Putinge keregi osı ma edi? Onsız da Reseydiñ Batıs elderimen qarım-qatınası naşar küyde twrğan, Ukrainağa şabuıl jasalğannan keyin Mäskeu tipti de auır sayasi-ekonomikalıq soqqı aldı. Qazir Resey Batıstıñ küyretuşi sankciyalarına tap bolıp, älem elderi jağınan «basqınşı memleket» qatarında qaralıp jatır. Bwğattau men şekteuler osımen ğana şektelmeydi, Batıs älemi Reseydi tübegeyli oqşaulap tastauğa kiriskendey.

Köptegen sarapşılar, Ukrainağa şabuıl jasaudıñ aldında Putinniñ jalpı geosayasi jağdayğa qatıstı pikirleri men onı jetkizudegi täsilderiniñ oğaştığına nazar audardı. Onıñ LNR men DNR-ge qatıstı şeşimderi jäne Ukrainağa şabuıl jasauı «şındıqtan alıstap qalğan sayasatker» dep bağalauğa jol aştı. Tipti, keybir eldiñ liderleri, resmileri «aqıl-esiniñ dwrıstığına kümän keltiremin» dep te jattı. Alayda, bwğan deyingi Putinniñ minez-qwlqı men sayasi portretine qatıstı wzaq uaqıttıq äleumettik jäne qwpiya barlau mälimetterine negizdelgen bağalau nätijeleri bwğan qayşı. Bwğan deyingi bağalaularda 69 jastağı Putindi salqınqandı, aylaker, qauipti jäne avantyurist dep qaraydı.

Ukrainadağı qazirgi jağday. (Qızıl tüs Resey baqılauına alınğan aymaqtar delined). Foto: BBC

Sonda, bwnday Putinge keregi osı ma edi? Jalpı, Ukrainadağı soğıs äne-mine boladı, bolmaydı dep twrğan twsta «Putin qauipti oyınğa bäs tikkeli otır» degen boljamdar aytılıp edi. Endigi jağdaydan qarağanda Putinniñ qoyğan bäsi özi üşin ğana emes, älem üşin de qauipti bolıp bara jatqan joq pa?

«Putindik Reseydi bağalamau ärqaşan dwrıs emes», – degen edi Ortalıq Barlau Agenttiginiñ (CRU arı qaray OBA nemese CIA)  dirktorı Berns aqpan ayındağı Kongress aldındağı jauap beru kezinde. Jalpı AQŞ barlau qızmetiniñ bwrınğı lauazımdıları derliktey Putindi «aqılsız» nemese «esi auısqan» dep bağalau ülken qatelik bolatının ünemi eskertip keledi. Aytalıq, SİA-diñ otstavkadağı qwpiya agentteriniñ biri Deniel Hoffman osıdan birneşe kün bwrın VOA agenttigine bergen jauabında: «Putinniñ jay ğana KGB-niñ salqınqandı esepşisi bolğanı turalı derek joq...», – dey kelip Reseydiñ Şeşenstandağı, Gruziyadağı, Qırımdağı jäne Süriyadağı sätti äskeri avantyuraları turalı aytadı. Ol jäne: «Meniñ oyımşa ol eşqanday qatelik jibergen joq», – dep Putinniñ bwğan deyingi "sätti äreketterine" köz jiberedi.

Osı atalğan Hoffman, sonday-aq, OBA Wlttıq qarsı barlau qwpiya qızmeti direktorınıñ bwrınğı orınbasarı Mark Kelton jäne özge de AQŞ barlau qızmetiniñ bwrınğı lauazımdıları, otstavkadağı agentteriniñ Putin jönindegi pikiri bılayğı sayasattanuşılar men sayasatkerlerden özgeşe. Olar Putin qazirgi älemdik jağdayğa qaray otırıp, öziniñ degenine jetuge oray keldi dep sanağanın äri jahandıq jağdaydağı keybir nätijeler onışabıttandırdı degen qorıtındı jasaydı.

