Özbekstan äskerleri. Foto: Sputnik Uzbekistan.

Özbekstan Respublikası – Ortalıq-Aziya elderiniñ biri. Qazaqstannıñ oñtüstik körşisi. Elimizge Mañğıstau, Qızılorda, OQO, Jambıl oblıstarı arqılı şekaralasadı. Qwramında bir avtonomiyalı respublika (Qaraqalpaqstan) jäne 12 oblıs bar. Resmi derekter boyınşa halıq sanı 31,1 mln adam. Halıq sanınıñ orta eseppen jıldıq ösim mölşeri 1,7 payız. YAğni, jılına şamamen 459 mıñ adamğa köbeyedi. Halıqtıñ ortaşa wzaq jası 64 jastı qwraydı. Özbekter jalpı respublika halıq sanınıñ 75 payızın wstaydı. Orıstar 7,4 payız, täjikter 4,7 payızın, al, qazaq wltı 4,1 payızın ieleydi.

Özbekstan Qarulı küşteri

1992 jılı qañtarda Özbekstan Respublikası Wlttıq gvardiyası qwrıldı. Bwrınğı Keñes Odağınıñ bir motoatqıştar diviziyası, eki äue küşteri polki men bir äueden qorğanıs polki, jañadan qwrılğan Özbekstan qarulı küşteriniñ negizi bolıp qalandı.

1992 jılı şildede Özbekstan Respublikası Qorğanıs ministrligi qwrıldı.

1994 jılı 13 şildede Özbekstan NATO-nıñ 22-şi beybit seriktes bağdarlamasındağı elge aynaldı.

Negizgi äskeri quatı

Özbekstanda äskeri jattığudağı jäne qosalqı äsker qatarındağı belsendi äskeriler sanı 382 mıñ adam. 350 mıñ adamı qwrlıq äskeri jattığularınan ötken. Teñiz küşteri 2500 adam, äue küşterinde 30 mıñ jauınger, al äskerge şaqıruğa dayın adamdar jıl sayın 600 mıñ adamnan asadı. Eldegi twraqtı äskerilendirgen küşterde 50 mıñ adam bar.

2016 jılğı Jahandıq äskeri quattılıq reytingisinde (Global Firepower Military Ranks-2016) Özbekstan 126 memleket işinde 53-şi orındı ielep, Orta Aziya elderi arasında aldınğı orınğa şıqtı. Atalğan reytingte Qazaqstan 66-şı orınnan körindi. Sonımen birge bwl körsetkişte Özbekstandağı äskeri qızmetke jaramdı adam sanı 13,3 mln adam delingen.

2010 jılğı reseylik «Äskeri önerkäsip jurnalı» basılımında körsetiluinşe, Özbekstannıñ Qwrlıq armiyasında 27 brigada bar delingen.

Qwrlıq armiya qosını

Özbekstan armiyasınıñ eñ quattı qosını qwrlıq qosını deuge boladı. 250 mıñ adam qwrlıq äskeri jattığuınan ötken. Odan sırt 100 mıñ adam qwrlıq äsker qatarına dayın. Twraqtı Qwrlıq armiya jauıngerleri 40 mıñ. (1 tank brigadası, 10 motoatqıştar brigadası, 1 dalalıq soğıs brigadası, 1 desanttar brigadası, 1 äueden şabuıldauşı brigada jäne injenerler batal'onınan törteui bar)

Özbekstan armiyası qwrlıqtıq qosınında tank jäne brondalğan äskeri kölikti qosqandağı jalpı sanı şamamen 7100. Ärtürli artilleriyalardıñ jalpı sanı 8100. Jaqın aralıqta atılatın zımırannan 6 dana, tankke qarsı zımırannan on neşesi bar. Birneşe äue şabuılınan qorğanuğa arnalğan zımırandarı da bar. Qwrlıq qosınına tiesili 24 tik wşaq bar.

