Fin jauıngeri. Foto: AFP

Resey äskerleri Ukrainağa qarulı şabuılmen basıp kirgennen keyin Finlyandiya men Şveciya NATO-ğa müşe boluğa talpındı. Mäskeu «NATO-ğa müşe bolsañdar äskeri äreketpen jauap beremiz» dep qorqıttı. Bwl qorqıtu soltüstik europalıq eki ekildiñ NATO-ğa talpınısın toqtata almaytınday.

Osılayşa Finlyandiya wzaq uaqıt saqtağan «neytralitet» statusınan bas tartıp, NATO müşesi bolu aldında twr. Bwl ürdis Resey men Filyandiya ortasında qaqtığıs qaupi joğarılatıp keledi deytin sarapşılardıñ reti köbeydi. Al, Finlyandiyanıñ köptegen azamattarı men sayasatkerleri tipti soğıs qaupin joqqa şığarmaydı, äsirese şekara aumaqta soğısqa degen iştey bolsa da dayındıq jasau qalıptı ömir saltına aynalğanday. Qarapayım azamattarğa deyin alğaşqı 72 sağatqa jetetin azıq-tülikten tartıp, äue şabuılınan qorğanu orındarına deyin dayındap jatır. Ärine, däl mwnıñ kerisinşe soğıstıñ bolatınına senbeytin finder de bar.

Qazirgi jağdayğa qarağanda Reseymen şekaralas el NATO-ğa müşe bolmauı kerek deytin Mäskeudiñ eski şartı añız bolıp qalatınday. Anığında bwnday şarttıñ tübine jetken tağı sol Mäskeudiñ özi, reseylik agressiyanıñ aldında şağın elder üşin quattı äskeri alyansqa qosıludan basqa jol qalar emes. Resey äskeri Ukrainağa qarulı şabuılmen basıp kirgennen keyin Reseydiñ soltüstik-batısındağı şekaralas körşisi Finlyandiya, odan arı jatqan Şveciyanıñ NATO müşesi boluğa kiristi.

Tarihi sabaq

Finlyandiyanıñ jağdayınan qarağanda, el ekonomikası reseylik turisterden mol tabıs tabadı, tipti belgili deñgeyde reseylik turisterge täueldi dese de boladı. Sebebi, elge kelgen är üşinşi turist reseylik, olar jalpı turizmnen tüsetin tabıstıñ 21 payızın ieleydi. Al, twtas el ekonomikasında turizmniñ alatın orını mañızdı.

Degenmen, aqparat qwraldarınıñ köbi Filyandiya azamattarında soğısqa degen abırju men qorqınıştıñ bayqalmaytının aytadı. Sebebi, finderde Reseymen soğıstıñ tarihi täjribesi bar. Olarda öz elin qorğay alamız degen senim küşti, bwl senim tarihtağı «Qısqı soğıstan» qalğan. 1939 jılı bolğan bwl soğısta Finlyandiya öz territoriyansınıñ 10 payızınan ayırıldı, degenmen az ğana äskeri küşpen KSRO-nıñ armiyasına tötep bere alğan. «Qısqı soğısta» finder otanın qorğau üşin asqan qaysarlıq pen jankeştiligi arqılı este qaldı, 10 payız aumaqtı basıp alğannan keyin KSRO Finlyandiyanı tolıq jaulap aludıñ şığının eseptep körip rayınan qaytqan degen tarihi boljamdar kezdesedi. Bwl jäne Finlyandiyanıñ NATO men Resey ortasındağı neytraldı poziciyanı wzaq wstanuına türtki bolğan tarihi sabaq bolğan deuge boladı.

5,5 million halqı bar Finlyandiya Reseyge qalay tötep berui mümkin?

Finder Baltıq jağalauındağı eldermen salıstırğanda özderiniñ täuelsizdigin önimdi qorğay alğan wlt. Olar KSRO-nıñ qwramına enbey qaldı jäne 1995 jılı EO qwramına kirip qauipsizdik boyınşa birşama joğarı kepildikke de jetti. Finlyandiya öz qauipsizdigi men täuelsizdigi üşin ünemi sergek äreket etken el, olar äskeri quatqa basa köñil böldi jäne damığan äskeri tehnologiyası bar elderden wdayı ozıq qarulardı satıp alıp otırğan. Elde milliondağan adam äskeri dayındıqtan ötken, qanday da bir sebeppen äskeri borıştan jaltaratın azamattar öte az, rezervtegi äsker sanı 300 mıñğa jetedi. Twraqtı armiyanıñ qwramında 30 mıñ alam wdayı qızmet atqarıp twradı. Oğan qosa tarihi sabaqtı wmıtpağan, äli künge deyin Reseyge qatıstı şekteuler saqtalıp keledi.

The Qazaq Times