Olardıñ aytıp otırğan «Putindi şabıttandırğan nätijelerdi» bılay dep tüsindiruge boladı: Qwrama Ştattarda keyingi kezde keybir işki sayasi kelispeuşilikter aşıq körindi, onıñ üstine Auğanstannan äsker şegindiru sekildi şeşimder «AQŞ-tıñ älsiz jaqtarı retinde» körnis taptı deuge boladı. Jalpı keyingi geosayasi jağdaylar AQŞ pen onıñ odaqtastarınıñ şeteldegi qaqtığıstarğa aralasqısı kelmeydi degen qortındığa jaqın boldı. Onıñ üstine AQŞ pen Qıtay qatınasınıñ stategiyalıq bäsekelestik deñgeyine ötui de Putindi şabıttandıra tüskeni aydan anıq. Resey üşin Qıtay wzaq uaqıttıñ jasırın jatqan bäseles äriptesi bolğanımen, «Batıspen qarsılasuday» qazirgi jağdayda bir şepte bolatınday körinse kerek-ti.

Degenmen, Putinge qatıstı bağalaularğa köz salıp otırsaq, amerikalıq barlau qızmetkerleriniñ pikirin tolıqtıra tüsetin tağı bir közqarastardı kezdestiremiz. Mısalğa, gruziyalıq sarapşı Molli MakK'yudiñ (kezinde Gruziya prezideni men Wlttıq qauipsizdik keñesiniñ keñesşisi bolğan) pikirinşe Putin «öziniñ jäne Reseydiñ közqarasındağı bilik pen mwra üşin küreskisi keledi» (atalğan pikir Policy Forum portalınan keltirildi).

Putinniñ şeşimderi onıñ osığan deyingi minez-qwlqına qatıstı bağalauğa kümän keltire bastadı. Foto: Gazeta.ru

Al, Putinniñ Ukrainağa şabuıl jasaudan bwrın jasağan mälimdemesine qarap onıñ minez-qwlqında özgeris bar degen sarapşılar da özderiniñ oylanarlıq uäjderin keltiredi. Bwğan Toronto universitetiniñ sayasattanu kafedrasınıñ docenti Seva Gunickiydiñ VOA-ğa berge pikirin körsetuge boladı. Ol pikirinde: «Bwl jolğı ayırmaşılıq – qorqınıştı ün men äreñ jasırılğan aşu. Bwl uäjdeme emes, qoqan-loqqı söz boldı, äri ol öziniñ qalpı men mimikasın qorqıtatınday etip özgertti», – degen sözderdi keltiredi.

Rasında da Putinniñ ürkite-qorqıta jasağan keyingi mälimdemeleri onıñ özine jaqın äskeri jäne sayasi twlğalardan basqa auqımdı qoğamdıq közqarastar men jeke twlğalardan alıstap bara jatqanın da bayqatadı. Bwnday jağdaydı barlıq avtoritarlıq jetekşilerdiñ basında bolatın jağday dep sanaytındar da bar. Bılayşa aytqanda, türli özge közqarastarğa senudi qoyıp, kerisinşe olarğa qatañ wstanımmen qarap, bağalau esepterinde de bwnday közqarastarğa senuden barınşa saq twratın darabileuşilerdiñ ortaq minez-qwlqı deuge de keledi.

Ne desek te Putin rasında «şındıqtan alşaqtap», qazirgi jahandıq geosayasi jağdaydı tura bağalamay jatqan künde de, tipti «aqıl-esi twraqtı bolmağan» jağdayda da özge elderdiñ, äsirese Batıstıñ Putindi «aqılsız» dep qabıldauı qauipti. Sebebi, Putindi aqılsız dep esepteu belgili deñgeyde Putinniñ özine de kerek. Mınaday qarulı küş qoldanılğan şielenisti jağdayda el liderleri aqıldı, parasattı qarsılasınan köri aqılsız jetekşilerden qorqadı. Bwl öz kezeginde keybir wstanımdardıñ bosauına, belgili deñgeyde Reseydiñ müddesin qanağattandıruğa qaray bwrılıp ketuge de äser etui mümkin.

The Qazaq Times