Teñiz armiya qosını

Özbekstan Su küşteri negizinen aral teñizindegi şekaranı qorğauğa arnalğan. Teñiz armiyasında 2500 jauınger, ärtürli tiptegi 20 kemesi bar. Onıñ işinde ekeui su üsti soğıs kemesi, al özgesi tasımal, qwtqaru jäne su aydının şarlau qızmetine arnalğan kemeler.

Äue küşteri

Özbekstan Äue küşteri men Äue qorğanısı küşterinde 8500 adam bar. Äue küşterine qarastı 4 äue armiyası brigadası, bir tikwşaq qosını, bir kölik qosını, 1 tikwşaq brigadası men bir aviaciyalıq oqıtu ornı bar. Olarğa tiesili türli tiptegi wşaq sanı 470. Negizgi äue küşi 137 şabuılşı, tosqauılşı wşaqtar jäne 100 şamalı tikwşaqqa süyenedi.

Özbekstannıñ negizgi aviaciya bazası Ändijan, Qarşı, Termez, Çirçik, Namangan, Taşkent qatarlı jerlerge ornalasqan.

İşki äskeri küşter

İşki ister departamentine qaraytın 30 mıñğa juıq äskeriler bar. Bwlar 1 arnaulı mindet öteytin brigadanı, 1 patrul'dik brigada, bir küzetşiler polkin, bir arnaulı qosının, 2 barlau agenttigi men 2 barlauşılar batal'onın qwraydı.

Qorğanıs ministrligine qaraytın şekara qorğauşı jauıngerler sanı 15 mıñ adamğa jetedi. Olar 13 şekara qorğau brigadası men 2 ülken şekara garnizonı jäne 2 kişi äskeri kazarmasın qwraydı.

4 ülken äskeri qolbasşılıq bas ştabqa bölingen.

Prezident küzetine arnalğan mıñğa juıq äskeri qızmetker bar, oğan qosa Wlttıq gvardiya mıñğa juıq äskerden qwralğan. Tötenşe jağdaylar ministrligine qarastı 10 mıñ adam, qwramına bir Azamattıq qorğanıs tobı, bir Jıldam reakciya batal'onı, Qwtqaru komandasınan bireu jäne bir taulı aymaqta qwtqaru qızmetin atqaruşı batal'on bar. Bwlardan bölek üş zapas batal'onı jasaqtalğan.

Äskeri tehnikası

Tank: jalpı sanı 420, Qwrlıq armiyasında 340 tank bar. (Jartısına juığı eski T-62 twrpattı tankter)

Äskeri kölik: 210 jayau äsker jauıngerlik maşinaları (BMP). 190 paraşyutşı-desantşılarğa arnalğan kölikter (BMD). 500 sauıttı tasımal kölikteri bar (BTR)

Artilleriyalar: özdiginen jüretin artilleriya 140 dana. Süyrelmeli artilleriyalar 200-ge juıq.

Zımırandar: 80 dana zımıran qondırğıları bar.

Soğıs wşaqtarı: 30-dan astam Su-24 bombılauşı wşaqtarı bar. 20 dana Su-25 şabuıldauşı wşaq. 30-ğa juıq MiG-25, MiG-29 jäne Su-27 joyğış wşaqtarı bar. 40-tan astam tasımaldauşı wşaq, 30 da 50 şamasındağı Mi-24 jauıngerlik tikwşaqtarı men 90 dana kölik jäne kommunaldıq tikwşaqtarı bar.

Äskeri byudjeti: 2007 jıldan beri Özbekstan äskeri byudjette Orta Aziya elderi arasında aldınğı orında keledi. 2006 jılı Özbekstannıñ qorğanıs quatına bölgen qarjısı 809 mln AQŞ dolların qwradı. 2007 jılı $900 mln. 2008 jılı $ 1.08 milliard. 2009 jılı $ 1.238 mlrd. 2010 jılı $ 1,422 mlrd. 2011 jılı $ 1,568 mlrd deyin köterildi. 2014 jılı 2 mlrd AQŞ dolları bölindi.

“The Qazaq Times”