Oñtüstik Şıñjañda bir audannan 10 mıñnan astam adam türmege qamalğan. Bwl turalı keşe, 16 mamırda Associated Press agenttigi şetelderdegi wyğır belsendileri jariya etken ŞWAR policiyasınıñ derekter qorındağı mälimetterge silteme jasay otırıp habarladı.

Habarda 267 mıñ halqı bar Köneşahar audanında 10 mıñnan astam adam «terrorizmge qatısı bar» degen ayıppen türmege qamalğanı turalı aytıladı. Associated Press Köneşahar halıq sanımen eseptegende är 25 adamnıñ bireui türmege qamalğanın, bwl älemde eñ joğarı körsetkiş sanalatının aytqan.

ŞWAR  policiyasınıñ derekterine qarağanad, Köneşahar audanındağı qamauğa alınğandardıñ bir ğana ortaq erekşeligi – wstalğandardıñ bäri wyğırlar. Olar är salada jwmıs istegen er-äyelderden, jastar men qarttardan qwralğan, basım köpşiligi 2017 jılı qamauğa alınğan, jaza merzimderi de är türli –  2 jıldan 25 jılğa deyin.

Associated Press agenttigi bwnday derekterdi şeteldegi wyğır belsendilerinen toptastıra otırıp salıstırğanın, alayda alğaşqı derekközdi Şıñjañdağı täuelsiz zertteuşi Bin Jiın anonimdi derekközden alğanı turalı aytadı. Bwl anonimdi derekköz öziniñ hanzu (qıtay) wltı ekenin aytadı jäne QKP-nıñ Şıñjañdağı sayasatına qarsı ekenin bildirgen. Jariya bolğan bwl derekqordağı mälimetterde bir nazar audararlığı, ondağı tizimder adam öltiru, tonauşılıq, wrlıq, t.b. qatarlı «kädimgi» qılmıstıq ayıptardı qamtımağan, köbine-köp «terrorizm» jäne «ekstremizm» ayıptarı nemese dästürli türde sayasi dissidentterge qarsı qoldanılatın «janjal şığaru, alauızdıq tudıru» deytin «qaltadan qosılatın ayıptar» kezdesedi.

Mälimetterge say, bir ğana Köneşahar audanındağı türmege qamau körsetkişi AQŞ-tağımen salıstırğanda 10 ese, al Qıtaydıñ 2013 jılı körsetken resmi mälimetterimen salıstırğanda 30 esege köp. Şıñjañdağı jappay türmege qamau jüyesin wzaq uaqıt zerttegen ğalım Darren Bayler bwl twtqındaular men ükimderdiñ köpşiligi mäjbürli jäne sottan tıs şığarılğan boluı mümkin deydi. Wstalğandardıñ köbiniñ ayıbı şetelde tuıstarınıñ boluı nemese wyalı telefonına keybir qosalqı bağdarlamalardı nemese derekterin jüktep alğanı boluı mümkin ekenin aytadı.

2016 jıldıñ soñınan bastap QKP biligi Şıñjañdağı «separatizm», «terrorizm» jäne «ekstremizm» degen üş küşke qarsı «qattı soqqı» äreketterin bastadı. 2018 jılğı Qıtay sottarınıñ derekterinde Şıñjañ sottarı ükim şığarğan adamdardıñ sanı 2014 jılı şamamen 21 mıñ adamnan 133 mıñğa köbeygen.

Ämina Adayhan