Foto: Haytek

Jalpı Japoniyadağı qariyalardıñ qaysısımen söylessek te, ötkenge ökinbeu, basqa tüsken  qiındıqtı jürekke jaqın qabıldamau, jaman oyğa berilmeu, ünemi alğa wmtılu jäne tabiğatta jii boluğa tırısu turalı aytadı. Japon qariyalarınıñ ömir saltına qarasañız, Europa men Amerika ğalımdarı aytıp jürgen «adamnıñ eñbek önimdiligi jasına baylanıstı, qartayğanda iskerlik qabileti naşarlaydı» degen teoriyanıñ älemge ortaq qağida emestigin tüsinemiz.

Statistikalıq derekterden keltirsek, japondardıñ ortaşa ömir wzaqtığı 82 jas. Ortaşa eseppen erler — 78, äyelder 86 jıl ömir süredi eken. Bwl dünie jüzindegi 1 orınnıñ körsetkişi. Ekinşi orında Şveciya twr. Ortaşa eseppen erkekteri 78, äyelderi 83 jıl ömir süredi eken. Ispan erkekterine 76, äyelderine 83 şamasındağı jas beriledi. Australiya twrğındarınıñ işindegi erleri 77, äyelderi 82 jıl dep mölşerlense, kanadalıqtarğa 77/82 degen cifr tiesili.

Jerwyıq meken sanalatın Şveycariyada twratın erler qauımı 76, äyelderi şamamen 89 jıl jasaydı, francuzdar da osı şamada. Bwl düniejüzinde halqı wzaq jasaytın elderdiñ tizimi. Bwl tizimdi Japoniyanıñ bastauı zañdı da. Qorşağan orta jağdayı men äleumettik faktordıñ eki ayaqtı tirşilik iesine qattı äser etetinin bilemiz. Keyingi kezde artıq salmaqtıñ adam ömirine asa qauipti ekeni aytılıp jür. Japoniyada 65-ten asqandar  halıqtıñ 20 payızın qwraydı. Barlığı artıq salmaqtan ada. Edo däuirindegi şipager Kaibara Ekinen (1630-1714) «Youdjouki» degen kitabında «Adamnıñ toqtığı 80 payız deñgeyden aspau kerek» degen eken.

Al biılğı 100-ge tolıp otırğan terapevt Hinohara Şigeaki  tamaqtanğanda asqazannıñ 30 payızın bos qoyu kerek dep esepteydi. 1911 jılı düniege kelgen Hinohara  Şigeaki 1941 jıldan beri däriger bop jwmıs isteydi. «Semizdikten qorqıp, etten tolıq bas tartqan dwrıs emes» deydi ol. Jüzge kelgen därigerdiñ özi wzın-wzın baspaldaqtarmen tayaqtıñ kömeginsiz  jayau köteriledi. Lift, eskalatordı paydalanbaydı, jolğa şıqqanda jügin özi köteredi. Qan tamırların qalıptı jağdayda wstau üşin twraqtı türde jattığu jasaydı. «Wyıqtamau densaulıqqa qauipti emes, wyıqtamağanın oylap, uayımdap, küyinu qauipti»  deytin Hinohara Şigeaki aptasına bir ret tañğa deyin jazu jazadı eken. «Qartaydım dep, eki qoldı bos qoyıp, divanda jatıp alğan dwrıs emes. Köpşilikpen aralasıp, şabıttandıratın süyikti ispen şwğıldanu kerek. Ortaşa jas wzaqtığı 80 desek, qalğan 10-20 jıldı da eñbekpen ötkizu kerek. Adam boyında 36000 gen bar. Paydalanbaytınımız qanşama! Muzıka, sport, suret önerin  tek qolınan keletin jastardıñ şaruası demeu kerek. Adam boyındağı köptegen qabiletter qartayğanda aşıluı mümkin» deydi ol.

Şarafat Jılqıbaeva, japontanuşı

“The Qazaq Times”