتكەرلەر سوڭعى ءۇش جىلدا وزگە ارىپتەستەرىنە قاراعاندا سىياقىنى دا، جالاقىنى دا از العاندىعى انىقتالعان. «ەگەر قىزمەت بابىندا كوتەرىلمەسە، ارتىق جالاقى الماسا، وندا ارتىق جۇمىس ىستەۋدىڭ قاجەتى قانشا؟» دەيدى كەيتي دەنيس – Project: Time Off زەرتتەۋشىسى.

جاپوندىقتار ءۇشىن باستىقتان بۇرىن ۇيگە قايتۋ – اقىلعا قونىمسىز. فوتو: bbc.com

كوپ قىزمەتكەر باسشىنىڭ كەلگەنىندە جانە كەتكەنىندە جۇمىستا، كەڭسەدە وتىرۋ كەرەك دەپ ويلايدى. زەرتتەۋشىلەردىڭ ويىنشا، بۇل دا – دۇرىس ەمەس. «بالكىم، باستىق تاڭەرتەڭ كەڭسەدە جالعىز بولعىسى كەلەدى. بالكىم، قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەرتە كەلىپ العانىن ۇناتپايتىن شىعار».

سونىمەن قاتار، ادامدار جۇمىس بارىسىندا ءۇزىلىس جاساعىسى كەلمەيدى. سەبەبى، اينالاسىنداعىلار ونى جالقاۋ، نە ەڭبەكقور ەمەس دەپ ەسەپتەپ قالادى دەپ قورقادى. سوندىقتان دا، قىزمەتكەرلەر كۇنى بويى جۇمىس ىستەيدى، ءتىپتى تۇسكى اسىن جۇمىس ۇستەلىندە ىشە سالاتىندىقتارى بەلگىلى بولدى.

ۋاقىتتى جۇمىس ۇستەلىندە وتكىزۋ ءسىزدىڭ تابىسقا جەتۋىڭىزگە كومەكتەسپەيدى. فوتو: bbc.com

مولشەردەن تىس تەگىن جۇمىس قىزمەتكەرلەرگە دە، جۇمىس بەرۋشىلەرگە دە ءتيىمسىز. سەبەبى، جۇمىس ۋاقىتى 50 ساعاتتان اسىپ كەتسە، ەڭبەك ونىمدىلىگى تەز باسەڭدەيتىن كورىنەدى. ال جۇمىس ۇستەلىنە اپتاسىنا 70 ساعات وتىراتىن ادام، ارتىعىمەن وتىرعان 14 ساعاتىندا پايدالى ەشنارسە ىستەمەيتىنى بەلگىلى بولدى. سونىمەن قاتار، ونداي «ەڭبەكقور» قىزمەتكەرلەردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتتىلىگى تومەندەپ، وزدىگىنەن شەشىم قابىلداۋى ناشارلايدى ەكەن.

وسى جاعدايعا بايلانىستى، جاپونيانىڭ الەمگە تانىمال ءىرى كومپانيالارىنىڭ ءبىرى Toyota قىزمەتكەرلەردىڭ ءبىر جىلدىق جۇمىس ۋاقىتىن 360 ساعاتتان اسىرمايدى (ياعني قىزمەتكەرلەر ءبىر ايدا 30 ساعات قانا جۇمىس ىستەيدى).

فوتو: bbc.com

سونىمەن قاتار، گەرمانيانىڭ BMW مەن Volkswagen كومپانيالارى، امەريكانىڭ بىرقاتار كومپانيالارى دا جۇمىس ۋاقىتىنا بايلانىستى بىرقاتار جۇمىستاردى قولعا الىپ جاتىر ەكەن.

زەرتتەۋشى ۆاندەركام بىلاي دەيدى: «ەگەر ءبىر ماشينامەن قولدانىپ جۇرسەڭ جانە ونىڭ جاعدايىنا قاراماساڭ، ول ۋاقىت وتە كەلە، ەڭ كەرەك كەزىندە سىنادى دا قالادى».

بۇل ءسوز ادامدارعا دا قاتىستى...

«The Qazaq Times»